430 yıllık tabyanın üzerine ‘insanlık anıtı’ inşaatı
Güncelleme Tarihi:
Onur SAĞSÖZ/ERZURUM, (DHA)
Oluşturulma Tarihi: Mart 14, 2009 13:12
KARS Belediye Başkanı CHP’li Naif Alibeyoğlu’nun, Kars Kalesi’nin eteğinde inşaatı süren ‘İnsanlık Anıtı’nı, Anadolu’nun ilk tabyası olarak kabul edilen Timur Paşa Tabyası üzerine yaptırdığı ortaya çıktı.
Lala Mustafa Paşa'nın, kalenin gözetlenmesi ve güvenliğini sağlamak amacıyla 1579 yılında yaptırdığı tabyanın gözetleme kuleleri ile piyade siperlerinin, anıt inşaatı sırasında zarar gördüğü belirlendi. İş makineleri çalışırken bir takım arkeolojik verilerin bulunması ve proje dışına çıkılarak bir de kafeterya yaptırılması üzerine, koruma kurulu inşaatı durdurdu. Bilim adamları 430 yıllık mekanın yer seçilmesinin tarihi bir cinayet olduğunu vurgulayarak belediyeyi eleştirdi.
Kars Belediyesi Ermenistan’daki sözde soykırım anıtına karşılık olarak heykeltraş Mehmet Aksoy’a ‘İnsanlık Anıtı’ yaptırmak için tarihi Kars Kalesi’nin simetriğinde bulunan Sukapı Mahallesi Üçler Mevkii'ndeki bir tepeyi yer olarak seçti. Belediye, hazineye ait arazide 2007 Temmuz ayında inşaata başlarken, bir yandan da tahsis için resmi yazışmalar yaptı. Bunun üzerine Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, ekip göndererek, belediyenin çalışma başlattığı araziyi inceledi. Ancak belediyenin temel attığı ve beton döktüğü alanın tarihi kaynaklara göre, 1579 yılında Lala Mustafa Paşa tarafından Kars Kalesi'nin gözetlenmesi ve güvenliğini sağlanması amacıyla yaptırdığı Timur Paşa Tabyası olduğu anlaşıldı.
ANITIN YANINA BİR DE KAFETARYA
Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Kars’ta toplanarak belediyenin projesini inceledi. Kurul, Anadolu’nun ilk tabyası olarak kabul edilen tabyanın bulunduğu 790/1 parsel alanı tescil edip, koruma alanı olarak belirledi. Projede sadece anıt ve çevresinde yürüyüş parkuru yapacağını taahhüt eden belediye, kuruldan aldığı onay kararıyla anıt inşaatını sürdürdü.
Aradan geçen zamanda iş makinelerinin kazdığı bazı noktalarda arkeolojik veriler ortaya çıktı. Bunun üzerine Kars’a yeniden giden Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu uzmanları, arkeolojik verilerin gün ışığına çıkması ve belediyenin proje dışına taşarak İnsanlık Anıtı'nın hemen yanına bir kafetarya yaptırmasını rapor etti. Ayrıca gözetleme kulesi ile piyade siperlerinin zarar görmesi üzerine acilen toplanan Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu, inşaatın durdurulması yönünde karar verdi.
BAKANLIK KARAR VERECEK
İnsanlık Anıtı'nın yapıldığı tarihi mekanı yeni keşfettiklerini söyleyen Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürü Ulvi Özel, yıllarca askeri bölge olarak kullanılan ve kimsenin girmediği tarihi mekanı incelemeleri için kurul üyelerini yerinde karar alması için Kars’a götürdüklerini söyledi. Özel, şunları söyledi:
“Kurul üyeleri araziyi gördü, Belediye projesini sundu. Kurul da belirlediği noktaya anıtın dikilmesi için onay verdi. Ancak belediye hazineye ait olan bu arazi üzerinde anıt yanında bir de kafeterya yaptı. Sadece anıta izin verilmişti, çevresi tamamen boş olacaktı. Projeye aykırı kafeterya yapılması, arkeolojik veriler çıkması ve hazineye ait arazinin tahsisinin yapılmamış olması üzerine inşaatın durdurulması kararı verildi. Bakanlığa arkeolojik kazı yapılması için de yazı yazdık ve görüş istedik. Kurulun kararları, bir yargı kararıyla iptal edilmediği sürece bağlayıcıdır. Belki sadece heykel kalabilir, ama çevresindeki diğer yerler yıkılacak. Konu hukuksal boyutu telafi edildikten sonra netleşecek.”
