4 SORU 4 UZMAN | HPV aşısı ücretsiz olmalı mı? Neden?

Rahim ağzı kanseri her yıl dünyada 274 binden fazla kadının ölümüne sebep oluyor. Gelişmiş ülkeler arasında en çok görülen kanserler listesinde ise ikinci sırada yer alıyor. Rahim ağzı kanserinin sebepleri arasında sigara, çok eşlilik, çok doğum, erken yaşta cinsel ilişki, bağışıklık sistemini baskılayan ilaçların alınması, beslenme faktörleri ve genetik faktörler yer alıyor. Tüm bu risk faktörlerinin arasında Human Papilloma Virüs yani hepimizin bildiği kısaltması ise HPV ise açık ara öne çıkıyor.

Özellikle rahim ağzı kanserine neden olan HPV'nin ise bir aşısı mevcut. Virüsü kontrol altına alan ve kanser riskini an aza indiren HPV aşısı, bu hastalığı önlemede büyük önem taşıyor. İşte HPV aşısı tam da bu yüzden sosyal medyanın gündeminde…

Aşının maliyeti yaklaşık 2 bin TL. Genç kadınların aşıya ulaşması bu sebeple oldukça zor hale geliyor. Birçok ülkede ücretsiz olan ve henüz küçük yaşlarda uygulanmaya başlanan HPV aşısının Türkiye’de de ücretsiz yapılması için sosyal medyada kampanya başlatıldı.

UZMANLAR NE DİYOR?

• Rahim ağzı kanserini çok ciddi oranda önleyen HPV aşısı ücretsiz olup aşı programına dahil edilmeli mi?
• HPV aşısı kaç yaşından itibaren yapılmaya başlanmalı?
• Rutin aşılar listesine girmeli mi?
• Sadece kız çocuklarına mı yapılmalı?

Aklımızdaki 4 soruyu 4 uzmana sorduk, hurriyet.com.tr’ye özel cevaplar aldık.

HPV AŞISI OKULLARDA YAPILMALI

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Burcu Saygan Karamürsel:

HPV aşısı ücretsiz olmalıdır. Çünkü gerçekten çok önemli bir aşı. Dünyada kansere karşı koruyuculuğu olan iki aşıdan biri. Bu nedenle yarar maliyet oranı çok yüksektir. Bunu ücretsiz yapmayı başarabilen bazı ülkeler var. Umarım bizim ülkemiz de bunu başarabilir ve hedef yaş grubunu ücretsiz aşılayacak kaynak yaratabilir. Ayrıca kanser olmadan önlem almak yalnız sağlık açısından değil, ekonomik olarak da daha kârlı. Bunun bilincinde olan ülkelerde bugün hemen hiç rahim ağzı kanseri yok. Çünkü aşılama ve tarama programları çok iyi ve tüm toplumu kapsıyor. Kanser olduktan sonraki tedavi maliyetinin ülke sağlık sistemine yükü aşıdan çok daha fazla oluyor.

HPV aşısı, diğer bazı ülkelerde olduğu gibi rutin aşılar listesine girmeli ve okullarda yapılmalı. Hatta hem kız hem erkek çocukları aşılamalıyız. Sorunun asıl çözümü bu olur ve meyvelerini yıllar içinde verir. Piyasada mevcut aşıların prospektüsünde yazan en erken aşılama yaşı bellidir. Ne kadar erken aşı yaparsak bağışıklık sağlayan antikorlar o kadar yüksek olur ve koruyuculuğu ömür boyu devam eder. Öte yandan genç kızların okul çağında aşı yaptırmasının bilimsel olarak cinsel dürtülerle hiçbir ilişkisi olmadığını da özellikle belirtmek istiyorum. Sonuçta diğer aşılardan farkı olmayan bir aşı. Ha kızamık ya da hepatit aşısı olmuşsunuz, ha HPV aşısı… Vücuttaki cevabı antikor oluşturmaktır, bunun cinsellikle hiç ilgisi yoktur.

