43 ülkede, 117 gazetede 20 dilde yayınlanmış Atatürk makaleleri

DoÄŸan Yayın Holding Basılı ve Görsel Medya Koordinatörü Nuri ÇolakoÄŸlu'nun 15 yıl önce baÅŸladığı ‘‘Dünya Basınında Atatürk’’ projesi, Cumhuriyet'in 80'inci yılında tamamlandı. ‘‘Hürriyet ArÅŸivinden’’ serisinden yayınlanan 357 sayfalık bir kitap olarak okuyucuyla buluÅŸtu.Atatürk'ün ölümünü izleyen iki haftada 11-25 Kasım 1938 arasında yayınlanan gazetelerin taranmasıyla oluÅŸan kitapta 43 ülkeden 117 gazetede, Türkçe dahil 20 ayrı dilde yayımlanan makale, haber ve yorumlar var. Bu yazılarda, Atatürk'ün bir yemek tadıcısı olduÄŸu yolundaki iddiadan ya da caz müziÄŸi sevdiÄŸinden, Ankara'ya Atatürk adı verilmesinin düşünüldüğüne kadar birçok ayrıntıyı bulmak mümkün.  Nuri ÇolakoÄŸlu, Atatürk'ün ölümünün 50'nci yılında yayımlanmak üzere bir dizi hazırlamaya karar verdiÄŸinde bunun 15 yıl sürecek bir çalışma olacağını düşünmemiÅŸti. Projeye göre dünya basını taranacak, 1938 yılında Atatürk hakkında çıkmış yazılardan bir seçki oluÅŸturulacaktı.Ä°ngiltere'de görevli olan ÇolakoÄŸlu, 1986'nın sonlarında her sabah Colindale'deki British Library'nin yolunu tutmaya baÅŸladı. Her gün 09.00-11.00 saatleri arasında Kasım 1938'e ait gazetelerin listesini çıkarmaya, ardından da o gazetelere ulaÅŸmaya baÅŸladı. Kütüphanenin kuralları gereÄŸi, tozlu raflardan gelen gazete ciltleri üçer üçer incelendi, Atatürk'ün ölümüyle ilgili tüm sayfaların fotokopisi çekildi. Sıra mikrofilmlere geldiÄŸinde de aynı yöntem izlendi. ÇolakoÄŸlu, elindeki ‘‘Fatih'in topları’’nı andıran fotokopi tomarından 10 Kasım 1988'de Milliyet gazetesinde yayımlanmak üzere bir yazı hazırladı.SAMAN YIÄžININDA Ä°ÄžNE ARAMAKÇalışmasını ‘‘saman yığınında iÄŸne aramak’’ olarak tanımlayan ve bir kitaba dönüştürmeye karar veren ÇolakoÄŸlu, 1988'de Türkiye'ye döndü. 1987-1997 arasında kitap düşüncesi ÇolakoÄŸlu'nun kafasının içinde raks etti durdu.2000'de NTV'den ayrıldığında çalışmaya ağırlık verdi. Yıllar içinde oradan oraya taşınırken fotokopilerin çoÄŸu kaybolmuÅŸtu ama yazıların bulunacağı ciltler, sayfalar ve tarihlerin listesi elindeydi. Åžu anda CNN Türk'ün Londra muhabiri olarak görev yapan Metin GüneÅŸ, fotokopilere yeniden ulaÅŸmaya gönüllü oldu. Serdar Åžekül, gelen yıpranmış sayfaların fotokopilerini bilgisayarda tek tek temizleyerek, yayınlanabilir hale getirdi.BÄ°LÄ°NMEYEN DÄ°LLER, TANINMAYAN HARFLERFotokopiler birer birer ÇolakoÄŸlu'na ulaÅŸtı ama bilinmeyen diller, tanınmayan alfabelerden oluÅŸan sayfalarda yazılanları çözebilmek en büyük problemdi. Bunun için de Mesut Önen devreye girdi ve sonuçta 19 ayrı dilde basılmış yazıların Türkçe'ye çevirileri tamamlandı. ÇolakoÄŸlu'na manevi destek veren Selahattin Beyazıt, ‘‘kupür yığını’’nı tarihi perspektife oturtacak yazıların da kitapta yer almasını önerdi. Bunun üzerine ÇolakoÄŸlu, Prof. Dr. Haluk Ãœlman ile Can Dündar ve Bülent Çaplı'dan yazılar istedi. Bunlar da eline geldiÄŸinde yani Kasım 2002'de kitap artık basılabilecek haldeydi.Ekonomik ve siyasal belirsizlikler nedeniyle bir yıl boyunca yeniden uykuya yatan kitap Vuslat DoÄŸan Sabancı'nın desteÄŸiyle ‘‘Hürriyet ArÅŸivinden’’ serisi içinde Cumhuriyet'in 80'inci yılında yayınlandı. ÇolakoÄŸlu'nun 50 bin dolar harcadığı, 2 bin 500 adet basılan kitap, 65 milyon liradan satışa çıktı.Kitabın 4-5 bin satması halinde harcanan parayı geri getireceÄŸini belirten ÇolakoÄŸlu, ‘‘eÄŸer batmazsa’’ 1923 yılı arÅŸivlerini tarayarak, Cumhuriyet'in ilanının nasıl karşılandığını da bizlere aktaracak.ÇOLAKOÄžLU Ä°LE SAYFALAR ARASINDANuri ÇolakoÄŸlu ile kitabın sayfalarını karıştırırken, karşımıza ÅŸunlar çıktı:The Evening Standart'ta Ä°ngiliz solcuların lideri Michael Foot'un, Yüzbaşı Armstrong'un ‘‘Bozkurt’’ adlı kitabını kaynak göstererek yazdığı 11 Kasım 1938'de baÅŸlayan dört günlük yazı dizisinden baÅŸlıklar:- Ä°stanbul'un kızıl zindanından çıkıp gelen lider- Atatürk'ün lanetli Abdülhamid'den intikamı- Atatürk Ä°slam geleneÄŸini reddetti11 Kasım 1938 tarihli The Star Gazetesi haberinden: - Millet Meclisi'ndeki bir grubun, baÅŸkent Ankara'nın isminin Atatürk olarak deÄŸiÅŸtirilmesi yönündeki önergesi tam destek buldu.11 Kasım 1938 tarihli Daily Express'ten: - Atatürk genç kızlara ‘‘makyaj’’ yapmalarını söyledi.Her ülkenin gazetelerinde övgü var eleÅŸtiriler yüzde 4-5 oranındaAtatürk, tartışmasız olarak kendi yaÅŸadığı dönemde, kendi ülkesi ve ulusunu etkilediÄŸi kadar dünyayı da etkilemiÅŸ. Herkes, 1923'te bugünkü Afganistan gibi ortaçaÄŸ karanlığında olan, kadınların kat kat örtündüğü, harabeler arasındaki bir toplumun, 15 sene sonra iki yanı aÄŸaçlıklı kübik binalar arasında yaÅŸadığına, tiyatroya, sinemaya, operaya gidip dans ettiÄŸine, kılık kıyafetten alfabeye deÄŸiÅŸtiÄŸine tanık oldu. Bu herkesin kafasını allak bullak eden bir ÅŸey. Kitap bu perspektife oturuyor. Nazilerden faÅŸistlere, komünistlerden demokratiklere kadar her ülkenin gazetelerinde Atatürk'e övgüler var. EleÅŸtiriler ancak yüzde 4-5 oranında.Â