‘BU CİNAYET’
Kafkas Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Akın Bingöl, 430 yıllık bir geçmişe sahip olan tabyanın üzerine anıt dikilmesini ‘cinayet’ olarak değerlendirdi. Yrd. Doç. Dr. Bingöl, “Oraya anıt yapılmaması için çok uğraşıldı, ama Başkan kimseyi dinlemedi. Tabyada iş makineleri çalışırken kemikler, top mermi parçaları, bombalar çıkmış. Üstünü kapattılar, ‘kimse duymasın, başımız sıkıntıya girer’ diye. Çıkanları görmek istedik ama göstermediler. Belediye, üniversiteyi ciddiye almıyor. Yapılan, cinayettir” dedi.
‘TABYA YAŞATILMALI’
Kafkas Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Doç. Dr. Selçuk Ural ise tabyaların turizme kazandırılmasıyla ilgili valilik tarafından oluşturulan bir komisyonun bulunduğunu söyledi. Komisyona Timur Paşa Tabyası'nın Osmanlı- Rus ve İran savaşlarındaki rolüyle ilgili olarak projesi verdiklerini ifade eden Doç. Dr. Ural, şunları söyledi:
“400 yıllık tarihi bir mekanda anıt yapılması yanlış. Bunun savunulacak hiçbir tarafı yok. Başka yerde olabilirdi. Belediye orada Kars Kalesi'nin dokusuna uygun birşeyler yapabilirdi. Tabya, yıkıldığı için tarihi bir özelliği kalmadı. Bu anlamda anıta karşı çıkışımız var. Tarihçiyiz ve bu tabyanın o şekilde yaşatılması gerektiğini düşünüyoruz.”
‘ORASI TABYA DEĞİL GECEKONDU BÖLGESİ’
Anıtın açılışına ABD Başkanı Barack Obama'yı davet ettiğini söyleyen Belediye Başkanı Naif Alibeyoğlu, 35 metre yüksekliğinde, 350 ton ağırlığındaki İnsanlık Anıtı'nın yaptırıldığı bölgenin tabyayla ilgisi olmadığını öne sürdü. Bölgenin hiçbir tarihi özelliği olmadığını iddia eden Başkan Alibeyoğlu, şöyle konuştu:
“Orası gecekondu bölgesiydi. Bir dönem orada bir gözetleme kulesi varmış, yıkılmış. Araziyi hazineden istedik ve çalışma başlattık. Çanak, çömlek bulduklarını iddia ediyorlar. Hiçbirşey çıkmadı. Ben bu insanları anlamıyorum. Güzel bir iş yapıyorsunuz dedikoduyla yıpratmaya çalışıyorlar. Evet kafeterya yaptık, ancak orası parselin dışında ve belediyeye ait arsa üzerindedir. Herkes bu işi bir yere çekmeye çalışıyor. Ermenilere barış teklif ettiğimi düşünüyorlar. İnsanlık unsurunu ön plana çıkarmak ve Ermenistan’daki soykırım anıtına tepki göstermek için yaptık. Bu konuyu siyasileştirdiğimi söylüyorlar. Bence bunu söyleyenler siyasileştiriyorlar. Burada amaç üzüm yemek değil, bağcıyı dövmek. Benim partim yok, benim partim Kars. Kültür ve Turizm Bakanlığı bu işi çözecek.”