NE KADAR ERKEN O KADAR İYİ

Seksolog ve Cinsel Sağlık İletişimci Rayka Kumru:

HPV aşısının ücretsiz ve aşı programına dahil edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu aşının en iyi etki gösterdiği yaş grubu 15 yaşa kadar. 15’e kadar yapılamıyorsa da 26 yaşına kadar yapılması tavsiye ediliyor. Çünkü 15 yaşa kadar bağışıklık sistemimiz daha güçlü olduğu için daha iyi yanıt veriyor. Ayrıca bu aşının etkisini en yüksek seviyede göstermesi için cinsel temasta bulunulmadan önce yapılması gerekiyor. Ancak HPV aşısı ücretsiz olsun, aşı programına alınsın demek yeterli değil. Bunun doğru iletişimi de yapmak önemli. Çünkü bu iletişim doğru olarak yapılmazsa, neye karşı koruduğu neye karşı korumadığı bilinmezse, ne zaman ne şekilde kaç dozda yapılması gerektiği, neden önemli olduğu bilinmezse o zaman insanlar hatalı algılara düşebilir. Örneğin HPV aşısının bütün cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara koruduğunu sanabilir, ya da HPV aşısı olduğu için smear testi kontrollerini ihmal edebilir.

Gerçekten HPV aşısı hayat kurtarır. Bunun haricinde doğru kaynaklardan bilgi almak, araştırmak, sorgulamak, korunma yollarına başvurmak, rutin taramaya gitmek kendimizi korumak için yapabileceğimiz şeyler. Bunun en kritik notası da ücretsizi erişilebilir ve aşı programına dahil edilmesi ile olabilir.

HPV AŞISI HALK SAĞLIĞI ADINA CİDDİ BİR YATIRIM

Bazı HPV türleri düşük risklidir. Belirtisiz olabilir, ya da siğillere sebep verebilir. Bazılarıysa yüksek risk kategorisindedir ve kanserlere sebep olabilir. Bunların tedavisi siğilleri yakma ve dondurma gibi işlemlerle yapılıyor. Bu da tabii ki bir aşı olmaktan çok daha meşakkatli bir süreç. Siğiller bazen kendini tekrar edebiliyor. Ama daha da kritik olan yüksek riskli olan HPV türleri. Vulva, vajiana, penis gibi genital kanserlere veya boğaz kanserine neden olabiliyor. Bu aşı aslında kanser önleyici bir aşı. Maliyeti düşündüğünüzde halk sağlığı adına çok ciddi bir yatırım bu. Çünkü kanser tedavisinin maliyeti aşının maliyeti ile karşılaştırılmayacak kadar yüksek. Bunu önleyecek bir aşı varken biz bunu neden aşı takvimine dahil etmiyoruz ve neden ücretsiz bir şekilde bunu bir halk sağlığı yatırımı olarak görüp halka sağlamıyoruz. Bu sebepten dolayı ücretsiz olarak aşı programının bir parçası olması gerektiğini savunuyorum. Birçok sağlık uzmanı da bunu savunuyor.

SADECE KIZ ÇOCUKLARINA DEĞİL TÜM ÇOCUKLARA YAPILMALI

Bu aşı sadece kız çocuklarına değil tüm çocuklara yapılması gereken bir aşı. Örneğin Kanada’da tüm çocuklara 6. sınıfta bütün çocuklara yapılıyor. Biz bu aşının varlığından haberdar olduğumuz yıllarda sadece kız çocuklarına yapılır diye bir algı vardı. Bu, kız çocuklarını kontrol altına alalım gibi bir algıdan değil rahmi olan insanlarda rahim ağzı kanserlerine sebebiyet vermesinden ötürü bu şekilde ilerleniyordu. Fakat sonrasında bu aşının aslında herkese yapılması gerektiği, bu sayede geçişlerin azaltıldığı ve HPV’nin sadece rahmi olan insanları değil herkesi etkilediği anlaşıldı. Aşının herkese yapılması diğer kanser türlerine karşı da koruma sağlıyor. İşte bu nedenle tüm çocuklara yapılması tavsiye edilen bir aşı.

