2700 yıllık anıt tehlikede

Dünyanın en eski tarım anıtı olarak bilinen Hititler döneminden kalma Ä°vriz Kaya Anıtı'nın çevresindeki arazi, kamulaÅŸtırılamadığı için doÄŸal tahribatı durduracak koruma yapılamıyor. SÄ°T alanı olan arazi kamulaÅŸtırılamazsa doÄŸal çatlaklar dünyada bir benzeri olmayan 2 bin 700 yıllık tarihi anıtın sonunu getirecek.Bölgede enerji santralleri bulunan TEAÅž, kamulaÅŸtırmaya engel oluyor.Konya'nın EreÄŸli Ä°lçesi'nde Hititler döneminden kalma Dünya'nın en eski tarım anıtı olarak nitelendirilen Ä°vriz Kaya Kabartması'ndaki tahribat, çevresindeki arazi kamulaÅŸtırılamadığı için durdurulamıyor.  Hititler tarafından kurulanve merkezi ilçenin 4 kilometre güneyindeki Aydınkent (Ä°vriz) Köyü'nde bulunan Tuvana Krallığı döneminden kalma Ä°vriz Kaya Anıtı, yıllardır Dünya'nın dört bir yanından kendisini görmeye gelen ziyaretçileri bütün görkemiyle karşılıyor.  Kral Warpalavas tarafından M.Ö 727-742 yılları arasında yaptırılan4 metre 20 santim yüksekliÄŸe ve 2 metre 40 santim geniÅŸliÄŸe sahip anıtın yakın çevresi yıllar önce 1. derece SÄ°T alanı ilan edildi.  Kaya zemin üzerine kabartma tekniÄŸi kullanılarak yapılmış anıtta dönemin yarı tanrı kralı Warpalawas'a, krallığın BaÅŸ Tanrısı Tarhundas tarafından üzüm salkımı ve buÄŸday baÅŸağı veriliÅŸi tasvir ediliyor. Tuvanalılar'ın bereket ve barış tanrısı olan Tarhundas'ın Warpalawas'a sunduÄŸu üzüm ve buÄŸday da bereketi simgeliyor.  Dünyada bir eÅŸi daha bulunmayan bu görkemli tarihi kabartmada doÄŸal tahribat nedeniyle derin çatlaklar oluÅŸmaya baÅŸladı. YaÄŸmur ve kar sularının biriktiÄŸi bu çatlaklar, donan suyun daha sonra erimesiyle giderek geniÅŸlerken, EreÄŸli Müze Müdürlüğü'nün uyardığı Konya Kültür Müdürlüğü önlem almak için harekete geçti.  2 BÄ°N 700 YILLIK TARÄ°H YOK OLACAKAnıtlar ve Röleve Müdürlüğü mimarlarının incelediÄŸi anıtın, kar, yaÄŸmur suları ve dış etkenlerden korunması için bir beton ÅŸemsiye ile kapatılması ve çevre düzenlemesi ile anıtın tabanına akan gölet sularının izolasyonunun yapılmasına karar verildi.  Kültür Müdürü Necip Mutlu, beton ÅŸemsiye koruması yapıldıktan sonra anıtta oluÅŸan çatlakların doldurulmasının planlandığını belirtti. Dünya'nın en eski tarım anıtı olarak kabul edilen kabartmanın ön kısmında sadece 5-6 metrekarelik bir alanın kendilerineait olduÄŸunu, geri kalan arazinin mülkiyetinin TEAÅž'da olduÄŸunu dile getiren Mutlu, şöyle konuÅŸtu:  ''Bu beton korumaya destek olacak ayaklar ister istemez TEAÅž'a aitaraziye kurulmak zorunda. Bu nedenle Sümer Holding'in özelleÅŸtirilmesinden sonra SÄ°T alanı olmasına raÄŸmen TEAÅž'a satılan buarazinin kamulaÅŸtırılması için TEAÅž'a yazılı baÅŸvuruda bulunduk ve oluÅŸturduÄŸumuz komisyonun incelemesine onların da gelmelerini istedik.Fakat TEAÅž bu çaÄŸrımıza cevap vermediÄŸi gibi, Valilik aracılığı ile yolladığımız yazıya da henüz olumlu bir cevap vermiÅŸ deÄŸil.''13 MÄ°LYAR LÄ°RALIK ÖDENEK DE KAYBEDÄ°LDÄ°TEAÅž'ın istimlak edilmek istenen arazide enerji santralleri olduÄŸunu ileri sürerek, kamulaÅŸtırmaya sıcak bakmadığını anlatan Mutlu, ''Oysa biz bu arazinin çok az bir bölümünü kullanacağız ve santrallere engel olmayacağız. Ancak bunu bir türlü anlatamadık ve geçen yıl kamulaÅŸtırma tamamlanamadığı için 13 milyar liralık ödeneÄŸi de kaybettik'' dedi.  Anıtlar ve Röleve Müdürlüğü'nde mimar olarak çalışan ve anıtla ilgili inceleme yapan Yılmaz Türkyılmaz, tarihi eserdeki tahribatın önlem alınamadığı için her geçen gün daha da arttığını ve ellerinden bir ÅŸey gelmediÄŸini kaydetti.  Yağışlı geçen her kış mevsiminin kabartmalardaki çatlakları derinleÅŸtirdiÄŸini anlatan Türkyılmaz, ''Anıtın hemen 5-6 metre ilerisinde TEAÅž'a ait arazide bir gölet bulunuyor ve bu gölet ile kanalların suları Kaya Anıt'a zarar veriyor. KamulaÅŸtırma yapılmış olsaydı, suların önü kesilecekti'' diye konuÅŸtu.Â