3 çarpıcı karar

TAZMİNAT ALAMADI BİR DE AVUKATLIK ÜCRETİ İSTENDİ

Anayasa Mahkemesi (AYM) dün bir dizi ilginç karara imza atarken ilk kararında şikâyetçi kişi Piyade Uzman Çavuş Oğuzhan Kozacıoğlu’ydu. Kozacıoğlu Van Başkale Koru Hudut Karakolu’nda görev yaptığı sırada kaçakçılara yönelik pusu faaliyeti sırasında keskin nişancıların yoğun ateşi nedeniyle kulaklarında çınlama ve işitme güçlüğü yaşadı. Sözleşme yenilemek için askeri hastaneye sevk edildi. ‘Piyade uzman çavuş olarak devam edemez’ kararı verilmesi üzerine sözleşmesi feshedildi. Bunun üzerine 125 bin TL maddi, 25 bin TL manevi zararının tanzimi istemi ile Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM) İkinci Dairesi’ne dava açtı. AYİM, reddedilen tazminat talebi üzerinden nispi 8 bin 750 TL, manevi tazminat talebi üzerinden maktu 400 TL olmak üzere toplam 9 bin 150 TL avukatlık ücretinin başvurucudan alınıp davalı idareye verilmesine hükmetti. Bunun üzerine Kozacıoğlu, adil yargılanma ve hak arama hürriyetinin ihlal edildiği gerekçesiyle AYM’ye başvurdu. AYM, kişinin mahkemeye başvurmasını engelleyen veya mahkeme kararını anlamsız hale getiren sınırlamaların mahkemeye erişim hakkını ihlal edebileceği sonucuna ulaştı. AYM kararında, “Dava sonucundaki başarıya dayalı olarak taraflara avukatlık ücreti ödeme yükümlülüğü öngörülmesi mahkemeye erişim hakkına yönelik bir sınırlama oluşturur. Böyle bir sınırlamanın meşru görülebilmesi için kamu yararı ile bireysel hak arasında makul bir dengenin gözetilmiş olması gerekir” denildi. AYM, yeniden yargılama kararı vermezken, 4 bin lira tazminat ödenmesine hükmetti. Bu kararla AYM reddedilen yüksek tazminat davalarında yüksek avukatlık ücretinin mahkemeye erişim hakkının ihlali olduğunu kayda geçirdi ve bu tip davalarda tazminat yolunu açtı.

1968’DEN BU YANA MÜLKİYETE BEDELSİZ KULLANIM

Anayasa Mahkemesi Birinci Bölümü’ndeki bir dava da Servet Saraçoğlu ve diğer şahısların başvurusunda oybirliğiyle başvurucuların taşınmazının, İskenderun Demir-Çelik Fabrikası’nın yapılması amacıyla 1968’de kamulaştırılmasından sonra, kamulaştırma bedeli, tazminat, ecrimisil gibi herhangi bir karşılık ödenmeksizin kullanılmaya devam edilmesine ilişkindi. Mahkeme, yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle mülkiyet ve makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğine ve ihlalin ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasına karar verdi.

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNÜ İHLALE 8 BİN LİRA

AYM bir başka kararıyla ise Özgür Gündem’de yayımlanan bir yazı nedeni ile gazete nüshasına el konulması ve yapılan yargılama sonrası kovuşturmanın ertelenmesinin basın ve ifade özgürlüğü ihlali olduğuna karar verdi. Özgür Gündem gazetesinin imtiyaz sahibi Ali Gürbüz ile sorumlu yazı işleri müdürü Hasan Bayar hakkında 25 Haziran 2006’da gazetede yayımlanan ‘Mustafa Kemal güncellensin’ başlıklı haberi ile ilgili olarak terör örgütü propagandası yapıldığı gerekçesiyle soruşturma açıldı. Beyoğlu Başsavcılığı’nın talebi üzerine Beyoğlu 2. Sulh Ceza Mahkemesi, ‘Mustafa Kemal güncellensin’ yazısının yer aldığı nüshaya el konulmasına karar verdi. Gürbüz ve Bayar hakkında Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde kamu davası açıldı. Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesi, yetkisizlik kararı vererek dosyayı İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderdi. İstanbul 9. Ağır Ceza Mahkemesi de Gürbüz ve Bayar’a ‘terör örgütü propagandası yapmak’ suçundan beraat verirken, ‘örgüt bildirisi yayınladıkları’ gerekçesi ile ayrı ayrı adli para cezasına çarptırdı. Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nin kararı bozması üzerine İstanbul 9. Ağır Ceza Mahkemesi, Gürbüz ve Bayar hakkında kovuşturmanın ertelenmesine karar verdi. Kovuşturmanın ertelenmesine yapılan itirazın reddedilmesi üzerine Gürbüz ve Bayar, ifade ile basın özgürlüğü haklarının ihlal edildiği iddiası ile AYM’ye başvurdu. AYM, başvurucuların, Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine hükmetti. AYM, başvuruculara ayrı ayrı 8 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar verdi. AYM, ayrıca, yeniden yargılama yapılması için kararın İstanbul 9. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderilmesine de hükmetti.