AŞI CİNSELLİĞE OLAN İLGİYİ, MERAKI ARTTIRMAZ

Aşı ilk çıktığı dönemlerde şöyle bir kaygı vardı. Aslında hala da aynı kaygı var. Biz bu aşıyı yaparsak kızlar daha rahat cinsellik yaşayabilir mi? Genç kızlar bu aşı il birlikte cinsel olarak daha aktif hale geliyor mu? Erken yaşta partnerli bir şekilde cinsellik deneyimlemeye başlarlar mı? HPV aşısının cinsel davranışlar üzerinde herhangi bir farklılığa neden olup olmadığını ölçen 2 yeni araştırma var. Bu araştırmalar bunun böyle olmadığını doğruladı. Bu noktayı destekleyen tek konu HPV ve HPV ile ilgili algı ve davranış araştırmaları değil. HPV aşısının da dahil olduğu diğer cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine erişim arttığı zaman, meraklanmaya, teşviğe, daha erken yaşta cinselliğe değil, tam tersi daha geç yaşta ve daha az partnerli cinsel davranışa yol açtığı, daha güvenli ve net karar vermelerine neden olduğu biliniyor.

HPV AŞISI, EN GÜÇLÜ BAĞIŞIKLIK TEPKİSİNİ ÇOCUKLARDA ÜRETİR

Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Tutku Taşkınoğlu:

HPV aşısı, en güçlü bağışıklık tepkisini çocuklarda üretir. Araştırmalar, çocukların aşıya karşı, 20'li yaşların başında olanlara göre daha iyi bir bağışıklık cevabına sahip olduğunu gösteriyor. Ve bu aşılar, yalnızca virüse maruz kalmadan önce verilirse, HPV türlerini önlüyor. En iyi sonucu alabilmek için HPV aşıları 9-12 yaşları arasında 2 doz şeklinde yapılmalı. Yaşları 13-26 arasında olanlara ise mümkün olan en kısa sürede aşı yapılması önerilir. Aşılamanın 15 yaş ve üzerine ertelenmesi, 2 yerine 3 doza ihtiyaç duyacakları anlamına gelir.

Şu anda ülkemizde HPV aşısı ücreti karşılanmıyor. Oysa, ciddi tedavi masraflarına neden olan kanserlerin önlenebilmesi için çok önemli. Aşılama, HPV kanserlerinin neden olduğu sağlık sorunlarının maliyetlerini azaltacaktır. Bu nedenle aşı programına alınmalı ve 18 yaşından küçük çocuklara ve gençlere ücretsiz sağlanmalıdır. 

HPV aşısının cinsel davranış üzerindeki etkisine ilişkin endişeler hem erkek hem de kız çocuklar için temelsizdir.  HPV aşısının ergenlerin veya üniversite çağındaki bireylerin cinsel davranışlarını etkilemediğini gösteren birçok yayın var. Araştırmalar, HPV aşısı olan gençlerin bırakın daha fazla cinsel ilişkiye girmeyi riskli cinsel davranışlardan daha çok kaçındığını söylüyor. Aşılama sürecinin yanı sıra, çocuklara ve ebeveynlere cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda eğitim vermek ve HPV enfeksiyonunun ciddi sağlık sonuçlarının farkındalığını artırmak önemlidir. Çocuklarımızı korumanın yolu bu hastalıkların varlığını inkar etmek değil, bilmelerini ve kendilerini korumalarını sağlamaktır.

SAĞLIK BAKANLIĞI ÖNCELİK BELİRLEMELİ

Dr. Kağan Kocatepe:

HPV aşısı yaklaşık 15 yıldan beri var ve uzun vadeli etkilerini görebilmek için meta-analiz tarzı çalışmaların sonuçlarını biraz daha beklemek lazım. Ülkemizde çok eşlilik oranı nispeten daha az olduğundan rahim ağzı kanseri olguları da daha az. Sağlık Bakanlığı’nın bütçesini bu gerçeğe göre planlayarak öncelik belirlemesinin daha doğru olduğunu düşünüyorum.

Bu aşıyı ben ülkemizde ilk ilişki yaşının nispeten daha yüksek olması nedeniyle hemen 12 yaşlarda önermiyorum. 16’dan sonra hatta 18’den sonra uygundur. Daha erken aşılama önerenlerin argümanı yaş ne kadar gençse bağışıklık sistemi yanıtının da daha güçlü olması, lakin 18’li yaşlarda da bağışıklık sistemi zaten hala daha oldukça aktif.