3 kentin Ata rekabeti

Atatürk’ün “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri” emrini verdiği ve tarihin simgesi olan fotoğrafın çekildiği yerin Afyonkarahisar’da mı yoksa Uşak’ta mı çekildiği yönündeki tartışmaya 3’üncü bir il de karıştı. Tarihçi Prof. Dr. Mehmet Karayaman fotoğrafın Eşme, Takmak Köyü’nde çekildiğini, emrin ise Kütahya Çalköy’de verildiğini söyledi. 

UŞAK: ANITINI YAPTIRACAĞIZ

Gazete Habertürk'ten Mehmet İnmez'in haberine göre, Uşak’ın Eşme İlçesi’ne bağlı Takmak Köyü sakinleri, Atatürk’ün 3 Eylül 1922’de Uşak’ta konakladığı sırada “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” emrinin simgesi haline gelen fotoğrafın köylerinde çekildiğini söyledi. Fotoğrafın Afyonlular tarafından sahiplenildiğini ve bazı tarih kitaplarında yanlış yazıldığını öne süren köylüler, 23 Nisan’da fotoğrafın çekildiğini söyledikleri meşe ağacının önünde basın açıklaması yaptı. Muhtar Hulusi Çıvgın Habertürk’e yaptığı açıklamada “Genelkurmay arşivlerinde de fotoğrafın Takmak Köyü’nde çekildiği belirtiliyor. Taarruz emri bizim köyde meşe ağacının altında verilmiş ve fotoğraf burada çekilmiştir. Biz bu tarihi yanlışın düzeltilmesini istiyoruz. Kısa sürede, emrin verildiği ve fotoğrafın çekildiği yere fotoğrafın anıtını yaptıracağız” dedi.

‘AĞAÇ TESCİLLİ’

Atatürk’ün 3 Eylül 1922’de Takmak’ta konaklayıp, karargâh kurduğunu ve taarruz emrini buradan verdiğini söyleyen Takmak Köyü Sosyal Yardımlaşma Derneği Başkanı Mehmet Ali Terziler de şunları dedi: “Karargâh kurduğu bölgedeki meşe ağacı zaten Eskişehir Kültür Varlıkları tarafından resmi olarak tescillendi. Ayrıca Murat Bardakçı’nın Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküş ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluş Belgeleri adlı kaynağı bizi doğrulamaktadır. 30 Ağustos 1920’deki büyük zaferin ardından Takmak Köyü yakınlarında Garp Cephesi Komutanı İsmet İnönü, Kurmay Başkanı General Asım Gündüz ve karargâh subaylarından Şükrü Ali Bey ile bugün koruma altına alınmış olan bir meşe ağacının gölgesinde vermiştir. Bugüne kadar bunun aksini iddia eden çıkmamıştı. Genelkurmay’ın arşivlerinde de bu mevcuttur.” Tartışmalar sürerken tarihçi Prof. Dr. Mehmet Karayaman emrin 2 ilde de verilmediğini söyledi. Karayaman şu ifadeleri kullandı:

“Atatürk’ün emri yıllardır hep tartışılır. Biz bölgenin tarihçileri olarak araştırdık. O fotoğraf Takmak Köyü’nde çekilmiştir ancak emir orada verilmemiştir. Emir 1 Eylül’de Kütahya Dumlupınar Çalköy’de verilmiştir. Orgeneral Asım Gündüz’ün hatıralarında Mustafa Kemal Paşa’nın Eşme’deki faaliyetleri anlatırken, açıkça belirtmiştir. Orgeneral Gündüz ‘Mustafa Kemal ile beraber, 1 Eylül 1922 sabahı Eşme sırtlarındaydık. Yanmamış tek bir ev kalmamıştı. Bir kahvenin enkazı içinde üç iskemle bulabildik. Başkumandan, İsmet Paşa ve ben oturduk. Bir anda bana döndü, ‘Hemen hazır olunuz! Bir emir yazacağız’ dedi. ‘Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir! İleri’ diyerek tarihi emri yazdırdı’ diyerek anılarını paylaştığı görülüyor. Atatürk, 2 ve 3 Eylül’de Uşak’a geliyor ve kalıyor, 4 Eylül’de Eşme’de oluyor. Zaten 4 Eylül’de o emrin yazılması mümkün değil. O ağacın altında çekilen fotoğrafta taarruz emri değil, başka emir yazılmıştır. Ağaç Takmak’ta, emir Afyon’da da değil, Kütahya Çalköy’de verilmiştir.”

SÖZÜN KENDİSİ ÖNEMLİ

“Tam noktasını söylemek zor. 30 Ağustos Zaferi sonrası Akdeniz diyor ama hedef olarak İzmir’i gösteriyor” diyen tarihçi Prof. Dr. Ergün Aybars da “Afyon’dan Uşak’a doğru söylenmiş bir sözdür. Hangi sınırda söylenmesi önemli değil. Bunu bulmak kolay da değil. Zaten o tarihteki Uşak ile Afyon’un sınırı bugünkü Afyon’un sınırı değil ki! Cumhuriyetin sınırları farklı. Herkes onu karıştırıyor. Hangi ilde söylenmesinin önemi yok. Önemli olan sözün kendisidir” diye konuştu.

SON 24 SAATTE YAŞANANLAR