'4'üncü aşıya pek gerek kalmayacak...' Hatırlatma dozu bizi Omicron'dan kaç ay koruyacak?
Güncelleme Tarihi:
Birçok kişinin kafasında Covid ile ilgili aynı soru dönüp duruyor. Hatırlatma aşıları henüz tamamlanamamışken dördüncü doz haberlerinin çıkması bu soruyu daha da önemli hale getiriyor. 4'üncü Covid-19 aşısını olacak mıyız? Daha da önemlisi hatırlatma dozları bizi ne kadar koruyacak? Bu sorulara cevap ABD'de yapılan yeni bir araştırma ile geldi. Prof. Dr. Derya Unutmaz da o araştırmayı yorumladı, içimize su serpen haberi verdi...
Omicron varyantı tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de baskın varyant haline gelince hatırlatma dozlarının önemi daha da arttı. Öyle ki, dünya genelinde iki dozdan altı ay sonra yapılan hatırlatma dozlarının süresi üç aya düşürüldü.
Antikorların aşılamadan sonraki aylarda düştüğünü biliyoruz. Üçüncü bir aşı dozu, Omicron varyantına karşı bağışıklık koruma hattını yeniden oluşturuyor. Aynı derecede önemli olan şey; daha güçlü bir antikor repertuarı oluşturarak bağışıklık yanıtının genişliğini arttırıyor.
Hatırlatma dozları uygulanmaya devam ederken, kafalardaki en önemli soru ise şu: Güçlendirici aşıların koruması ne kadar süre etkili olacak?
Yeni bir araştırmaya göre, Omicron varyantını bloke edebilen virüsle savaşan antikorlar, Pfizer-BioNTech aşısının üçüncü hatırlatma dozundan dört ay sonra da varlığını sürdürüyor. Bu çalışma, dördüncü aşıya hemen ihtiyaç duyulmayabileceğini öne sürüyor.
Galveston'daki Texas Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden bir mikrobiyolog olan Pei-Yong Shi ve ekibi, Pfizer bilim insanları ile iş birliği içinde Omciron benzeri bir virüse karşı aşılanmış kişilerin kanındaki antikorları test etti.
Yapılan testler hakkında konuşan Pei-Yong Shi, “Sonuçlar bize üçüncü hatırlatma dozundan en az dört ay kadar sonra, Omicron’a karşı hala önemli nötralize edici aktivite olduğunu gösteriyor” diyor.
Birçok insanın “Üç ayda bir aşı mı olacağım? Bu aşılar nereye kadar devam edecek? Hatırlatma dozu da mı üç ay sonra etkisini kaybedecek?” sorularıyla kafa karışıklığı yaşadığı şu günlerde ABD’den gelen bu çalışma verileri, durumun endişe ettiğimiz gibi olmayacağı sinyallerini veriyor.
Jackson Laboratuvarı Enstitüsü Baş Araştırmacısı Prof. Dr. Derya Unutmaz’a “Hatırlatma dozlarının koruma süresi konusunda aklımıza takılan soruları sorduk. Unutmaz, verdiği cevap ile deyim yerindeyse içimize su serpti.
‘ÜÇ DOZ AŞI OLANLAR 100 KAT DAHA AZ RİSK TAŞIYOR’
“Üçüncü doz aşılar gerçekten çok etkili. Enfeksiyonu önlemede yaklaşık yüzde 70 oranında etkili olduğu biliniyor. Hastaneye yatış ve vefatı ise yüzde 95-98 oranlarında önlüyor” diyen Derya Unutmaz, şunları da hatırlattı:
“Şöyle bakmak daha doğru olur belki; iki doz aşı olanların hastaneye yatışı aşısızlara göre 8-9 kat daha az. Üç doz aşı olanların da iki doz olanlara göre hastaneye yatış oranları 8-9 kat daha az oluyor. Yani üç doz aşı olanlar hem ağır hastalık hem de ölümlerde 50 ila 100 kat daha az risk taşıyor.”
‘DÖRDÜNCÜ DOZA PEK GEREK KALMAYACAK’
Hatırlatma dozlarının iki doz aşının üzerinden altı ay geçtikten sonra yapılması şeklinde planlandığını ancak Omicron çıkınca işlerin değiştiğinden bahseden Unutmaz, “Bu bakımdan iki dozdan üç ay sonra hatırlatma dozlarının yapılması kararı alındı” dedi ve ekledi:
-- Hatırlatma dozlarının koruma süresinin çok daha uzun olacağını düşünüyorum.
-- Üçüncü dozdan sonra dördüncü doza pek gerek kalmayacak.
-- Sadece bazı istisnalar olacak. Çok yaşlılar, kronik hastalığı olanlar, bağışıklığı baskılanmış kişiler veya obezite olan ve bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanan kişiler gibi bazı gruplar haricinde dördüncü doza şu anda ihtiyaç görünmüyor.
-- Dördüncü doz aşıya uzun süre ihtiyaç olmayacağını düşünüyorum, tabii yeni bir varyant daha çıkmazsa…
-- Yeni bir varyant çıkarsa… İşte o zaman yeni varyanta yönelik bir aşı gerekebilir. Şimdilik Omicron’a karşı üçüncü dozlar yeterince koruma oluşturuyor.
‘DÖRDÜNCÜ DOZ GEREKİRSE OMICRON’A ÖZEL AŞILARLA YAPILIR’
Daha önce varyanta özel aşı geliştireceklerini duyuran Pfizer ve BioNTech bu konuda klinik çalışmalara başladıklarını resmen açıklamıştı. Pfizer ve BioNTech, Omicron’a özgü geliştirdikleri yeni aşı için klinik çalışmaların 18-55 yaş grubundaki gönüllü kişilerle birlikte başladığını geçtiğimiz günlerde duyurdu.
