34 dünya devine 100 milyar dolarlık ‘ırkçılık’ davası

Aralarında IBM, Ford, DaimlerChreysler, Deutsce Bank gibi dünyaca ünlü isimlerin de bulunduÄŸu 34 ÅŸirket, New York'ta 100 milyar dolarlık tazminat istemi ile yargılanıyor. Dünya devleri, 1994 yılına kadar Güney Afrika'da süren ırkçı rejime destek vermekle suçlanıyor.Dünyaca ünlü 34 ÅŸirket Güney Afrika'da siyahların haklarını ihlal eden 1994 yılına kadar devam eden ırkçı Apartheid rejimine destek verdiÄŸi için yargı önüne çıktı. New York'ta açılan davada, ÅŸirketlerin ırkçı rejime destek verdikleri iddia edilerek maÄŸdurlar için 100 milyar doların üzerinde tazminat talep edildi.Aralarında Commerzbank, Deutsche Bank, Dresdner Bank, UBS, Credit Suisse, Barclays, NatWest, Credit Lyonnais, Banque Indo Suez ve Citigroup'un da bulunduÄŸu 34 uluslararası ÅŸirkete tazminat davası açanların avukatlığını Amerikalı Ed Fagan ve Güney Afrikalı John Ngebetsha üstleniyor.Geçen yıl Fagan, rejim maÄŸdurları için açtığı benzer bir davada, Ä°sveç bankalarından 1.25 milyar dolar tazminat kazanmıştı. Fagan ayrıca, Alman endüstrisi ve hükümetinden Üçüncü Dünya Ãœlkeleri köle işçileri için 5.2 milyar dolar ödeme garantisi saÄŸlanmasına yardım etmiÅŸti.‘‘ABD Yabancılar Haksız Fiil Kanunu’’na dayanılarak açılan davada 34 ÅŸirket ‘suça yardım ve yardakçılıktan’ suçlanıyor. Bazı davalarda uluslararası müeyyideleri bozmakla suçlanan ÅŸirketler, yüksek faizli krediler vererek ırkçı rejiminden ka*r edip fayda saÄŸlamakladıkları gerekçesiyle tazminat ödemeye zorlanıyor.Suçlanan ÅŸirketler listesinde bilgisayar firması IBM'de bulunuyor. IBM, Apartheid rejimine ırkçı ayrılıkçı politikalarını güçlendirmelerine olanak saÄŸlayan teknoloji ve bilgisayar programı tedarik etmekle suçlanıyor. HÃœKÃœMET DAVAYA KARÅžIHedef alınan ÅŸirketler, davayla ilgili olarak açıklama yapmama kararı alırken, mahkemede varlık ve yatırımlarıyla ülkenin ekonomisinin geliÅŸimine katkıda bulunduklarını ve siyah, beyaz bütün Güney Afrikalılar'ın yararı için çalıştıklarını ileri sürmeleri bekleniyor.New York'ta açılan davaya, siyahların egemen olduÄŸu Güney Afrika hükümeti çok sıcak bakmıyor. Sözü geçen ÅŸirketlerle ve bankalarla madenlerin iÅŸletilmesi hakkı ve beyazların sahibi olduÄŸu ÅŸirketlerdeki siyah hisselerinin kontrolü konusunda hassas görüşmeler yapan Güney Afrika hükümeti, iÅŸ dünyasında olumsuz etkileri olacağı inancıyla açılan davaya karşı çıkıyor. Ãœlkenin 100 milyar dolar hacimli emekli fonu endüstrisi de açılan davaların fon ÅŸirketlerinin hisse senedi fiyatlarını düşürmesinden ve çoÄŸunluÄŸunu siyahların oluÅŸturduÄŸu emeklilerin gelirlerinin olumsuz yönde etkilenmesinden korkuyor.Devlet BaÅŸkanı Thabo Mbeki, yabancı bir mahkemede ülkelerinin geleceÄŸiyle ilgili olarak alınmış bir kararın kesinlikle kabul edilemez olduÄŸunu söyledi. Ticaret ve endüstri Bakanı Alec Erwin de hükümetin davaya karşı olduÄŸunu ve gereksiz gördüğünü belirterek, baÅŸka bir yerde yapılmış olan yargılamanın Güney Afrika'da itibar görmeyeceÄŸini belirtti.IRKÇILIK YENÄ°DEN GÃœNDEMDEIrkçı Apartheid rejimi maÄŸdurları için uluslararası ÅŸirketlere açılan davalar, ırkçılığı ve ırkçılık maÄŸdurlarını hem Güney Afrika'da hem de dünyanın diÄŸer yerlerinde yeniden gündeme taşıdı. Apartheid rejiminin bazı failleri Hak ve Barış Komisyonu tarafından affedilirken, rejimin maÄŸdurları ha*la* hükümet veya iÅŸ dünyasından gelecek tazminatları bekliyor.‘Fagan’ davasında kim, neyle suçlanıyorNew York'ta Avukat Ed Fagan'ın açtığı davada ÅŸirketler farklı suçlamaların hedefi durumundalar. UBS, Credit Suisse ve Citigroup uluslararası boykota raÄŸmen Apartheid rejimine yüksek faiz saÄŸlamakla. DaimlerChrysler ırkçı rejime zırhlı araç saÄŸlayarak çoÄŸunluktaki siyahların üzerinde yaratılan teröre yardımcı olmakla; Anglo Amerikan ve De Beers gibi madencilik ÅŸirketleri de ırkçı rejimin saÄŸladığı düşük ücretli işçileri çalıştırıp sömürmekle suçlanıyor.Amerikalı enerji ve madencilik ÅŸirketi Unocal ise işçilerin; iÅŸkence görmelerine, tecavüze uÄŸramalarına ve zorla çalıştırılmalarına göz yummakla suçlanıyor.Â