2005’te ABD’ye giriş daha da zor olacak

Bunlara terörü destekledikleri için Küba ve Kuzey Kore ekleniyordu. Los Angeles Times'a göre Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamadığı 26 şüpheli ülke daha vardı. Kısa bir süre sonra, 1 Ekim'de, Ankara Üniversitesi öğretim üyesi, siyaset bilimci Haluk Gerger ve eşi ABD'ye gitti. New York'ta havaalanında durduruldular. 1999'da alınmış 10 yıllık vizeleri iptal edildi, fotoğrafları çekildi, parmak izleri alındı ve aynı uçakla geriye yollandı. Aynı günlerde, büyük İranlı yönetmen, Altın Palmiye ödüllü 62 yaşındaki Abbas Kiarostami, New York Film Festivali'ne onur konuğu olarak davet edilmişti. Ama Paris'teki ABD Elçiliği kendisine vize vermedi. Amerikalı sinemacılar, yapımcılar araya girdiler, ama kararı değiştiremediler. Bu arada Amerikan basını, ABD sınırlarındaki kısıtlamalar nedeniyle ülkede birçok konserin iptal edildiğini, eğlence ve sanat dünyasının zor duruma düştüğünü belirtiyordu. Bunun üzerine ABD Adalet Bakanlığı Basın Sözcüsü Jorge Martinez'le bu konu üzerinde bir röportaj yaptık. Mülakattan çıkan sonuç şu: Bunlar daha iyi günlerimiz.

Görülüyor ki artık yalnızca sıradan insanlar değil, tanınmış sanatçılar, bilimadamları da ABD'ye giremiyor. Neden?

-11 Eylül'deki olaylardan sonra ABD hükümeti ülkeye giriş çıkışları daha sıkı kontrol etmeye karar verdi. Geçen yılın son aylarında Patriot Act yasası kongreden geçti ve 12 Ağustos 2002'de de bu yasayla ilgili yönetmelik yayınladı. Bahsettiğiniz olaylardan haberim yok, ama bu yasanın uygulanmasının sonuçlarını olduğunu söyleyebilirim.

Haluk Gerger kapıdan neden çevrilmiş olabilir?

-Eğer geçerli vizesi varsa kapıdan çevrilmesinin üç nedeni olabilir. Ya ABD'nin elindeki suçlu listesindedir, ya teröristler listesindedir, ya da geçmişte ABD vize ve göçmenlikle ilgili kanunlardan birini çiğnemiştir.

Peki mesela düşünce suçuyla ilgili bir kaydı varsa bu da engel mi girmesine?

-Hayır hayır, politik fikirlerinden dolayı suçlu sayılması bizim için sözkonusu değil. ABD yasalarına göre suç işlememiş olması lazım.

Haluk Gerger olayının nedenini tam olarak öğrenmemiz mümkün mü?

-Bu, kamuya açık bir bilgi değil.

Yönetmen Abbas Kiarostami'ye vize verilmemesinin nedeni ne olabilir?

-Yukarıda saydığım gibi, suçlu ya da terörist listesinde olanların vize başvuruları reddedilir. Aynı şekilde geçmişte göçmenlik yasalarıyla ilgili bir ihlal, vize başvurusunu olumsuz sonuçlandırır. Tabii, vize için başvuran herkese bunun dışında da güvenlik soruşturması yapılıyor. Bu soruşturma eskiye oranla daha sıkı olduğu için daha uzun zaman alıyor.

Yasada ve uygulamada neler değişti?

-İran, Irak, Libya, Sudan ve Suriye pasaportlu tüm ziyaretçilerin sınır kapılarında dijital parmak izleri (iki işaret parmağının) alınıyor ve dijital fotoğrafları çekiliyor. Bunun dışında risk taşıyan bazı ülkelerin pasaportlarını taşıyan ziyaretçiler de aynı süreçten geçiyor.

Risk neye göre belirleniyor?

-Haber alma servislerinin, Dışişleri Bakanlığı'nın, INS'in (Göçmenlik Bürosu) duruma göre belirlediği, zaman zaman değişen kriterlere göre. Ama hiç bir din ya da ırkı hedef alınmıyor. Ziyaretçiler pasaportunu taşıdıkları ülkeye göre değerlendiriliyor.

Parmak izleri, fotoğraflar hangi aşamada alınıyor, nasıl değerlendiriliyor?

