2008-2010 dönemi mali planı açıklandı

Bütçe ve mali disiplin sağlanması amacıyla Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Yüksek Planlama Kurulu (YPK) tarafından kabul edilen 2008-2010 dönemini kapsayan Orta Vadeli Mali Plan (OVMP), Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı. Türkiye'de 2006 yılından itibaren uygulanmaya başlanan çok yıllı bütçeleme sistemi uyarınca, çok yıllı bütçelerin hazırlanmasında Orta Vadeli Program (OVP) ve OVMP dikkate alınıyor.

Çok yıllı bütçe hazırlık süreci, Bakanlar Kurulu'nun temel politika öncelikleri ile hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri içeren Orta Vadeli Programı (OVP) kabul etmesiyle başlıyor. 2008-2010 yılları merkezi yönetim bütçesi, OVP ve OVMP'ye dayalı olarak hazırlanıyor.

OVMP, OVP ile uyumlu olmak üzere Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanıyor ve gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleriyle birlikte hedef açık ve borçlanma durumu, kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içeriyor.
Kamu idareleri, OVP ile OVMP'da yer alan politika önceliklerini, makroekonomik göstergeleri ve ödenek tavanlarını esas almak suretiyle, çok yıllı bütçeleme anlayışına uygun olarak kendi kurumsal önceliklerini saptayacaklar ve bütçe tekliflerini 2008, 2009 ve 2010 yılları için hazırlayacaklar.

OVMP'de, 2008-2010 döneminde, kamu mali yapısındaki iyileşmeye paralel olarak, eğitim, sağlık, Ar-Ge ve sosyal nitelikli harcamalara daha fazla önem verilerek, toplumun yaşam kalitesinin yükseltilmesi, beşeri sermayenin niteliklerinin geliştirilmesi, gelir dağılımının iyileştirilmesi, yoksullukla mücadele ve bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması konularında iyileştirmeler sağlanması yönünde politikalar uygulanmaya devam edileceği vurgulandı.

OVMP döneminde, Ulusal Tarım Stratejisi Belgesi (2006-2010) ile 5488 sayılı Tarım Kanunu çerçevesinde, alan ve ürün temelinde farklılaştırılarak üretimde etkinliğin sağlanması amacıyla tarımsal desteklemeler devam edecek.
Yatırımların ve istihdamın teşvik edilmesi amacıyla Hazinenin özel mülkiyetindeki veya devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazların gerçek veya tüzel kişilere bedelsiz irtifak hakkı tesis edilmesi veya bedelsiz kullanma izni verilmesi işlemlerine de devam edilecek.

Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ve özel bütçeli idarelere ait ödenek teklif tavanları OVMP'de belirlenirken, düzenleyici ve denetleyici kurumlar kapsam dışı bırakıldı.
Bütçe giderleri tahmin edilirken, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 2008 yılından itibaren yürürlüğe gireceği, kamu personel reformunun Mali Plan döneminde uygulamaya konulacağı, devlet memurları ile bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sağlık giderlerinin ilgili kurum bütçelerinden karşılanmaya devam edileceği ve kamu personeline mali imkanlar ve program hedefleriyle uyumlu maaş ve ücret artışı sağlanacağı varsayıldı.

PERSONEL GİDERLERİ, 2009'DA YÜZDE 5, 2010'DA YÜZDE 10 ARTACAK

OVP'de, 2008, 2009 ve 2010 yılları itibariyle, sırasıyla Türkiye'nin büyüme hızı yüzde 5,5-5,7 ve 5,7, GSMH'sı cari fiyatlarla 719 milyar 888 milyon YTL, 791 milyar 358 milyon YTL ve 869 milyar 924 milyon YTL, GSYİH'sı cari fiyatlarla 482 milyar 693 milyon dolar, 527 milyar 150 milyon dolar ve 571 milyar 154 milyon dolar, GSYİH deflatörü yüzde 5,1- 4-4, yıl sonu TÜFE ise 2008 ve 2009 yılları için yüzde 4 olarak öngörülmüştü.

OVMP'de, 2008-2010 döneminde, merkezi yönetim bütçe giderlerinin GSYİH’ye oranının azalan bir seyir izlemesi ve 2008, 2009 ila 2010 yıllarında sırasıyla yüzde 31,4, yüzde 28,8 ve yüzde 27,4 olarak gerçekleşmesi öngörüldü.
OVMP'ye göre, merkezi yönetim bütçe giderleri, 2008'de 225 milyar 859 milyon YTL, 2009'da 228 milyar 70 milyon YTL, 2010'da 238 milyar 45 milyon YTL olarak planlandı. Bütçe giderlerinde, bir önceki yıla göre, 2009'da yüzde 0,1, 2010'da yüzde 4,3 artış öngörülüyor.

Faiz dışı giderler, 2008'de 166 milyar 559 milyon YTL öngörülürken, 2009'da yüzde 6,8 artışla 177 milyar 970 milyon YTL'ye, 2010'da yüzde 7,2 artışla 190 milyar 795 milyon YTL'ye yükselecek.

