3D yazıcıyla el üretiyorlar

Bilgisayardaki üç boyutlu (3D) bir modeli farklı malzemeler kullanarak basmaya yarayan 3D yazıcılar 21’inci yüzyılın en önemli buluşları arasında sayılıyor. Otomotivden sağlığa pek çok sektörde kullanılan 3D yazıcılarla üretilen organlar birçok kişiye ümit oldu. Bununla birlikte bu teknoloji sosyal yardımlaşmada da yeni alanlar açtı. Örneğin, Amerika merkezli ‘Enabling The Future (Geleceği Yapabilmek)’ platformu protez ele ihtiyaç duyan bireylere üç boyutlu yazıcılarla üretilmiş, ekonomik ve kullanılabilir robot el uygulamaları sağlıyor. Fikrin doğduğu yer Güney Afrika. Marangoz Richard Van As bir iş kazasında parmağını kaybediyor. Protez ele maddi imkanları el vermiyor, internette gördüğü bir mekanik el modelinin Seattle’daki tasarımcısıyla iletişime geçiyor. Birlikte kablolar, ipler, biyoplastik ve 3D yazıcı teknolojisiyle ‘Robohand’ ismini verdikleri aleti icat ediyorlar. Bu icadın sonunda ortaya çıkan ‘Enabling the Future (Geleceği Yapabilmek)’ platformunun şu an tüm dünyada mühendisler, 3D yazıcı sahipleri, tasarımcılar ve akademisylerden oluşan 6 bin üyesi var. Amaç, ihtiyaç sahipleriyle onlara mekanik bir el yapabilecek tasarımcı ve üreticileri bir araya getirmek.

FONKSİYONEL MEKANİK ELLER

Robohand’in son bir yıldır Türkiye’de de bir temsilcisi var; mimar Zeynep Karagöz, Serdar Okumuş ve makine mühendisi Hakan Pakten. Aslında mimarlık ve reklam işiyle uğraşan ekip ‘5 Dakika’ isimli şirketlerinde teknoloji odaklı butik projeler üretiyor. Zeynep Karagöz, ‘Robotel’ projesiyle de bu şekilde tanıştıklarını anlatıyor: “Teknolojiye çok meraklıyız. Üç yıldır 3D yazıcılarla çalışıyoruz.‘Bunun insana ne faydası olabilir?’ diye düşünürken Robotel’i gördük ve Türkiye’de yapmaya karar verdik.” Peki proje tam olarak nasıl işliyor? Zeynep Karagöz,
anlatmaya işin teknik boyutuyla başlıyor: “3D yazıcılarla artık kişiye özel az sayıda ürün yapabiliyoruz. Protez el de tam buna uygun bir yöntem. Dünyada çocuklara protez yapılmıyor çünkü
pahalı ve zahmetli bir süreç. Yapılana kadar çocuk büyüyor, 2-3 ayda bir değiştirmek gerekiyor. Bu arada hareket etmeyen, yalnızca estetik amaçlı
protezlerin fiyatı bile 3 bin euro’dan başlıyor. Takılmayınca çocukların kol
kasları da zayıflıyor. Robotel bu sorunlara çözüm sunuyor. Türkiye’de el kaybı bir engellilik olarak bile görülmüyor. Oysa iş kazası veya Güneydoğu’da mayın mağduru çok çocuk var. Amacımız ihtiyaç sahiplerine 3D yazıcı teknolojisiyle mekanik el yapmak.”

İLK ROBOTEL SAHİBİNİ BULDU

İşin üretim kısmı kolay. Karagöz, biyoplastikle yapılan robotellerin maliyetinin en fazla 50 dolar civarında olduğunu söylüyor: “Yalnızca emek gerekiyor. İlk seferde oturmuyor, düzeltme yapmak gerekiyor ama neticede eli ve parmakları olmayan çocukların hayata katılması için harika bir fırsat oluyor. Plastik malzeme olduğundan tasarımıyla istediğiniz gibi oynayabiliyorsunuz. Çocuklar roboteli bir engel değil aksesuvar olarak görüyor. Bileğe yerleştirince kavrama da yapabiliyorlar.” Zor olan kısımsa ihtiyaç sahiplerine ulaşmak... Hakan Pakten ilk roboteli ürettikleri Mehmet Toprak’ı tesadüfen bulduklarını anlatıyor: “Bir yıldır projeyi tanıtmaya çalışıyoruz. Vakıflara gittik ama ilgilenen olmadı. Sonunda bir gün halısahada yüksek sesle söylenirken tesadüfen biri ‘Arkadaşımız Mehmet var, o uygun olabilir mi?’ diye sordu ve Mehmet’le tanıştık. Mehmet matbaada bir iş kazasında dört parmağını kaybetmişti ama tazminat miktarıyla protez yaptıramıyordu. Bize tedirgin geldi. Estetik kaygısından ziyade fonksiyonel olmasını istiyordu. Üzerinde birkaç model denedik ve sonunda memnun kaldı. Bisiklete binebilmeye bile başladı. Süreç yaklaşık bir ay sürdü ama bir haftada da yapabiliriz.”

HERKESE ÖĞRETMEK İSTİYORUZ

Bu ilk örnekten sonra şu an sırada robotel bekleyen iki kişi daha var. Robotel Projesi’nin Türkiye’nin değişik yerlerinden 3D yazıcı sahibi 26 gönüllüsü var. Proje ekibinden Serdar Okumuş, üniversite, hastane ve yerel yönetimlerle de işbirliğine açık olduklarını söylüyor: “Dünyada medikal anlamda araştırmalar devam ediyor ama bizim amacımız en basit kullanılabilir mekanik versiyonunu dağıtmak. 3D yazıcı sahibi herkes bunu yapabilir. Hastanelerde atölyeler oluşturup ebeveynlere el nasıl yapılır ve monte ediliri öğretebiliriz. İhtiyaç sahibi insanlara ulaşmak konusunda desteğe ihtiyacımız var. El konusunda proteze alternatif robotele ihtiyacı olan herkese yardımcı olabiliriz.” Bizimle www.robotel.org sitesindeki bilgilerden iletişime geçebilirsiniz.”

Mehmet’in hikayesi

Türkiye’deki Robotel Projesi’nin protez el yaptığı ilk kişi Mehmet Toprak. Aslen Urfalı olan 20 yaşındaki Mehmet, bir matbaa kazasında dört parmağını kaybetmişti. Uzun ve sancılı bir sürecin sonunda yolu tesadüfen Robotel ekibiyle kesişti. Başta tedirgin olan Mehmet yapılan ilk elden memnun kalmadı. Bunun üzerine ekip Mehmet’in direktifleri doğrultusunda değişiklikler yaptı. Mehmet şu an robotelini rahat kullanabiliyor. Bisiklete binebiliyor.