18 günlük anayasa maratonunun anatomisi
Güncelleme Tarihi:
TBMM Genel Kurulunda, Anayasa değişikliği teklifi üzerindeki, birinci ve ikinci tur görüşmeleri 14 gün, 197 saat sürdü. Birinci ve ikinci tur görüşmelerde TBMM sitesine geçmeden ham şekliyle yaklaşık 7 bin sayfa tutanak tutuldu. Bu sürenin yaklaşık 170 saati Anayasa değişikliği görüşmelerine yayıldı.
Anayasa değişikliği teklifinin görüşmeleri Meclis’te ilklerin yaşanmasına neden oldu. Tartışmaların, kavgaların, sataşmaların yaşandığı Anayasa görüşmelerinde iktidar ile muhalefet partileri sık sık karşı karşıya geldiler. Zaman zaman bu tartışmalar milletvekilleri arasında küfürlü ve yumruklu kavgalara neden oldu. Anayasa değişikliği teklifinin içeriğinden çok muhalefet iktidarı eleştirdi.
TBMM Genel Kurulu’nda Anayasa değişikliği teklifinin birinci tur görüşmeleri 19 Nisan Pazartesi günü başlayan ve 28 Nisan Çarşamba günü son görüşmeleri yapılan 30 maddelik Anayasa değişikliği teklifi görüşmeleri, aynı zamanda ilklere de sahne oldu. İkinci tur görüşmeleri ise 2 Mayıs Pazar günü başladı 6 Mayıs Perşembe günü gece yarısına kadar, verilen aralar ve 23 Nisan da dahil toplam 18 gün sürdü.
Birinci tur görüşmelerde, birleşimlerin başında gündeme ilişkin, 18'i muhalefet partilerine ait olmak üzere toplam 20 grup önerisi verildi. Görüşülen maddeler üzerindeki değişiklik önergeleri 450'ye yaklaştı. Ancak İçtüzük hükümleri gereğince her madde için 7 önerge işleme konuldu. Birinci tur görüşmelerinde verilen önergeler, ikinci tur görüşmelerinde de tekrarlandı. Yoğun geçen Anayasa maratonunda şunlar yaşandı:
197 SAAT SÜRDÜ
TBMM Genel Kurulunda, Anayasa değişikliği teklifi üzerindeki, birinci ve ikinci tur görüşmeleri 14 gün, 197 saat sürdü. Birinci ve ikinci tur görüşmelerde TBMM sitesine geçmeden ham şekliyle yaklaşık 7 bin sayfa tutanak tutuldu. Bu sürenin yaklaşık 170 saati Anayasa değişikliği görüşmelerine yayıldı.
BAHÇELİ REKOR KIRDI
Anayasa görüşmeleri sırasında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın grup önerileri ve verilen araların dışında Meclis’te 150 saat mesai yaptığı, Anayasa görüşmeleri sırasında Genel Kurul’da en fazla kalan lider ise MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli oldu. CHP Genel Başkanı Deniz Baykal Meclis’e geldiği günlerde de kuliste oturmayı tercih etti.
EN ÇOK ŞAHİN’E SATAŞILDI
En çok eleştirilen ve sataşılan TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin, en çok sataşan Tunceli Bağımsız Milletvekili Kamer Genç, MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural, CHP Mersin Milletvekilleri İsa Gök ve Ali Rıza Öztürk oldu. En çok bağıran Milletvekili ise AKP çorum Milletvekili Agah Kafkas’ın olduğu gözlendi.
Meclis tarihine ilklerin geçtiği Anayasa değişikliği görüşmelerinde, Genel Kurul “Pankartlı eylem”, “sinir krizi geçiren ” milletvekillerine sahne oldu.
120 VEKİL SÖZ ALDI
Genel Kurul’da Anayasa görüşmeleri sırasında maddeler üzerine şahıslar, önergeler ve sataşmalar dışında AKP, CHP, MHP ve BDP’den toplam 120 milletvekili söz aldı. AKP’den Bekir Bozdağ, Ahmet İyimaya, Suat Kılıç, CHP’den İsa Gök, Atilla Kart görüşmelerde en çok konuşan vekil oldu.
UZUN MESAİ YAPANLAR
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan iktidara geldiği günden beri ilk kez bu kadar uzun Meclis mesaisi yaptı. TBMM Başbakanı Mehmet Ali Şahin, TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ve yıllardır pek çok Anayasa değişikliğinde bulunan uzun yıllardır Meclis Anayasa Komisyonu uzmanlığını yapan Nurel Uğral Genel Kurul’daki görüşmeler sırasında salonda en çok oturan isimler arasında yer aldı.
PANKARTLI EYLEM
Anayasa değişikliği görüşmelerinde en sert tartışma, CHP Kayseri Milletvekili Mehmet Şevki Kulkuloğlu’nun kürsüde, “Kıvırtan Başbakan istemiyorum” şeklindeki pankartlı eylemi oldu. Yumrukların havada uçuştuğu, en ağır ifadeli küfürler ve cep telefonlarının fırlatıldığı Genel Kurul salonundaki gerilimi Başbakan Erdoğan kulisten izledi. Tartışmaların çok sık yaşandığı Genel Kurul’da oturumu yöneten Meclis Başkanı Şahin çareyi birleşime ara vermekte buldu.