Bunun üzerine “Omicron için yeni bir aşıya ihtiyaç var mı?” diye sorduğumuz Prof. Dr. Unutmaz, “Tabii ki yeni bir aşı olsaydı çok daha iyi olurdu ama bu geliştiriliyor. Yeni aşının ortaya çıkması Mart-Nisan ayını bulacaktır. Şu anda denemeler yapılıyor. Ondan sonraki süreçte yeterince üretilmesi var. Yazdan ya da ilkbahar sonundan önce bu yeni aşının uygulanmaya geçmesi çok zor görünüyor” cevabını verdi.
Omicron’a özel aşı üretim aşamasına gelip dağıtılana kadarki geçen süreçte çoğu kişinin Omicron ile enfekte olacağını söyleyen Unutmaz, “Onlara bu aşı da gerekmeyecek. Omicron ile enfekte olan, daha önce aşılanmış kişiler bile olsa bir doz daha aşılanmış gibi oluyorlar. Hem Omicron’a karşı korunuyorlar hem de diğer varyantlara karşı da ayrı bir koruma oluşuyor. Gelecekte Omicron’a özel bir aşı çıktıktan sonra, eğer dördüncü doz gerekirse bu dozları varyanta özel üretilen aşılarla yapmak daha doğru olacaktır” dedi.
İSRAİL'DE DÖRDÜNCÜ DOZLAR UYGULANIYOR
Öte yandan İsrail, dördüncü aşısını ciddi hastalık riski altındaki kişilere sunmaya başladı. Yine İsrail’den gelen ön verilere göre, Pfizer-BioNTech aşısının dördüncü dozu, antikor seviyesini üçüncü dozdan da fazla artırmakla beraber Covid-19'un Omicron varyantı enfeksiyonlarını önlemek için yetersiz kalıyor. Ülkede buna rağmen dördüncü dozlar uygulanmaya devam ediyor.
İsrail’de dördüncü doz aşı uygulaması hakkında da yorumda bulunan Prof. Dr. Derya Unutmaz, “Dördüncü dozu hastalık riski olan 65 yaş üzerindeki kişilere yapıyorlar. Bu dozun da antikorları arttırması beklenen bir şey ama gerçekten Omicron’a karşı ne kadar fazla etkili olacak açıkçası henüz belli değil. Çok fazla etki etmeyebilir” ifadelerine yer verdi.
Bağışıklığı iyi oluşmayan kişilerde dördüncü doz aşının aslında üçüncü doz gibi olacağını söyleyen Unutmaz, “Çünkü herkesin bağışıklık sistemi aynı değil, bağışıklığı bastırılmış kişiler, yaşlı kişiler yeterince cevap veremiyorlar. Üç doz bu bakımdan yeterli olmayabiliyor. Ama sağlıklı kişilerin ve daha genç olanların dördüncü dozdan Omicron’a karşı çok fayda kazanacaklarını zannetmiyorum. Bu bakımdan şu anda gereksiz olabilir” dedi.
Prof. Dr. Derya Unutmaz: Dünyada henüz hiç aşı olmamış birkaç milyar insan mevcut. Henüz ikinci ve üçüncü dozlarını olmamış milyonlarca insan var, bizim ülkemiz de buna dahil. Bence dördüncü dozdan önce bunlara odaklanmak gerekiyor. Çünkü aşılar da kısıtlı üretilebiliyor.
SÜREKLİ AŞI MI OLACAĞIM DEYİP ÜÇÜNCÜ DOZU REDDEDENLER…
Dünyada da ülkemizde de üçüncü doz aşısını olmayan çok fazla insan var. “İki doz oldum, sürekli aşı mı olacağım?” sorusu bu kişilerin ortak düşüncesi olarak karşımıza çıkıyor. Bu konu hakkında da önemli bilgiler veren Derya Unutmaz, “Virüs kendisini devamlı değiştiriyor. Bizim de savunmamızı ona göre değiştirmemiz gerekiyor” dedi ve sözlerine şöyle devam etti:
“Koronavirüs çıkmasaydı Covid-19’a karşı hiç aşı olmayacaktık ama başka virüslere karşı birçok aşı oluyoruz. Grip virüsü her yıl kendini değiştiriyor ve her yıl yeni bir aşı çıkıyor. Koronavirüs kadar tehlikeli olmadığı için herkes bu aşıyı olmuyor. Virüs kendisini değiştirdiği sürece biz de ona yetişmek durumundayız. Değişen virüse karşı savunmamızı güncellemek için yeni aşıları olmak durumundayız.”
Aşılarını olmayan kişilerin risk aldığını ve enfekte olma tehlikesi ile burun buruna olduklarını ifade eden Unutmaz şöyle konuştu: “Enfeksiyon sonucunda da zorla aşılanmış gibi oluyorsunuz ama tabii ölüm riski, ağır hastalık riski, Covid-19 sonrası oluşabilecek ağır yan etkiler söz konusu. Ki milyonlarca insan uzun covid dediğimiz bir durumdan mustarip şu anda. Bu hastalığın sebebi de henüz anlaşılmış değil. Aşı olmayanlar yukarıda saydığım gibi çok tehlikeli durumlarla karşılaşacaklar ve kararlarını kendileri vermek durumunda kalacaklar.”