TİMUR PAŞA TABYASI GRAVÜR VE MİNYATÜRLERDE
Öte yandan Kars tarihini anlatan birçok gravür ve minyatürlerde tarihi Kars Kalesi'nin yanı başındaki Timur Paşa Tabyası dikkat çekiyor. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, tarihi tabyaların durumunu fotoğraflarla saptadı. Anıt yapılmadan önce çekilen fotoğraflarda tabyalar ve diğer özeklikler işaretlenerek gösterildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na gönderilen raporda da bu fotoraflara ve tarihi gravür ve minyatürlere yer verildi.
Kars Belediyesi Ermenistan’daki sözde soykırım anıtına karşılık olarak heykeltraş Mehmet Aksoy’a ‘İnsanlık Anıtı’ yaptırmak için tarihi Kars Kalesi’nin simetriğinde bulunan Sukapı Mahallesi Üçler Mevkii'ndeki bir tepeyi yer olarak seçti. Belediye, hazineye ait arazide 2007 Temmuz ayında inşaata başlarken, bir yandan da tahsis için resmi yazışmalar yaptı. Bunun üzerine Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, ekip göndererek, belediyenin çalışma başlattığı araziyi inceledi. Ancak belediyenin temel attığı ve beton döktüğü alanın tarihi kaynaklara göre, 1579 yılında Lala Mustafa Paşa tarafından Kars Kalesi'nin gözetlenmesi ve güvenliğini sağlanması amacıyla yaptırdığı Timur Paşa Tabyası olduğu anlaşıldı.
ANITIN YANINA BİR DE KAFETARYA
Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Kars’ta toplanarak belediyenin projesini inceledi. Kurul, Anadolu’nun ilk tabyası olarak kabul edilen tabyanın bulunduğu 790/1 parsel alanı tescil edip, koruma alanı olarak belirledi. Projede sadece anıt ve çevresinde yürüyüş parkuru yapacağını taahhüt eden belediye, kuruldan aldığı onay kararıyla anıt inşaatını sürdürdü.
Aradan geçen zamanda iş makinelerinin kazdığı bazı noktalarda arkeolojik veriler ortaya çıktı. Bunun üzerine Kars’a yeniden giden Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu uzmanları, arkeolojik verilerin gün ışığına çıkması ve belediyenin proje dışına taşarak İnsanlık Anıtı'nın hemen yanına bir kafetarya yaptırmasını rapor etti. Ayrıca gözetleme kulesi ile piyade siperlerinin zarar görmesi üzerine acilen toplanan Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu, inşaatın durdurulması yönünde karar verdi.
BAKANLIK KARAR VERECEK
İnsanlık Anıtı'nın yapıldığı tarihi mekanı yeni keşfettiklerini söyleyen Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürü Ulvi Özel, yıllarca askeri bölge olarak kullanılan ve kimsenin girmediği tarihi mekanı incelemeleri için kurul üyelerini yerinde karar alması için Kars’a götürdüklerini söyledi. Özel, şunları söyledi:
“Kurul üyeleri araziyi gördü, Belediye projesini sundu. Kurul da belirlediği noktaya anıtın dikilmesi için onay verdi. Ancak belediye hazineye ait olan bu arazi üzerinde anıt yanında bir de kafeterya yaptı. Sadece anıta izin verilmişti, çevresi tamamen boş olacaktı. Projeye aykırı kafeterya yapılması, arkeolojik veriler çıkması ve hazineye ait arazinin tahsisinin yapılmamış olması üzerine inşaatın durdurulması kararı verildi. Bakanlığa arkeolojik kazı yapılması için de yazı yazdık ve görüş istedik. Kurulun kararları, bir yargı kararıyla iptal edilmediği sürece bağlayıcıdır. Belki sadece heykel kalabilir, ama çevresindeki diğer yerler yıkılacak. Konu hukuksal boyutu telafi edildikten sonra netleşecek.”