MAL VARLIĞI TARTIŞMALARI
CHP’nin Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın hakkında gündeme getirdikleri “mal varlığı “ tartışmaları iktidar ile muhalfet arasında küfürlü yumruklu tartışmalara neden oldu.
AKP'DE ÖNCE ŞOK, SONRA SEVİNÇ
Anayasa değişikliği teklifinin ikinci tur görüşmelerinde, AKP’nin en çok önem verdiği ve Siyasi partilerin kapatılmasını zorlaştıran Anayasa’nın 69. Maddesinde yapılan değişikliğin paketten kendi milletvekillerinin oylamalarıyla düşürülmesi başta Başbakan Erdoğan olmak üzere partide soğut duş etkisi yarattı. Maddenin paketten düşmesinin ardından, AKP Ankara Milletvekili Faruk Koca’nın, “Retçi milletvekillerinin” listesini tutarken basına yansıyan fotoğrafları parti içinde krize neden oldu. Milliyetçi kanattan Mersin Milletvekili Kürşat Tüzmen’in tepki göstermesi ve diğer ismi geçenlerin sert tepki göstermeleri üzerine, Erdoğan’ın talimatıyla Koca özür diledi.
YAKIN MARKAJ İŞE YARADI
Maddenin paketten düşmesinin ardından, tehlikeye giren HSYK ve Anayasa Mahkemesi’nin yapısını düzenleyen maddelerin paketten düşme riskine karşılık Erdoğan ve AKP kurmayları adı geçen “Retçi” milletvekillerini yakın markaja aldı. Erdoğan, sözü edilen ve şüphe duyulan eski bakan ve milletvekilleriyle Meclis’te tek tek görüştü. Milletvekillerinden tek tek söz alan Erdoğan ve parti yönetimi rahatladı.
GÜNAY’A PROTESTO
Yaptığı konuşma, partisi tarafından ayakta alkışlanan Kültür Bakanı Ertuğrul Günay’a eski CHP’li arkadaşları sırtlarını dönerek protesto etmeleri akıllarda kalan görüntüler arasında oldu.
KUZU TAKTİR TOPLADI
Anayasa görüşmeleri sırasında konuşmalarıyla en çok beğeniyi Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu aldı.
UFUK URAS GENEL KURUL’DA AYAKTA ALKIŞLANDI
Anayasa değişikliği teklifinin en kritik maddeleri olan, 17 ve 23. Maddelerde BDP İstanbul Milletvekili Ufuk Uras oylamalara katılarak AKP’ye destek verdi. İktidarın tebrik etmek için ayakta alkışladığı Uras’ı muhalefet partileri ise protesto etmek için ayakta alkışladı. Parti BDP tarafından da eleştirilen Ufuk Uras, “Sol adına oy verdim” sözleri ise hafızalara kazındı.
EVDE OĞLUNA BÖYLE Mİ HİTAP EDİYORSUN
Anayasa değişikliği görüşmeleri sırasında en çok sataşılan Mehmet Ali Şahin ile milletvekilleri arasında da zaman zaman gülümseten diyaloglar yaşandı: CHP Mersin Milletvekili Ali Rıza Öztürk, Meclis Başkanı Mehmet Ali Şahin'e, "Evinizde oğlunuza söz geçiremediğiniz için milletvekillerine saldırıda bulunuyorsunuz" dedi. Bunun üzerine Şahin, “Sen bana böyle bir hitapta bulunamazsın. Peki sen evinde oğluna böyle hitapta bulunuyor musun” sözleriyle karşılık verdi. Öztürk ise ertesi gün, “Evimde böyle hitap etmiyorum. Çünkü oğlum yok” dedi.
KUZU İLE GENÇ
Tunceli Bağımsız Milletvekili Kamer Genç, Meclis’in en sakin milletvekili olarak bilinen TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu’yu çileden çıkardı. Kuzu’nun Genç’e yönelik sözleri iktidar ve muhalefet milletvekillerini şaşırttı. Bir tartışma sırasında Kuzu, Genç’e, “Bak seni perişan ederim. Beni de bir sabrım var?”
Bir başta tartışma ortamında Kuzu yine Genç’e, “Haayttt yeter?” diye bağırmıştı.
AĞA SİNİR KRİZİ GEÇİRDİ
Başbakan Erdoğan’ın, mal varlığı ile ilgili başlayan tartışmalarda, Meclis’te “Yeter artık, onurumuzla oynayamazsınız” diye bağırıp masaları yumruklayan vekilin serçe parmağı kırıldı. Başbakan Erdoğan’ın ikin gün önce ağa ilen ettiği Zülfikar İzol herkesi şaşırttı.
YUMRUK HEDEFİNİ BULAMADI
Zaman zaman çıkan tartışmalarda yumruklar da havada uçuştu. Olan ise araya girenlere oldu. Yumruklar hedefini değil, farklı yerlere gitti. AKP’li Muhyettin Aksak, CHP’li Şefki Kulkuloğlu yönelttiği yumruk, yanlışlıkla araya giren CHP’li katip üye Yaşar Tüzün’e isabet etti. Aksak daha sonra Tüzün’den özür diledi.
