204 ülkeyi kapsayan araştırmanın sonucu korkuttu… İklim değişikliği yarım milyondan fazla felç ölümüne neden oldu! ‘Dünya daha büyük bir hastalık yüküyle karşı karşıya kalacak’

Küresel iklim değişikliği, son yıllarda artan aşırı hava olaylarıyla beraber tüm dünyanın gündeminde ilk sırada yer alıyor. Kısa bir süre önce Avrupa Birliği (AB) Copernicus İklim Değişikliği Servisi tarafından yayımlanan rapor, ‘iklim krizi’ tehdidinin ne kadar ciddi boyutta olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.

Raporda Şubat 2023 ile Ocak 2024 arasında yıllık sıcaklık artışı 1,52 dereceye ulaştı. Böylelikle dünya ilk kez küresel ısınma eşiği olan 1,5 santigrat dereceyi geçerken aynı zamanda gezegenin rekor oranda su seviyesi artışı ile karşı karşıya kaldığına vurgu yapıldı.

En önemlisi de küresel iklim değişikliğinin insan sağlığı üzerinde doğrudan etkisinin bulunuyor olması… Örneğin çevre ve hava kirliliği ile iklim değişikliğinin beyin damar hastalıkları üzerindeki etkileri son yıllarda daha sık ortaya çıkmaya başladı. Yapılan çalışmalar gösteriyor ki; hava ve çevre kirliliği, iklim değişikliğiyle beraber inme ve beyin damar tıkanıklığı oluşumuna kalp hastalıklarından daha fazla neden oluyor.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÖLÜMLE DAHA ÇOK BAĞLANTILI HALE GELMEYE BAŞLADI

Geçtiğimiz günlerde Amerikan Nöroloji Akademisi'nin dergisi Neurology'de yayımlanan yeni bir araştırma ise bu durumu bir kez daha kanıtladı. Çalışmaya göre iklim değişikliğiyle bağlantılı aşırı sıcaklık dalgalanmaları, dünya çapında yarım milyondan fazla insanın felç nedeniyle hayatını kaybetmesine neden oldu. Bu da gösteriyor ki optimal değerlerin üstünde veya altındaki sıcaklıklar, ölümle giderek daha fazla bağlantılı hale geliyor.

Çalışmada optimum aralığın dışındaki sıcaklıklar nedeniyle felçten kaynaklanan ölümlerin ve felçle ilişkili sakatlıkların sayısını görmek için 204 ülke ve bölgede son 30 yıla yayılan sağlık kayıtları incelendi. Ayrıca veriler farklı bölgelere, ülkelere ve bölgelere göre de ayrıldı. Daha sonra yaş ve cinsiyet dikkate alınarak sonuçlar elde edildi.

ERKEKLER KADINLARA ORANLA DAHA FAZLA FELÇ GEÇİRDİ

Sırf 2019'da sıcaklığa bağlı 521 bin 31 felç ölümünün 474 bini düşük sıcaklıklarla, geri kalanı ise yüksek sıcaklıklarla ilişkilendirildi. Araştırmaya göre, sıcaklık değişimine bağlı felç nedeniyle ölen erkeklerin sayısının ise kadınlardan daha fazla olduğu ortaya çıktı.

Çin'in Changsha şehrindeki Orta Güney Üniversitesi’nde görevli olan ve araştırmanın yazarı Dr. Quan Cheng, “Son yıllardaki dramatik sıcaklık değişiklikleri insan sağlığını etkiledi ve yaygın endişelere neden oldu. Sıcaklıkların dünya çapında, özellikle de yaşlı nüfusta ve sağlık hizmetleri eşitsizliğinin daha fazla olduğu bölgelerde felç yükünü artıracaktır” ifadelerini kullandı. Dr. Cheng, şöyle devam etti:

“Şu anda, aşırı sıcaklıklara bağlı felç ölümleri, orantısız bir şekilde Afrika'da olduğu gibi, insanların yoksulluk içinde yaşadığı ve sağlık sistemlerinin kırılgan olduğu bölgelerde de hızla artıyor. Araştırmamız Orta Asya ve Avrupa’da yüksek sıcaklığa bağlı olarak felç yükünün hızla artmasının ‘ayrıca özel dikkat gerektirdiği’ anlamını taşıyor.”

Bilim insanlarına göre küresel ısınma; orman yangınları, kuraklıklar, sel felaketleri gibi doğal afetleri hem sıklaştırıyor hem de şiddetlendiriyor. Bu da 1,5 derece ve daha fazla artış, bu tür etkileri daha da kötüleştirecek anlamına geliyor. BM iklim bilimi paneline (IPCC) göre, insan etkisinin olmadığı bir iklimde her 10 yılda bir meydana gelen aşırı sıcaklık olayı, 1,5 derecelik ısınmada 10 yılda 4,1 kez ve 2 derecelik ısınmada 5,6 kez gerçekleşecek. Küresel ısınma 4 derece ısınmaya ulaşırsa bu tür olaylar 10 yılda 9,4 kez gerçekleşebilir.

