20. yüzyılın ilahları

Unutulmayanlar: 20. yüzyılın portreleri fotoğraf sergisi 24 Kasım’da açılıyor.

Marconi, Brigitte Bardot, James Joyce, Hitler, Jimi Hendrix, Picasso, Zatopek, Gandhi, Kurosawa... Hepsi de, olağanüstü bir yüzyılın ilahlaşmış isimleri. Önümüzdeki hafta 20. yüzyılın 270 kahramanını siyah-beyaz fotoğraflarıyla bir sergide izleyeceğiz. Sergiyle aynı anda bir de kitap yayımlanıyor.

FERİDE İLE BİRLİKTE

Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938) ve Feride... Milli Mücadele yıllarında Ankara'da Feride, Mustafa Kemal'in hayat arkadaşıydı. Latife Hanım'la evlilik onu intihara sürükledi.

Sergide 20. yüzyılın ilahlarından Atatürk'e yer verilirken, onun çok özel bir fotoğrafı arandı. Bu fotoğraf, Ertug ve Kocabıyık Yayınları, Yılmaz Dinç koleksiyonundan alındı.

Önümüzdeki çarşamba günü İstanbul'da bir sergi açılıyor. Serginin adı ‘‘Unutulmayanlar: 20. Yüzyılın Portreleri.’’ Sergi, Bilgi Üniversitesi'nin Taksim Sıraselviler Caddesi'ndeki yeni yerinde Bilgi Atölye 111'de 24 Kasım 1999-4 Ocak 2000 arasında gezilebilecek.

Veda etmek üzere olduğumuz asrın ilahlaşmış isimlerinden oluşuyor sergi. Her biri, özel bir fotoğrafla karşımıza çıkacak.

Sergide 270 siyah-beyaz fotoğrafta 20. yüzyılda sanatın, sporun, sosyal ve siyasal olayların öne çıkardığı, kitlelerin gözünde birer ilah haline getirdiği kadınları ve erkekleri göreceğiz.

Bu insanlar arasında, her türlüsü var. İnsanlığa en büyük acıları yaşatmış olanlar da, hayatımızı daha güzel, daha onurlu ve daha mutlu kılanlar da. Çünkü 20. yüzyıl, hem iyi hem kötü anlamda olağanüstü bir zaman dilimi.

Bu kahramanların fotoğrafları özenle seçildi. Bunların büyük çoğunluğu merkezi Londra'da bulunan Hulton Getty Archives'dan, geri kalanı Berlin'de Archiv für Kunst und Geschichte, Paris'te Magnum ve İstanbul'da ABC kuruluşlarından sağlandı.

Serginin kuratörü Suay ve Atilla Aksoy. Açılış günü, bir de kitap yayımlanıyor. Workf Evrensel Kültür Ürünleri'nin yayımladığı kitabın her sayfasında, notlarıyla birlikte tek bir fotoğraf yer alıyor. Kitabın sanat yönetmenliğini Bülent Erkmen yaptı.

270 KİŞİ NASIL SEÇİLDİ?

Serginin küratörleri, kitabın önsözünde şunları yazıyorlar:

‘‘Bu yüzyıl büyüleyici geldi bize. Her kuşağının bir öncekinden büyük ölçüde kopuk görünmesine rağmen aralarında sanki gizli bir bağ, üstü örtülü bir diyalog vardı.

Kahramanları vardı bu yüzyılın ama onun müthiş tarihini sadece birkaç kişinin yaptığını hiç düşünmedik. Onlar zaman zaman kitlelere önderlik ederek, zaman zaman laboratuvarlarında bir araştırmayı sonuçlandırarak pürüzsüz olmayan bir yoldan hep birlikte bugüne gelirken aramızda sivrildiler. Yaşanmış ve tamamlanmış bir serüvenin bir masala, hatta efsaneye dönüşmesini sağladılar.’’