SEN OTUR YERİNE YAVRUM
Anayasa değişikliği görüşmeleri sırasında tartışmalı bir ortamda, CHP’li Rahmi Güner’in, AKP Grup Başkanvekili Ayşenur Bahçekapı’lıya, “Otur yerine yavrum” sözleri Bahçekapılı’yı öfkelendirdir. “Sen bana yavrum diyemezsin” diye bağırarak sinirlenen Ayşenur Bahçekapılı’yı AKP’li Halide İncekara zor sakinleştirdi.
YABANCI HEYET VAR
Bur oturum esnasında, tartışma çıkınca Şahin zor anlar yaşadı. TBMM Başkanı Şahin, AKP'liler arasında arbede yaşanırken Genel Kurul’a gelen Enerji Bakanı Taner Yıldız ve beraberindeki heyeti anımsatarak “Arkadaşlar oldu mu, yabancı konuklarımız var şu sırada genel kurulumuzda” dedikten sonra, oturuma 5 dakika ara verdi. Konuk heyet de apar-topar salon dışına çıkarıldı.
YORGUNLUK BAYILTTI
Bu arada 14 günlük Anayasa maratonu gece geç saatlere kadar süren mesai milletvekillerini halsiz düşürdü. AKP Ağrı Milletvekili Fatma Kotan baygınlık geçiriken, Kültür Bakanı Ertuğrul Günay korkuttu. Tansiyonu yükselen Günay'ın, oylamalara zorlukla gittiği gözlendi. Daha sonraki günlerde Günay'ın danışmanı tansiyon ilacıyla dolaştı.
FASIL KEYFİ
Görüşmelerin sürdüğü 14 gün boyunca Meclis’ten neredeyse hiç ayrılamayan milletvekilleri ilk günlerde Genel Kurul salonunda yorgunluğa yenik düşüp uyuya kaldılar. Uyuklayan görüntülerden rahatsız olan milletvekilleri ise, Genel Kurul’da uykuya yenik düşmemek için, kulislerde ve kulis bahçelerinde “fasıl keyfi” düzenlediler. Gece geç saatlere kadar süren görüşmelerde milletvekilleri şarkılar, türküler söyleyerek uykuya yenik düşmemeye çalıştılar.
İKRAMLAR YARIŞTI SUŞİ PARTİSİ VERİLDİ
Anayasa değişikliği görüşmeleri sırasında AKP’li milletvekilleri de birbirleriyle ikram yarışında bulundular. Milletvekilleri seçim bölgelerine özgü ikram yarışına girdiler. Adana, Ankara, Şanlıurfa, Gaziantep, Malatya milletvekilleri hergün değişik ikramlarda bulundular. Milletvekilleri kebap, döner, pasta, çörek, baklava, kuruyemiş ikramlarını tercih ettiler. CHP’nin işkembe ve numbar ikramı ise, akıllarda kalan keyifli görüntüler arasında yer aldı. AKP Mersin Milletvekili Kürşat Tüzmen, görüşmelerin son günü, “Herkes Anadolu sofrasını ben de Ortadoğu sofrasını Meclis’e taşıyacağım” diyerek Meclis’te milletvekillerine suşi partisi verdi. Milletvekillerinin çok rağbet etmediği suşi partisinde yine Türk usulü kebaplar yendi.
BAŞBAKAN VE MİLLETVEKİLLERİ KİLO ALDI
Yurtdışı ve yurt içi gezilerini iptal eden Başbakan Erdoğan, neredeyse mesaisini tümü Meclis’te geçirdi. Genel Kurul’da oylamalara katıldıktan sonra iktidar kulisinde oturmayı tercih eden Başbakan Erdoğan, milletvekilleriyle tek tek ilgilendi. Bu arada gelen ikramları da geri çeviremeyen Erdoğan, 14 gün boyunca her gün en az iki simit yedi. Erdoğan’ın yakın çevresi bu süre iki kilo aldığına dikkat çekti. Bayan milletvekilleri ise bu sürede aldıkları kilodan şikayet ettiler.
VEKİLLERİ AİLELERİ YALNIZ BIRAKMADI
Anayasa görüşmeleri sırasında Ankara’da dışındaki milletvekili aileleri de Anakara’ya gelmeyi tercih etti. Bazı milletvekillerinin çocukları, Başbakan Erdoğan ile resim çektirme yarışına girdi. Bazı milletvekilleri de bu kapsamda Erdoğan ile ailelerini tanıştırma fırsatı buldular.
MAÇ KEYFİ RAHATLATTI
Bu arada Anayasa görüşmeleri sırasında milletvekilleri kulislerde maç seyrederek stres attı. Koyu Fenerbahçe taraftarı olan Başbakan Erdoğan ise, Kasımpaşa ve Trabzon’un Fenerbahçe ile oynadığı maçları Meclis’teki makam odasında izlemeyi tercih etti.