SICAK HAVA DIŞINDA SOĞUK DA FELCE NEDEN OLABİLİR!

Araştırma sadece sıcakların değil soğukların da insanların felç geçirmesine neden olabileceğine vurgu yapıyor. Vücut soğuğa maruz kaldığında, cildin soğuk reseptörleri uyarılıyor ve bu da sempatik sinir sistemi olarak bilinen, vücudun savaş veya kaç tepkisini kontrol eden sinir ağını tetikliyor. Bu da vazokonstriksiyona yani deri, kol ve bacaklardaki kan damarlarının daralmasına neden olarak kan basıncının yükselmesine ve potansiyel olarak felce neden oluyor.

Colorado Üniversitesi İklim ve Sağlık Programı’nda görevli nörolog Dr. Ali Saad, CNN’e yaptığı açıklamada, “Felç geçiren hastalarıma genelde bu durumu anlatıyorum. İklim değişikliğinin etkisinden de bahsediyorum. Çoğu bu durumu ciddiye alıyor bazısı da umursamıyor” dedi ve ekledi:

“Aşırı hava koşullarının veya daha spesifik olarak aşırı sıcaklıkların felç için bir risk faktörü olduğu biliniyordu. Ancak bu çalışmanın eklediği şey, olayları küresel ölçekte inceleyen ilk çalışma olması. Bu yönüyle çok değerli. İnsanlar, sağlık sonuçları felç veya başka bir durumla ilgili olduğunda kirlilik veya ısıyı düşündüklerinde genellikle düşük ve orta gelirli ülkeleri akıllarına getiriyor. Ancak bu durum dünyanın genelinde yaşanıyor ve daha da kötüleşmesi bekleniyor.”

‘KÜRESEL BİR ÖNLEM ALINMAZSA DÜNYA ÇOK DAHA BÜYÜK BİR HASTALIK YÜKÜYLE KARŞI KARŞIYA KALACAK’

Harvard Tıp Fakültesi'nde Akciğer Sağlığı Enstitüsü’nün araştırma sorumlusu olan Dr. Mary Rice de çalışmadaki bulguların önemli olduğunun altını çizdi.

Dr. Rice, CNN’e yaptığı açıklamada, “Araştırma, gezegen ısındıkça yüksek sıcaklıktan kaynaklanan felç yükünün hızla arttığını ve bu sayının gelecekte keskin bir şekilde daha artacağını ortaya koyuyor. Ne yazık ki sıcaklıklar gün geçtikçe daha da artıyor. Örneğin geçtiğimiz mart ayı tarihteki en sıcak mart ayı oldu” ifadelerini kullandı.

Frontiers in Science dergisinde yayımladığı çalışmasına da dikkat çeken Dr. Rice, şu yorumda bulundu:

“İklim değişikliği artık çağımızın en büyük problemi. Ben de bu konuda pek çok çalışma yapıyor ya da araştırmaların içinde yer alıyorum. Yakın zamanda yaptığımız araştırmada iklim değişikliğinin aynı zamanda alerji, astım, otoimmün hastalıklar ve kanser gibi pek çok hastalığa da neden olduğuna dikkat çektik. İklim değişikliğiyle mücadele ederken emisyonları azaltmak ve hava kalitesini iyileştirmek için çok düzeyli azaltım eylemlerine acil ihtiyaç var. Küresel eylem olmazsa dünyanın çok daha büyük bir hastalık yüküyle karşı karşıya kalacağı artık kesin.”

ABD hükümeti tarafından finanse edilen yeni bir araştırmaya göre iklim değişikliğinin virüs sayısında artışa ve veba gibi eski hastalıkların yeniden ortaya çıkmasına yol açtı. Kaliforniya ve Massachusetts'teki araştırmacılar, iklim değişikliğinin virüs, bakteri, mantar ve parazitlerin neden olduğu bulaşıcı hastalıklarda artışa yol açabileceği konusunda uyardı. Bunlar arasında, birkaç ay önce başlayan kene mevsiminden kaynaklanan sıtma gibi kene kaynaklı hastalıkların yanı sıra artan aşırı sıcaklıklara bağlı yeni mantar enfeksiyonları da yer alıyor. Hatta New Mexico gibi eyaletlerde zaten görülen veba gibi eski hastalıklar daha yaygın hale gelebilir. Çalışmayı yürüten bilim insanları, büyük bir tehlike olarak görülen bu bulaşıcı hastalık akını için “Tüm dünyada kaosa neden olabilir” uyarısında bulundu.

Fotoğraflar: iStock