‘BU CİNAYET’
Kafkas Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Akın Bingöl, 430 yıllık bir geçmişe sahip olan tabyanın üzerine anıt dikilmesini ‘cinayet’ olarak değerlendirdi. Yrd. Doç. Dr. Bingöl, “Oraya anıt yapılmaması için çok uğraşıldı, ama Başkan kimseyi dinlemedi. Tabyada iş makineleri çalışırken kemikler, top mermi parçaları, bombalar çıkmış. Üstünü kapattılar, ‘kimse duymasın, başımız sıkıntıya girer’ diye. Çıkanları görmek istedik ama göstermediler. Belediye, üniversiteyi ciddiye almıyor. Yapılan, cinayettir” dedi.
‘TABYA YAŞATILMALI’
Kafkas Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Doç. Dr. Selçuk Ural ise tabyaların turizme kazandırılmasıyla ilgili valilik tarafından oluşturulan bir komisyonun bulunduğunu söyledi. Komisyona Timur Paşa Tabyası'nın Osmanlı- Rus ve İran savaşlarındaki rolüyle ilgili olarak projesi verdiklerini ifade eden Doç. Dr. Ural, şunları söyledi:
“400 yıllık tarihi bir mekanda anıt yapılması yanlış. Bunun savunulacak hiçbir tarafı yok. Başka yerde olabilirdi. Belediye orada Kars Kalesi'nin dokusuna uygun birşeyler yapabilirdi. Tabya, yıkıldığı için tarihi bir özelliği kalmadı. Bu anlamda anıta karşı çıkışımız var. Tarihçiyiz ve bu tabyanın o şekilde yaşatılması gerektiğini düşünüyoruz.”
‘ORASI TABYA DEĞİL GECEKONDU BÖLGESİ’
Anıtın açılışına ABD Başkanı Barack Obama'yı davet ettiğini söyleyen Belediye Başkanı Naif Alibeyoğlu, 35 metre yüksekliğinde, 350 ton ağırlığındaki İnsanlık Anıtı'nın yaptırıldığı bölgenin tabyayla ilgisi olmadığını öne sürdü. Bölgenin hiçbir tarihi özelliği olmadığını iddia eden Başkan Alibeyoğlu, şöyle konuştu:
“Orası gecekondu bölgesiydi. Bir dönem orada bir gözetleme kulesi varmış, yıkılmış. Araziyi hazineden istedik ve çalışma başlattık. Çanak, çömlek bulduklarını iddia ediyorlar. Hiçbirşey çıkmadı. Ben bu insanları anlamıyorum. Güzel bir iş yapıyorsunuz dedikoduyla yıpratmaya çalışıyorlar. Evet kafeterya yaptık, ancak orası parselin dışında ve belediyeye ait arsa üzerindedir. Herkes bu işi bir yere çekmeye çalışıyor. Ermenilere barış teklif ettiğimi düşünüyorlar. İnsanlık unsurunu ön plana çıkarmak ve Ermenistan’daki soykırım anıtına tepki göstermek için yaptık. Bu konuyu siyasileştirdiğimi söylüyorlar. Bence bunu söyleyenler siyasileştiriyorlar. Burada amaç üzüm yemek değil, bağcıyı dövmek. Benim partim yok, benim partim Kars. Kültür ve Turizm Bakanlığı bu işi çözecek.”
TİMUR PAŞA TABYASI GRAVÜR VE MİNYATÜRLERDE
Öte yandan Kars tarihini anlatan birçok gravür ve minyatürlerde tarihi Kars Kalesi'nin yanı başındaki Timur Paşa Tabyası dikkat çekiyor. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, tarihi tabyaların durumunu fotoğraflarla saptadı. Anıt yapılmadan önce çekilen fotoğraflarda tabyalar ve diğer özeklikler işaretlenerek gösterildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na gönderilen raporda da bu fotoraflara ve tarihi gravür ve minyatürlere yer verildi.