Küratörler önsözde bir kaygılarını da belirtiyorlar:

‘‘Seçimleri yaparken hep kimi bışarıda bırakıyoruz endişesine kapıldık. Nihayi kararlar vermeden önce kendimizden daha çok güvendiğimiz pek çok dosta danıştık. Ama muhtemelen bu endişe hep devam edecek içimizde. Öznel tercihlerimizi yansıtmaya çalışmanın ötesinde bir iddia taşımasak da 'birilerine' haksızlık yaptığımız duygusuyla yaşayacağız bundan böyle. Ama eskisinin son, yenisinin ilk günlerinde bu efsanenin kahramanlarına yüzyıldaşlarımızla birlikte bakmaktan da hep gurur duyacağız.’’

BİLİNÇALTININ KEŞFİ

Sigmund Freud (1856-1939) Psikanalizin babası bu fotoğrafta kızıyla birlikte... Bilinçaltı araştırmalarında devrim yarattı. Çocuklukta yaşananlar ve cinsel dürtülere atfettiği önemle, kişiliği algılama biçiminde yepyeni ufuklar açtı.

EFSANEVİ ÇİFT

Diego Rivera (1886-1957) Sınıflararası mücadeleye bakışını da yansıtan devasa boyutlarda cesur duvar resimleriyle, Latin Amerika'da fresk döneminin yeniden doğuşuna ön ayak olan Meksikalı ressam. Frida Kahlo (1907-1954) Resme, bir trafik kazası sonucu yatağa mahkum olduğu dönemde başladı. Çoğunlukla primitif oto-portreler yaptı. Çağdaş ve feminist konuları dile getirdi ama eşi Rivera'nın gölgesinde kaldı. Ölümünden sonra üne kavuştu.

POP’UN ÖNCÜLERİ

Andy Warhol (1928-1987) 60'lı yıllarda yükselen pop sanatının öncüsü. Resimlerinde konserve kutularını, Temel Reis'i, Marilyn Monroe'yu kullanarak ABD tüketim kültürünün ‘‘banalliğini’’ sergiledi. Şan, şöhret ve paraya kavuştu... David Hockney (1937) Çağdaş İngiliz resminin kilit isimlerinden. Kendi öyle görmese de, izleyiciler onu pop sanatı içinde algıladı. Baskılar ve fotokolajlar yaptı, akrilik kullandı ve teknolojik gelişmeyi denemekten hiç kaçmadı.

SEKSİ MAVİ MELEK

Marlene Dietrich (1901-1922) Nesnesi olmak yerine, arzunun ta kendisi olan, dobralığı ve kalın sesiyle her kişiliğe bürünen Hollywood'un Alman asıllı ‘‘Mavi Melek’’i. Anti-Nazi tutumu ve savaşta Amerikan birliklerine yaptığı moral gösterileriyle ünlendi.

RADİKAL MİMARLAR

Walter Gropius (1883-1969) Modern mimariye yön veren başlıca sanat eğitim ve uygulama merkezi Bauhaus'un kurucusu ve 20. yüzyılın en önemli mimarlarından. Hitler iktidarında Almanya'yı terk eden aydınlar kafilesine katıldı. Le Corbusier (1887-1965) Modern mimarinin en radikal öncülerinden. Toplu konutlardan villalara, kent planlamasından kiliselere kadar 20. yüzyıl mimarisini yönlendirdi.

BİLİMİ ENDÜSTRİYLE BİRLEŞTİRDİLER

Henry Ford (1863-1947) Otomotiv sanayiinin Amerika'da ve dünyada en büyük öncüsü. Üretim bandı yöntemini geliştirerek seri imalat çağını başlattı. Sanayi toplumuna geçişin ve refahın simgesi olarak anılır. Thomas Alva Edison (1847-1931) Dünyayı aydınlatan adam ve 1093 adet patenti elinde tutan rekortmen mucit. İlk endüstriyel araştırma laboratuvarlarını geliştiren de odur.