Personel giderleri, 2008'de 47 milyar 855 milyon YTL, 2009'da 50 milyar 256 milyon YTL, 2010'da 55 milyar 305 milyon YTL olacak. Personel giderlerinde, 2008'e göre, 2009'da yüzde 5, 2010'da yüzde 10 artış öngörüldü. Buna rağmen, personel giderlerinin GSYİH'ya oran, 2008'de yüzde 6,6 iken, 2009 ve 2010'da yüzde 6,4'e gerileyecek.
Sosyal güvenlik kurumlarına ödencek devlet primi giderleri, 2008'de 6 milyar 212 milyon YTL, 2009'da 6 milyar 515 milyon, 2010'da 6 milyar 778 milyon YTL olarak planlandı. Buna göre, prim giderlerinde, 2009'da yüzde 4,8, 2010'da yüzde 4 artacak. Sosyal güvenlik primlerinin GSYİH'ye oranı, yüzde 0,9'dan yüzde 0,8'e inecek.
Mal ve hizmet alım giderleri de, 2008'de 18 milyar 752 milyon YTL, 2009'da 19 milyar 496 milyon YTL, 2010'da 20 milyar 260 milyon YTL olacak.

FAİZ GİDERLERİ AZALACAK

Gelecek yıl 59,3 milyar YTL olarak öngörülen faiz giderlerinin, 2009'da 50,1 milyar, 2010'da da 47 milyar 250 milyon YTL'ye düşmesi öngörülüyor. Böylece, 2010'da faiz giderlerinin GSYİH'ye oranı, sırasıyla yüzde 8,2, yüzde 6,3'ten yüzde 5,4'e düşecek. Bunun, bütçe esnekleğini artıracağına dikkat çekildi.

Cari transfer harcamalarının, 2008'de 72 milyar 807 milyon YTL, 2009'da 78 milyar 863 milyon YTL ve 2010'da 83 milyar 995 milyon YTL olması planlandı. Buna göre, cari transfer harcamaları, 2008'e göre, 2009'da yüzde 8,3, 2010'da yüzde 6,5 artacak.

Sermaye giderleri, 2008'de 12 milyar 403 milyon YTL'ye, 2009'da 13 milyar 635 milyon YTL'ye, 2010'da 14 milyar 989 milyon YTL'ye çıkacak.

Gelecek yıl 2 milyar 553 milyon YTL, 2009'da 2 milyar 958 milyon YTL, 2010'da 3 milyar 16 milyon YTL sermaye transferi öngörülüyor.

Hükümet, gelecek yıl 4 milyar 211 milyon YTL, 2009'da 4 milyar 397 milyon YTL, 2010'da da 4 milyar 513 milyon YTL borç vermeyi planlıyor.
Yedek ödenek olarak, gelecek yıl 1 milyar 765 milyon YTL, 2009'da 1 milyar 850 milyon YTL, 2010'da 1 milyar 939 milyon YTL ayrılması planlandı.

VERGİ POLİTİKALARINDA İSTİKRAR OLACAK

OVMP'de, vergi kanunlarında yer alan istisna, muafiyet ve vergi indirimi hükümlerinin, ekonomik ve sosyal politikalar çerçevesinde yeniden değerlendirilerek vergi mevzuatının sadeleştirileceği, özel girişimcilerin uzun vadeli planlama yapmalarını sağlamak ve öngörülebilirliği artırmak amacıyla vergi politikalarında istikrarın esas olacağı, kayıt dışı ekonomiye karşı yürütülen mücadelenin sürdürüleceği, e-beyanname verme zorunluluğunun kapsamının genişletileceği kaydedildi.

VERGİ GELİRLERİNİN GSYİH'YE ORANI LÜZDE 23,3'E DÜŞECEK

OVMP'ye göre, merkezi yönetimin net bütçe gelirleri, 2008'de 206 milyar 951 milyon YTL, 2009'da 220 milyar 755 milyon YTL, 2010'da 235 milyar 526 milyon YTL olacak. Bu gelirlerin sırasıyla, 174 milyar 141 milyon YTL, 186 milyar 866 milyon YTL, 202 milyar 953 milyon YTL'sini vergi gelirleri oluşturacak.

Merkezi yönetim bütçe gelirlerinin GSYİH'ye oranı, yüzde 28,7'den 2010 yılı sonunda yüzde 27,1'e düşecek.
Vergi gelirlerinin GSYİH'ye oranı da yüzde 24,2'den 2010 yılında yüzde 23,3’e inecek.

BÜTÇE AÇIĞI 2,5 MİLYAR YTL'YE DÜŞECEK

OVMP'ye göre, 2008'de 18 milyar 909 milyon YTL olacak, 2009'da 7 milyar 315 milyon YTL, 2010'da da 2 milyar 519 milyon YTL'ye inecek. Bütçe açığının GSYİH'ya oranı, bu dönemde, yüzde 2,6'dan, 2009'da yüzde 0,9'a, 2010'da yüzde 0,3'e düşecek.

