3 boyutlu televizyon ütopya deÄŸil

Audio-visuel programları özel gözlükler olmadan seyretmek artık rüya deÄŸil. Nitekim, Fransız Pierre Allio, yıllarca süren çalışmaların ardından üç boyutlu olarak hazırlanmış tüm filmlere uygun Alioscopy adlı bir teknoloji geliÅŸtirdi.Grace Kelly telefon ahizesini kaldırıyor. Bu arada, Anthony Dawson yavaÅŸ adımlarla arkasından yaklaşıyor. Kadının üzerine atlıyor ve tam o anda ekranda sadece masanın üzerinde umutsuzca makası arayan Grace Kelly’nin eli görülüyor... Bu sahnenin üç boyutlu tasarımı olaÄŸanüstü bir görüntü sunuyor: Ä°zleyici adeta makası almak için kolunu ekrana sokuyormuÅŸ gibi bir hisse kapılıyor. Alfred Hitchcock’un filmi Kusursuz Cinayet’in bu ünlü sahnesi üç boyutluya dönüştürüldüğünde ortaya mükemmel bir görüntü çıktı. Ãœstelik sinemadaki gibi özel gözlük de gerekmiyordu. Üç boyutlu görüntüyü görmek için plazma ya va sıvı kristal ekranın önüne mercek ağı yerleÅŸtiriliyor. Alioscopy olarak adlandırılan sistemin yaratıcısı Pierre Allio, bu yöntemi geliÅŸtirirken kabartmalı kartpostallardan esinlendiÄŸini kaydediyor. Sistem, dikey mikro mercek ağı sayesinde, aynı sahnenin ekranda üst üste binmiÅŸ iki farklı görme açısının izleyicinin her iki gözüne odaklandırılmasına dayanıyor. Bu klasik stereoskopi ya da otosteoroskopi etkisinin yardımıyla gözlüğe gerek kalmıyor, çünlü beyin ‘üç boyutlu’ olarak adlandırılan bu yanılsamayı yeniden oluÅŸturuyor.Yüzyılın başında keÅŸfedildiPierre Allio yıllar süren araÅŸtırmaların ardından üç boyutlu televizyonun nihayet evlerde kullanılacağından emin gözüküyor.Ama niye bu kadar uzun süre beklenildi? Mercek ağı ilkesi 1908 yılında Gabriel Lippmann tarafından ortaya konuldu. Halen, Amerikalı kuruluÅŸ StereoGraphics’in ürettiÄŸi SynthaGram ekranı (benzer bir aygıt Avrupa’da Philips tarafından pazarlanıyor) ya da Almanların 3D-Display’i gibi sistemler de piyasada yer alıyor. Peki Pierre Allio iki yıldır Alioscopy’li ekranlar pazarlamıyor mu? Fransız mucit ÅŸu cevabı veriyor: ‘Evet doÄŸru pazarlanıyor. Ancak tüm bu yeni ürünlerin önemli bir sorunu var: Sinemada kullanılan stereoskopi iki deÄŸiÅŸik açıdan film çekimini gerektirirken, ÅŸimdiye kadar ortaya konulan otosteoroskopik yöntemler dört açı gerektiriyordu...’Görme açılarını neden çoÄŸaltmak gerekiyor? Her ÅŸeyden önce her yöntemin aksaklıklarını gidermek için bu ÅŸart. ÖrneÄŸin, Alioscopy’nin ilk aÄŸlarında netlik sorunu yaÅŸandı. Özel ekranPhilips’in StereoGraphics ekranına gelince, dokuz deÄŸiÅŸik açı mercek ağının ayırıcı etkisinin zayıflığını telafi ediyor; ancak bu çözüm izleyicinin her bir görme açısıyla iliÅŸkili pikselleri tam olarak ayırt etmesini zorlaÅŸtırıyor.Ayrıca görme açıları ne kadar artarsa daha kaliteli bir görüntü elde ediliyor, çünkü her bir göz stereoskopik algılamaya uygun bir pozisyon yakalıyor. Ancak sınırlı sayıdaki piksellerin pek çok açı arasında paylaÅŸtırılması görüntünün netliÄŸine zarar veriyor. Ayrıca mercek aÄŸları normal iki boyutlu görüntülere uygun olmadıklarından, ekranları sadece üç boyutlu görüntülere mahkum kılıyorlar. Ancak Åžubat 2003’te Pierre Allio atölyesinde ÅŸimdiye kadar görülmemiÅŸ incelikte mercek aÄŸları ürettiÄŸinde her ÅŸey çözüldü: Çıplak gözle görülmeyen ve milimetrenin 2/10000e kesinliÄŸiyle cama monte edilen, sıvı kristal ekran formatına uygun merceklerin geniÅŸliÄŸi 1 mm’nin de altındaydı (örneÄŸin, 15 çiplik sıvı kristal ekran için 0,25 mm.).En az 200 filmAllio konuyla ilgili ÅŸu açıklamalarda bulunuyor: ‘Bu incelik sayesinde her mercek iki subpikselden fazlasını kaplamıyor; oysa daha önce bu sayı dörttü. Böylece Alioscopy stereoskopiyle üretilmiÅŸ tüm audio-visuel programlara uygulanabiliyor.’ Bu da, sinemada gösterilen en az 200 film ve binlerce program anlamına geliyor. Pikselden daha küçük merceklerle de ekran bilgisayar ya da ‘klasik’ video kullanımı için elveriÅŸli hale geliyor. Bu yöntemin en önemli avantajı ise, ekranın sadece iki adet olan görme açısına daha fazla piksel ayırıp mükemmel bir görüntü sunması. Ancak izleyicilerin bu olaÄŸanüstü görüntüyü yakalayabilmeleri için ekran karşısında oturma pozisyonu belirleyip bu konumlarını bozmamaları gerekiyor.Gözler de rahatStereoGraphics’i ithal eden ve sanal mühendislik alanında uzmanlaÅŸmış olan Sim Team’in genel müdürü Pascal Chevalier Allio’nun geliÅŸtirdiÄŸi sisteme övgüler yaÄŸdırarak görüntü kalitesinin mükemmel olduÄŸunu, az sayıdaki görme açısının da standard PC’ler için geliÅŸtirilen oyunlara büyük bir avantaj saÄŸlayacağını kaydediyor. Ãœstelik bu sistem gözlükle seyredilenlere göre gözü çok daha az yoruyor.Öte yandan, dokuz görme açılı sistemi savunan Philips yetkilileri ise, kendilerininki gibi 9,5 derecelik bir açıya sahip ağın görüntüdeki fışkırmaları azalttığını ve böylece gözün yorulmasını da engellediÄŸini ifade ediyorlar. Öte yandan Philips yetkilileri mercimek ÅŸeklindeki aÄŸları sadece televizyonlarla sınırlamayıp cep telefonlarına uygulamak için de çalışmalar yürütüyor. Uzmanlara göre, üç boyutlu sistemin cep telefonu gibi küçük aygıtlara uygulanması büyük yatırımlar gerektirmeden, endüstriyel riskleri de azaltarak halkın ilgisini çekebileceÄŸi için önemli avantajlar sunuyor. Daha fazla bilgi için:www.stereoscopy.comwww.cnrs.fr/CMA/delegation/com/expo/Bonnet/plan.htm: M.Bonnet’nin mercek aÄŸlarıwww.alioscopy.comwww.research.philips.comwww.stereographics.comwww.4d-vision.dewww.dti3d.com: Birbirleriyle rekabet eden yöntemler http://www.geocities.com/Hollywood/Theater/1888/list.html: Stereoskopik filmler.3 boyutlu görüntü nasıl oluÅŸuyor?1. Çift görüntü alınması Ä°ki mercekli monoblok optik, kameranın alıcısında üç boyutun algılanması için gereken iki stereoskopik görme açısını ayırıyor. Görüntüler daha sonra bilgisayarda yeniden iÅŸlenip pikseller dağıtılıyor.2. Piksellerin karışımı Ä°ki görme açısından her biri subpiksellere (her pikselin kırmızı, yeÅŸil ya da mavi bileÅŸenleri) ayrılıyor. Daha sonra iki görme açısının subpikselleri çiftleÅŸtirilerek yeniden dağıtılıyor.3. Görüntünün yeniden oluÅŸturulması Her subpikselin yaydığı ışıklı sinyal ağın merceÄŸi tarafından deÄŸiÅŸik bir göze odaklandırılıyor. SaÄŸ göz ilk görme açısının piksellerini oluÅŸturan çift olmayan subpikselleri görürken sol göz ikinci açının piksellerini oluÅŸturan çift subpikselleri görüyor. Beyin daha sonra iki görme açısını yeniden düzenleyip 3 boyutlu bir görüntü yaratıyor.KRONOLOJÄ° 1838: Ä°ngiliz Charles Wheatstone stereoskopi ilkesini keÅŸfetti.1908: Fransız fizikçi Gabriel Lippmann mercek ağını yarattı.1915: New York’ta özel gözlüklerle seyredilen ilk üç boyutlu film oynatıldı.1922: Ä°lk uzun metrajlı 3 boyutlu film: Nat Deverich’in Power of Love’ı.1938: Fransız Maurice Bonnet mercek ağını basitleÅŸtirerek kartpostallar için kullanılmasını saÄŸladı.1968: Amerikalı Douglas Winnek günümüzde Philips’in kullandığı mercek ağının patentini aldı.1987: Pierre Allio ilk Alioscopy patentini aldı. 1993 ila 1998 arasında bunu on patent daha izledi.Åžubat 2003: Pierre Allio mercekli sıvı kristal ekran için ilk stereoskopik mercek ağını üretti.Â