2 bin 700 yıllık döviz bürosu
Güncelleme Tarihi:
Koç Üniversitesi Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi’nin (AKMED) Antalya Kaleiçi Müzesi’ndeki ‘Paranın Cazibesi: Tarih Boyunca Akdeniz Dünyasında Alışveriş’ sergisi bugün açılıyor. Sergide 2 bin 700 yıl önceye ait AVM’lerin belgeleri var.
Küratörlüğünü AKMED Direktörü Prof. Dr Oğuz Tekin’in yaptığı sergide Mısır Firavunlar döneminde başlayarak Mezopotamya, Anadolu medeniyetleri, Pers, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerini kapsayan yaklaşık 5000 yıllık tarihin alışverişler izleri bulunuyor. Sikkeler, terazi ağırlıkları, kalpazan ve hilekarlara verilen cezalar, şehir devletlerinin uygulamaları gibi pek çok konuya ışık tutuyor. M.Ö. 7’nci yüzyılın başlarında Lidyalılar devrim niteliğinde bir buluş yaparak sikke basmaya başlamışlardı. Sergide tarihte ilk para olarak bilinen orijinal Lidya sikkeleri, yine Anadolu’yu yağmalayan Perslerin bastığı ilk İran sikkeleri dikkat çekiyor.
8 ay açık kalacak serginin ilginç parçaları arasında Roma İmparatorluğu döneminden kalma, para değişimini tasvir eden mermer kaide bulunuyor. Agoraların bir köşesinde kurulu olan ve yabancıların sikkelerini, o şehrin sikkeleriyle değiştiren dükkanların tasviri, günümüz döviz bürolarını andırıyor. Başka bir şehirden gelenlerin agorada alışveriş yapabilmesi için ellerindeki altın, gümüş gibi değerli sikkeyi o kentin sikkesiyle değiştirmesi gerekiyordu. Bazen yabancı sikkeye damga vurularak geçerliliği sağlanıyordu. Agorada bu işlemi yapan para değiştiricilere de trapezitai deniyordu. Bunun karşılığında komisyon alıyorlardı.
‘DÜNYA TERAZİLERİ BİZDEN ÖĞRENECEK’
- Prof. Dr Oğuz Tekin, ilk alışveriş merkezlerini anlattı: “Kefeli olarak bildiğimiz teraziler günümüzden 5 bin yıl öncede vardı ve aynıydı. Mezopotamya ve Mısır’da, Anadolu uygarlıklarında hepsinde sistem aynı. Alışverişin ana merkezi olan eski çağlardaki agoralara, Roma ve Bizans’ta forum denilmiş, Osmanlı’da bedesten ve günümüzde de AVM olmuş. Teraziler çarşıların vazgeçilmez adalet dağıtan araçları. Son yüzyılın arkeolojide en ihmal edilmiş konusu teraziler. Batıda bu konuda çok fazla araştırma göremezsiniz. Müzelerimizin çoğunda kurşun ve bronz terazi ağırlıkları metal obje olarak depolarda yer alır. Bu serginin bir farkındalık yaratacağını düşünüyorum. Dünya arkeolojisi terazilerle ilgili araştırmaları bizden öğrenecek.”