FAİZ DIŞI FAZLA HEDEFİ

Bütçe, 2008'de 40 milyar 391 milyon YTL, 2009'da 42 milyar 785 milyon YTL, 2010'da 44 milyar 731 milyon YTL faiz dışı fazla verecek. Faiz dışı fazlanın GSYİH'ye oranı yüzde 5,6'dan yüzde 5,1'e çıkacak.
Yüksek faiz dışı fazlanın kamu borç stokundaki düşüş eğiliminin sürdürülmesini sağlayacağı, bu durumun, nominal ve reel borçlanma faizlerinin hızlı bir şekilde düşürülmesine de yardımcı olacağı kaydedildi.

YTL ÜZERİNDE BORÇLANMAYA AĞIRLIK VERİLECEK

OVMP'de borçlanma politikasının yürütülmesinde karşı karşıya kalınabilecek faiz ve döviz kuru risklerinin hafifletilmesi amacıyla, borçlanmanın faiz yenileme süresinin uzatılması ve ağırlıklı olarak YTL cinsinden gerçekleştirilmesinin öngörüldüğü belirtildi.

Kamu net borç stokunun GSYİH'ye oranın, 2008'de yüzde 56,9, 2009'da yüzde 52,4, 2010'da ise yüzde 47,9, kamu net borç stokunun da 2007, 2008 ve 2009 yıllarında sırasıyla yüzde 39,4, yüzde 35,1 ve yüzde 30,6 olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

BÜTÇE HAZIRLIK SÜRECİ

Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ilişkin bütçe tekliflerini Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığı'na (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne) gönderecekler. Kamu idareleri, yatırım tekliflerini değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı'na verecekler.

Özel bütçeli idareler, gider teklifleri yanında 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ilişkin gelir tekliflerini de hazırlayarak Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne) gönderecek. Genel bütçe gelir teklifi ise Maliye Bakanlığı'nca hazırlanacak.

Bütçe gelir ve gider teklifleri, ödenek tavanları dikkate alınarak gerekçeli olarak hazırlanacak ve ilgili idarelerin yetkilileri tarafından imzalanacak.

Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, Bütçe Gerekçesine eklenmek üzere, kendilerine bağlı döner sermaye işletmeleriyle bütçe dışı fonların 2005 ve 2006 yılları bütçe uygulama sonuçları ile 2007 yılı başlangıç rakamları ve yılsonu gerçekleşme tahminlerini ve 2008, 2009 ve 2010 yılları bütçe gelir ve gider tahminlerini 21 Eylül 2007 tarihine kadar Maliye Bakanlığı'na iletecekler.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ve Sayıştay, bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan TBMM'ye, bir örneğini de Maliye Bakanlığı'na gönderecek.

DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLARIN BÜTÇELERİ

Düzenleyici ve denetleyici kurumlar da bütçelerini üç yıllık bütçeleme anlayışına uygun olarak kurumsal, fonksiyonel ve ekonomik sınıflandırma sistemine göre hazırlayacaklar. Bu kurumlar, bütçelerini, Eylül ayı sonuna kadar doğrudan TBMM'ye, bir örneğini Maliye Bakanlığı'na, yatırım tekliflerini DPT Müsteşarlığı'na gönderecekler.

Sosyal güvenlik kurumları, 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ilişkin bütçe tahminleri ile 2007 yılı bütçe başlangıç rakamlarını, ayrıca 2005-2006 yıllarına ilişkin bütçe uygulama sonuçlarını, Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığı'na, yatırım tekliflerini ise DPT'ye iletecekler.

İl özel idareleri ile belediyeler, 2005 ve 2006 yıllarına ilişkin bütçe uygulama sonuçları ve 2007 yılı bütçe başlangıç rakamları ile 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ilişkin gelir ve gider tahminlerini Ağustos ayı sonuna kadar İçişleri Bakanlığı'na gönderecekler. İçişleri Bakanlığı, mahalli idarelerin gelir ve gider tahminlerini konsolide ederek Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısına eklenmek üzere Eylül ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığı'na iletecek.
Orta Vadeli Mali Plana göre, kamu idarelerinin, 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ilişkin bütçe ödenek tekliflerini hazırlanırken esas alacağı bazı makroekonomik göstergeler şöyle: (milyon YTL)

2008 2009 2010
---------
------------ ---------
GSYİH 719.888 791.358 869.924

MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE GİDERLERİ 225.859 228.070 238.045
-Faiz dışı giderler 166.559 177.970 190.795
-Personel giderleri 47.855 50.256 55.305
-Sos. Güv. Kur. Devlet Primi Öd. 6.212 6.515 6.778
-Mal ve hizmet alım giderleri 18.752 19.496 20.260
-Faiz giderleri 59.300 50.100 47.250
-Cari transferler 72.807 78.863 83.995
-Sermaye giderleri 12.403 13.635 14.989
-Sermaye transferleri 2.553 2.958 3.016
-Borç verme 4.211 4.397 4.513
-Yedek ödenek 1.765 1.850 1.939

MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE GELİRLERİ(net) 206.951 220.755 235.526
-Vergi gelirleri(net) 174.141 186.866 202.953

MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE DENGESİ -18.909 -7.315 -2.519
FAİZ DIŞI FAZLA 40.391 42.785 44.731
Faiz Dışı Fazla/GSYİH (yüzde) 5,6 5,4 5,1