200 yıllık taş eser sahipsiz

Ataköy 1. Kısım çarşıda Osmanlı Padişahı 2. Mahmud dönemine ait 1827 tarihli taş eser, kaderine terk edildi.

1950’de Ataköy birinci kısım ile birlikte planlanan çarşı, 564 ada 135 parselde yer alıyor. Arsası 4 bin 320 metrekare olan, tapuda içinde yirmi üç dükkân, bir iş bürosu ve bir gazino olarak geçen çarşı son bir yıl içinde tamamen boşaltılarak harabeye döndü. Çarşıya giriş için kullanılan alt geçidin duvarında 2. Mahmud dönemine ait bir kitabe alınlığı olduğu düşünülen, mermerden tuğralı tarihi eser tamamen korumasız kaldı. Her türlü tahribata ve çalınma riskine açık durumdaki eserin bugüne kadar zarar görmemiş olması ise mucize. Eserin Ataköy’ün yapılışı sırasında çevredeki hafriyattan çıktığı düşünülüyor.

‘ÇARŞI YIKILMASIN’

Yıkım kararı olan çarşı için Ataköy 1. Kısım Koruma ve Güzelleştirme Derneği Cumhuriyet dönemi çarşı özelliklerini taşıdığı gerekçesiyle İstanbul 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na müracaat ederek yıkımı durdurmak istedi. Aynı zamanda çarşının girişindeki alt geçitte bulunan tuğralı mermer eserin fotoğraflarını göndererek bunun tarihi eser olup olmadığını sordu.

MÜZELİK DEĞERDE

Koruma Kurulu, Osmanlı dönemi 2. Mahmud tuğralı ve 1827 tarihli mermer eserin 2863 Sayılı Yasa kapsamında korunması gerekli eser olduğuna karar vererek, eserin müzeye taşınmasını talep etti. Türk İstanbul İslam Eserleri Müzesi uzmanları ile İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Müdürlüğü’nden bir uzman, birlikte eseri yerinde inceledi. Daha sonra müze, Ataköy 1. Kısım Koruma ve Güzelleştirme Derneği’ne bir yazı göndererek şöyle dedi:

“5 Kasım 2020 tarihinde görevlendirilen restoratör ile müzemiz ve Bakırköy Belediyesi yetkilileri tarafından yerinde yapılan incelemede söz konusu eserin bulunduğu yere çimentoyla raptedildiği ve esere zarar vermeden yerinden çıkarılmasının mümkün olmadığı, ayrıca duvara herhangi bir destekle de çıkarılmaya çalışıldığı takdirde bu kez tavanın çökme tehlikesinin olabileceği nedeniyle eserin bulunduğu yerde muhafaza altına alınacağının uygun olacağı düşünülmektedir. Bu sebepten dolayı derneğiniz adına geçici olarak zimmetlenmesi için dernek yönetiminiz tarafından bir yetkili belirlenerek kimlik bilgilerinin müdürlüğümüze iletilmesini rica ederim.”

NÖBET Mİ TUTALIM

Bu cevap karşısında dernek yönetimi de şaşkına döndü. “Her akşam eserin başında nöbet tutmamızı mı istiyorlar anlamadık” diyen dernek yönetimi şu açıklamayı yaptı: ”Dernek olarak kuruluş felsefemize uygun bir çizgideyiz. Çarşımız için yıkım kararı çıkmış olsa da bu karar mevcut imar durumunun aslına uygun olarak korunmasına engel değildir. Çarşımız mimar Piccinato’nun Ataköy projesine uygun olarak mevcut durumuyla korunmalıdır. Çeşme taşını, kurulun kararına uyarak yerinde tutmak ve taşın yanına eserin tarihiyle ilgili açıklayıcı bir levha ile korunması bizim için de uygundur.

SANAT DEĞERİ YÜKSEK

Arkeolog Nezih Başgelen: “Padişah III. Selim’den itibaren Osmanlı Ordusu’ndaki ıslahatların önemli bir parçası da Baruthâne-i Âmire’ye bağlı Bakırköy Baruthânesi tesisleridir. Cumhuriyet döneminde Askeri Fabrikalar İdaresi’ne geçen bu Baruthane geniş arazisiyle önce Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu’na devredilmiş oradan da Türkiye Emlâk ve Kredi Bankası’na satılmıştır. Banka, baruthanenin bulunduğu araziye Ataköy sitelerini inşa etmiş, eski yapılardan ise çok azı korunabilmiştir. Bu açıdan bu tuğralı kitabe parçası önemli bir tarihi belge niteliğindedir. Kompozisyon açısından sanat değeri de yüksektir. Bulunduğu yerde korunmasında sıkıntı görüldüğünden biran önce Askeri Müze’ye ya da benzer bir müzeye nakledilmelidir.”