-Yukarıda saydığım ülkelerden birinin pasaportunu taşıyorsanız, ya da başka bir şüpheli durum varsa, parmak izi ve fotoğraf alınıyor ve iki dakikadan kısa bir süre içinde elimizdeki parmak izi ve fotoğraf veritabanıyla karşılaştırıyoruz. İsimleri de suçlular ve teröristler listesiyle karşılaştırıyoruz. Son zamanlarda yaklaşık 100 bin kişi bu süreçten geçti, 2 bin kişi yakalandı. Hedef 2005'te herkesin parmak izini ve fotoğrafını alarak içeri sokmak.

2005 yılına gelindiğinde ABD'de parmak izi vermeden girilemeyecek mi demek istiyorsunuz?

-Şu anki yasaya göre ABD sınırlarında herkesin parmak izi alınabilir ve dijital fotoğrafı çekilebilir. Ama şimdilik sadece söylediğim beş ülke ve bazı kişisel kriterlere göre dar bir kapsamda uygulanıyor. 2005 yılında ülkeye giriş yapan herkese bu yasanın uygulanabilmesi için gerekli kriterleri geliştirmek. Ama bu herkesin parmak izi alınacak anlamına gelmiyor.

Amerikan Fizik Derneği vize sorununa isyan ediyor

Amerikan Fizik Derneği Uluslararası İlişkiler Müdürü Irving Lerch, ABD'ye giremeyen yabancı öğrenci ve akademisyenlerin durumunun tehlikeli boyutlara ulaştığını anlatıyor: ‘‘Şu anda Çinli ve Rus öğrencilerin vize başvurularında büyük yığılma var. Okullara kabul aldıkları halde, vizeleri olmadığı için gelemiyorlar. ABD'deki lisansüstü fizik öğrencilerinin dörtte biri Çinli öğrencilerden oluşur. Bir de misafir bilim adamları var. Rusya, Orta Doğu ve Doğu Avrupalı fizikçiler çok zor vize alabiliyor.’’ Lerch bu sorunun çözümü için çalıştıklarını ekliyor: ‘‘Başkan Bush'un bilim danışmanı John Marburger ile ve Dışişleri Bakanlığı'nın bilim danışmanı Norman Neureiter'e konuyu anlattık. Acil çözüm bulamadık ama meseleyi takip edeceğiz.’’

Los Angeles Times: Sanatçılar lobi yapacak

30 Eylül'de Los Angeles Times'da çıkan bir makalede, vize yüzünden iptal edilen gösteriler şöyle sıralanıyor: Los Angeles'te düzenlenen Dünya Dini Müzik Festivali'ne davetli Şamlı sema gösterisi grubu, Staples Center'da bir konser vermesi beklenen Toronto'da oturan İranlı ünlü pop şarkıcısı Googoosh, Kübalı Afro-Cuban All-Stars Grubu'nun 20 günlük ABD turnesi, Japonya'dan gelecek olan kadın folk müzik grubu Hanayui, New York Lincoln Center'da sahneye çıkması beklenen Rus piyanistler, atçılık gösterisi yapan Faslı bir grubun gösterisi... Yazıda, ABD'li sanatçıların, organizatörlerin bu duruma karşı lobi faaliyetine geçtiği, Dışişleri Bakanlığı ile temasa geçerek durumun düzeltilmesi için uğraşmaya karar verdiği belirtiliyor.

ÇİĞDEM ACAR

NEW YORKLU AVUKAT

Kapıdaki görevlinin yetkisi çok arttırıldı

ABD'ye girişle ilgili yeni kanunun en olumsuz yanı, sınır kapılarındaki görevlilere verilen süper güç. Yeni uygulamada kapıdaki INS (Immigration Naturalization Service/Göçmen ve Yurttaşlık Bürosu) görevlisine önemli inisiyatif veriliyor. Görevli sizin duruşunuzu, tavrınızı beğenmezse parmak izi vermek, fotoğraf çektirmek zorundasınız. Bu son derece ürkütücü bir uygulama. Memurların görevlerini kötüye kullanacaklarını söylemiyorum, ama tatsızlıkların çıkması çok muhtemel. Bir başka nokta da belli ülkelere yapılan seyahatlerin ABD'ye girişte sorun çıkarması. İran, Irak, Libya, Sudan, Suriye, Kuzey Kore, Küba, Suudi Arabistan, Afganistan, Yemen, Mısır, Somali, Pakistan, Endonezya, Malezya ülkelerinden birine seyahat ettiniz diyelim, ABD'ye girişte bu seyahatlerinizle ilgili sorgulanıyorsunuz ve eğer seyahatinizin makul bir açıklamasını yapamazsanız, yine girişte kayıt yapmak zorunda kalıyorsunuz. ABD'ye gelenler artık çok daha hazırlıklı, eksiksiz belgeli gelmeli.