2005’te ABD’ye giriş daha da zor olacak

Sonbahar başında ABD, 2001 sonunda kabul ettiÄŸi yeni bir kanunu yürürlüğe soktu. Patriot Act adlı kanun, ülkeye giriÅŸ çıkışlara ciddi kısıtlamalar, yeni kriterler getiriyordu. Hedefte esas olarak beÅŸ Müslüman ülkenin vatandaÅŸları vardı: Ä°ran, Irak, Libya, Sudan ve Suriye. Bunlara terörü destekledikleri için Küba ve Kuzey Kore ekleniyordu. Los Angeles Times'a göre DışiÅŸleri Bakanlığı'nın açıklamadığı 26 şüpheli ülke daha vardı. Kısa bir süre sonra, 1 Ekim'de, Ankara Ãœniversitesi öğretim üyesi, siyaset bilimci Haluk Gerger ve eÅŸi ABD'ye gitti. New York'ta havaalanında durduruldular. 1999'da alınmış 10 yıllık vizeleri iptal edildi, fotoÄŸrafları çekildi, parmak izleri alındı ve aynı uçakla geriye yollandı. Aynı günlerde, büyük Ä°ranlı yönetmen, Altın Palmiye ödüllü 62 yaşındaki Abbas Kiarostami, New York Film Festivali'ne onur konuÄŸu olarak davet edilmiÅŸti. Ama Paris'teki ABD ElçiliÄŸi kendisine vize vermedi. Amerikalı sinemacılar, yapımcılar araya girdiler, ama kararı deÄŸiÅŸtiremediler. Bu arada Amerikan basını, ABD sınırlarındaki kısıtlamalar nedeniyle ülkede birçok konserin iptal edildiÄŸini, eÄŸlence ve sanat dünyasının zor duruma düştüğünü belirtiyordu. Bunun üzerine ABD Adalet Bakanlığı Basın Sözcüsü Jorge Martinez'le bu konu üzerinde bir röportaj yaptık. Mülakattan çıkan sonuç ÅŸu: Bunlar daha iyi günlerimiz.Görülüyor ki artık yalnızca sıradan insanlar deÄŸil, tanınmış sanatçılar, bilimadamları da ABD'ye giremiyor. Neden?-11 Eylül'deki olaylardan sonra ABD hükümeti ülkeye giriÅŸ çıkışları daha sıkı kontrol etmeye karar verdi. Geçen yılın son aylarında Patriot Act yasası kongreden geçti ve 12 AÄŸustos 2002'de de bu yasayla ilgili yönetmelik yayınladı. BahsettiÄŸiniz olaylardan haberim yok, ama bu yasanın uygulanmasının sonuçlarını olduÄŸunu söyleyebilirim.Haluk Gerger kapıdan neden çevrilmiÅŸ olabilir?-EÄŸer geçerli vizesi varsa kapıdan çevrilmesinin üç nedeni olabilir. Ya ABD'nin elindeki suçlu listesindedir, ya teröristler listesindedir, ya da geçmiÅŸte ABD vize ve göçmenlikle ilgili kanunlardan birini çiÄŸnemiÅŸtir.Peki mesela düşünce suçuyla ilgili bir kaydı varsa bu da engel mi girmesine?-Hayır hayır, politik fikirlerinden dolayı suçlu sayılması bizim için sözkonusu deÄŸil. ABD yasalarına göre suç iÅŸlememiÅŸ olması lazım.Haluk Gerger olayının nedenini tam olarak öğrenmemiz mümkün mü?-Bu, kamuya açık bir bilgi deÄŸil.Yönetmen Abbas Kiarostami'ye vize verilmemesinin nedeni ne olabilir?-Yukarıda saydığım gibi, suçlu ya da terörist listesinde olanların vize baÅŸvuruları reddedilir. Aynı ÅŸekilde geçmiÅŸte göçmenlik yasalarıyla ilgili bir ihlal, vize baÅŸvurusunu olumsuz sonuçlandırır. Tabii, vize için baÅŸvuran herkese bunun dışında da güvenlik soruÅŸturması yapılıyor. Bu soruÅŸturma eskiye oranla daha sıkı olduÄŸu için daha uzun zaman alıyor.Yasada ve uygulamada neler deÄŸiÅŸti?-Ä°ran, Irak, Libya, Sudan ve Suriye pasaportlu tüm ziyaretçilerin sınır kapılarında dijital parmak izleri (iki iÅŸaret parmağının) alınıyor ve dijital fotoÄŸrafları çekiliyor. Bunun dışında risk taşıyan bazı ülkelerin pasaportlarını taşıyan ziyaretçiler de aynı süreçten geçiyor.Risk neye göre belirleniyor?-Haber alma servislerinin, DışiÅŸleri Bakanlığı'nın, INS'in (Göçmenlik Bürosu) duruma göre belirlediÄŸi, zaman zaman deÄŸiÅŸen kriterlere göre. Ama hiç bir din ya da ırkı hedef alınmıyor. Ziyaretçiler pasaportunu taşıdıkları ülkeye göre deÄŸerlendiriliyor.Parmak izleri, fotoÄŸraflar hangi aÅŸamada alınıyor, nasıl deÄŸerlendiriliyor?