500 yıllık çinilerden ikisi müzayede kataloğunda tespit edilince Türkiye harekete geçti! Sessiz sedasız operasyon...

Londra'da Sotheby's Müzayede Evi tarafından 31 Mart 2021 tarihinde düzenlenen ‘Art of the Islamic World&India’ isimli müzayede Kanuni Sultan Süleyman'a ait tablo ile gündeme geldi. Müzayede de İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) açık artırmadan 9 adet el yazması Kur'an-ı Kerim sayfaları satın almıştı. Ancak aynı müzayedede Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı sesiz sedasız bir operasyona imza attı. Tam 19 yıl önce Adana Ulu Cami'den çalınan 223 karo çiniden ikisinin izine dedektif gibi iz sürülerek Londra’daki müzayedede rastlandı.

10 YIL ÖNCE DE LONDRA'DA

Londra'da 31 Mart'ta gerçekleşen müzayededen yaklaşık bir ay önce Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanları kataloğu incelemeye aldı. Katalogda 115 lot numarası ile 2 adet İznik çinisinin de satışa sunulduğu tespit edildi. Katalogda tarihi çiniler "İki İznik seramik karo lotus palmette ve saz yaprakları bezemeli- Türkiye, yaklaşık 1575 tarihli" şeklinde tanıtıldı.

Çinilerin Türkiye'de nereden çalınmış olabileceği ihtimali üzerine araştırma başlatıldı. Çiniler 6 Aralık 2002 tarihinde Adana Ulu Cami'de gerçekleşen soygundaki çiniler ile benzerlik gösteriyordu. O tarihte restorasyonda olan tarihi camiye bir gece yarısı kapısı kırılarak girilmiş, 223 tarihi çini karo çalınmıştı. 2002 yılında yaşanan soygun aydınlatılamadı. Çalınan 223 çini karodan 67 parça 11 Eylül 2009 tarihinde İstanbul Kocamustafapaşa'da bir eve yapılan baskında koliler içinde ele geçirildi. Vakıflar Genel Müdürlüğü 156 parça tarihi çininin çalıntı olduğunu Interpol aracılığıyla tüm dünyaya duyurdu. 2011 senesinde Londra'da Christie's Müzayede Evi Lot 331 numarasıyla Adana soygununda çalınan çinilerden birini satışa sundu. Kültür ve Turizm Bakanlığı müdahale ederek eseri satıştan çektirdi ve Türkiye'ye iadesini sağladı.

Sotheby's Müzayede evi tarafından satışa konan çini karolar 25,8 cm ile 25,6 cm ölçülerindeydi. 115 Lot numarası ile satışa çıkarılan çini karolar Türkiye'nin Interpol'e bildirdiği çalıntı çini karolar ile ölçüleri neredeyse bire bir aynıydı. Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanları satışa sunulan çinilerin bu soyguna ait çiniler olduğunu bilimsel raporlar ile ispat etti, Interpol kayıtları ile birlikte durumu Dışişleri Bakanlığı'na rapor etti.

Londra Büyükelçiliği İngiliz polisi ile temas kurdu. Eldeki belge, fotoğraf, bilimsel raporlar sunularak eserlerin Türkiye'den çalındığı söylendi. Müzayede evi yaşanan bu durum üzerine lot 115 numarası ile katalogda yer verdiği 2 çini karoyu satıştan çekti. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı, Interpol kanalıyla da aranan eserlerin Türkiye'ye iadesi için çalışmalarını sürdürüyor. Sotheby's Müzayede Evi eserin iadesini yapmaz ise ise Türkiye hukuki yollara başvuracak.

Adana'nın merkez Seyhan ilçesindeki Ulu Cami'nin yapımına Ramazanoğlu Halil Bey tarafından 1509'da başlandı. Halil Bey'in ölümü üzerine oğlu Piri Mehmet Paşa tarafından 1541 yılında tarihi yapı tamamlandı. Caminin mimarisi Selçuklu ve Memluk üsluplarını taşıyor. Duvarları siyah beyaz mermer taşlarla bezeli olan caminin batı ve doğu cepheli birer kapısı bulunuyor. 16'ncı yüzyıldan kalma çinileri ile meşhur olan caminin duvarlarındaki çiniler beyaz zemin üzerine lacivert, firuze ve mercan kırmızısı renklerden oluşuyor. Bitki motifleri ile süslenen 16 ve 17'nci yüzyıllara ait eserler, Osmanlı çini sanatının İznik ve Kütahya'da yapılmış en olgun ve en güzel örneklerini teşkil ediyor. Çiniler aynı zamanda 18'nci yüzyıla ait soluk ve gri renkli geç devir çinilerini de ihtiva ediyor.