-Yukarıda saydığım ülkelerden birinin pasaportunu taşıyorsanız, ya da baÅŸka bir şüpheli durum varsa, parmak izi ve fotoÄŸraf alınıyor ve iki dakikadan kısa bir süre içinde elimizdeki parmak izi ve fotoÄŸraf veritabanıyla karşılaÅŸtırıyoruz. Ä°simleri de suçlular ve teröristler listesiyle karşılaÅŸtırıyoruz. Son zamanlarda yaklaşık 100 bin kiÅŸi bu süreçten geçti, 2 bin kiÅŸi yakalandı. Hedef 2005'te herkesin parmak izini ve fotoÄŸrafını alarak içeri sokmak.2005 yılına gelindiÄŸinde ABD'de parmak izi vermeden girilemeyecek mi demek istiyorsunuz?-Åžu anki yasaya göre ABD sınırlarında herkesin parmak izi alınabilir ve dijital fotoÄŸrafı çekilebilir. Ama ÅŸimdilik sadece söylediÄŸim beÅŸ ülke ve bazı kiÅŸisel kriterlere göre dar bir kapsamda uygulanıyor. 2005 yılında ülkeye giriÅŸ yapan herkese bu yasanın uygulanabilmesi için gerekli kriterleri geliÅŸtirmek. Ama bu herkesin parmak izi alınacak anlamına gelmiyor.Amerikan Fizik DerneÄŸi vize sorununa isyan ediyorAmerikan Fizik DerneÄŸi Uluslararası Ä°liÅŸkiler Müdürü Irving Lerch, ABD'ye giremeyen yabancı öğrenci ve akademisyenlerin durumunun tehlikeli boyutlara ulaÅŸtığını anlatıyor: ‘‘Şu anda Çinli ve Rus öğrencilerin vize baÅŸvurularında büyük yığılma var. Okullara kabul aldıkları halde, vizeleri olmadığı için gelemiyorlar. ABD'deki lisansüstü fizik öğrencilerinin dörtte biri Çinli öğrencilerden oluÅŸur. Bir de misafir bilim adamları var. Rusya, Orta DoÄŸu ve DoÄŸu Avrupalı fizikçiler çok zor vize alabiliyor.’’ Lerch bu sorunun çözümü için çalıştıklarını ekliyor: ‘‘BaÅŸkan Bush'un bilim danışmanı John Marburger ile ve DışiÅŸleri Bakanlığı'nın bilim danışmanı Norman Neureiter'e konuyu anlattık. Acil çözüm bulamadık ama meseleyi takip edeceÄŸiz.’’Los Angeles Times: Sanatçılar lobi yapacak30 Eylül'de Los Angeles Times'da çıkan bir makalede, vize yüzünden iptal edilen gösteriler şöyle sıralanıyor: Los Angeles'te düzenlenen Dünya Dini Müzik Festivali'ne davetli Åžamlı sema gösterisi grubu, Staples Center'da bir konser vermesi beklenen Toronto'da oturan Ä°ranlı ünlü pop ÅŸarkıcısı Googoosh, Kübalı Afro-Cuban All-Stars Grubu'nun 20 günlük ABD turnesi, Japonya'dan gelecek olan kadın folk müzik grubu Hanayui, New York Lincoln Center'da sahneye çıkması beklenen Rus piyanistler, atçılık gösterisi yapan Faslı bir grubun gösterisi... Yazıda, ABD'li sanatçıların, organizatörlerin bu duruma karşı lobi faaliyetine geçtiÄŸi, DışiÅŸleri Bakanlığı ile temasa geçerek durumun düzeltilmesi için uÄŸraÅŸmaya karar verdiÄŸi belirtiliyor.ÇİĞDEM ACARNEW YORKLU AVUKAT Kapıdaki görevlinin yetkisi çok arttırıldıABD'ye giriÅŸle ilgili yeni kanunun en olumsuz yanı, sınır kapılarındaki görevlilere verilen süper güç. Yeni uygulamada kapıdaki INS (Immigration Naturalization Service/Göçmen ve YurttaÅŸlık Bürosu) görevlisine önemli inisiyatif veriliyor. Görevli sizin duruÅŸunuzu, tavrınızı beÄŸenmezse parmak izi vermek, fotoÄŸraf çektirmek zorundasınız. Bu son derece ürkütücü bir uygulama. Memurların görevlerini kötüye kullanacaklarını söylemiyorum, ama tatsızlıkların çıkması çok muhtemel. Bir baÅŸka nokta da belli ülkelere yapılan seyahatlerin ABD'ye giriÅŸte sorun çıkarması. Ä°ran, Irak, Libya, Sudan, Suriye, Kuzey Kore, Küba, Suudi Arabistan, Afganistan, Yemen, Mısır, Somali, Pakistan, Endonezya, Malezya ülkelerinden birine seyahat ettiniz diyelim, ABD'ye giriÅŸte bu seyahatlerinizle ilgili sorgulanıyorsunuz ve eÄŸer seyahatinizin makul bir açıklamasını yapamazsanız, yine giriÅŸte kayıt yapmak zorunda kalıyorsunuz. ABD'ye gelenler artık çok daha hazırlıklı, eksiksiz belgeli gelmeli.Â