15 milyara kadar ağır para cezası

Yasalarada komik düzeyde kalan para cezaları TBMM'de önceki gece kabul edilen bir yasayla yükseltildi. Yıllardır yaşanan yüksek enflasyon nedeniyle artık pek çok para cezası ‘‘tedavülden kalkan paralar’’ düzeyine indiği için uygulanamayacak duruma düşmüştü.

ANAP Kırklareli Milletvekili Cemal Özbilen'in hazırladığı yasa teklifi, hükümetin hazırladığı aynı yöndeki tasarıyla birleştirilerek Meclis gündemine alınmıştı. Yasa tasarısı önceki gece yapılan görüşmelerde TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi.

Tasarının kabul edilmesiyle ‘‘Türk Ceza Kanunu ile Cezaların İnfazı Hakkında Kanun’’daki mevcut para cezaları, bu cezaları belirleyen maddelerin kabul edildiği yıllara göre tam 39 bin 300 misli ile 8 misli arasında artırıldı. 3 Mart 1926 tarihinde kabul edilen 765 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda bugüne kadar yüzlerce kez değişiklik yapılmış olmasına rağmen, hálá çıktığı 1926 yılının düzeyinde kalmış bulunan para cezaları da bulunuyordu. Yeni yasayla 1926'da belirlenmiş bulunan para cezaları 39 bin 300 misli artırıldı.

Bu yasa çıkıncaya kadar ençok uygulanan yürürlükteki para cezalarından, ağır para cezalarının alt sınırı 20 bin lira, en büyük miktarı ise 100 milyon lira idi. Yine en çok uygulanan yürürlükteki hafif para cezalarının alt sınırı 5 bin lira, üst sınırı ise 10 milyon liraydı.

Cezaları artıran yasa ile Türk Ceza Kanunu ile Cezaların İnfazı hakkındaki yasada uygulanmakta olan ağır para cezalarının alt sınırı ‘‘60 milyon’’, üst sınırı ise ‘‘15 milyar lira’’ oldu. Bu yasalardaki hafif para cezalarının alt sınırı ise ‘‘15 milyon lira’’, üst sınırı ise ‘‘1,5 milyar lira’’ olarak belirlendi. Yasanın getirdiği diğer bazı hükümler ise şöyle:

Hürriyeti bağlayıcı cezanın para cezasına, para cezasının hürriyeti bağlayıcı cezaya çevrilmesi sırasında, kabahatlerde her gün karşılığı bir milyon ile 2 milyon hafif, cürümlerde ise 2 milyon ila 3 milyon lira hesabıyla ağır para cezası esas alınacak.

TBMM kurulmadan önce yürürlüğe girmiş bulunan bütün kanun ve tüzüklerde yazılı olup da, daha sonraki tarihlerde TBMM tarafından miktarı değiştirilmemiş para cezaları 39 bin 300 kat arttırılarak uygulanacak.

TEBLİGATTAN KAÇILAMAYACAK

Yasa, bu cezaların yıllar içinde enflasyona yenilmemesi için otomatik artış oranı getiriyor. Buna göre bu cezalar her yıl ‘‘yeniden değerleme oranında’’ artırılarak uygulanacak.

‘‘Adres değiştirerek’’ mahkemenin tebligatından kaçmak da mümkün olmayacak. Yasaya konulan bir madde ile mahkeme ilamında yazılı hürriyeti bağlayıcı cezanın çektirilmesi için yapılan davetin veya para cezasının ödenmesi için çıkarılan ödeme emrinin tebliği, hükümde gösterilen adrese yapılacak. Hükümlü, bu arada bir adres değişikliği yapmış ve bunu cumhuriyet başsavcılığına bildirmemiş ise sorumluluk kendisinde olacak ve eski adrese yapılan tebligat geçerli sayılacak.

DOLANDIRICILIK VE HIRSIZLIK

Hürriyet'e değerlendirme yapan bir ağır ceza mahkemesi başkanı ağır para cezasının uygulaması konusunda şunları söyledi:

‘‘Mahkemeler genelde para cezalarının alt sınırını uygularlar. Üst sınırı uyguladığımızda bunun gerekçesini sağlam bir şekilde belirtmek zorundayız. Yapılan yeni değişiklikle getirilen ve 15 milyar lira olarak belirlenen ağır para cezası üst sınırı, hırsızlık ve dolandırıcılık gibi suçlarda uygulanabilir. Veya Bankalar Kanunundan kaynaklanan suçlar için uygulanabilir. Yasadaki bu sınırlar maktu para cezaları için geçerlidir. Yasa koyucu şu sınırlar içinde verebilirsin der. Ama nisbi para cezalarında üst sınır yoktur. Örneğin bir suçlu zimmetine 500 milyar lira geçirmişse, bunda sınır yoktur ve 500 milyar liranın tamanı kendisinden alınabilir.’’

Yasalardaki komik cezalar kamuoyunda, ‘‘İstediğimi yaparım, cezası neyse öderim’’ diye esprili eleştirilere konu olmaya başlamıştı. Yeni para cezalarıyla bu tür eleştiriler de tarihe karışıyor.

Neydi ne oldu

Milletvekiline saldırı veya hakaret: Bin ile 2 bin lira idi. En az 60 milyon lira ağır para cezası verilecek.

Suça teşvik etmek: Bin - 5 bin lira idi. En az 60 milyon lira olacak.

Kanunun suç saydığı fiili övmek ve halkı itaatsizliğe teşvik: 2 bin - 10 bin lira idi. En az 60 milyon lira olacak.

Halkı sınıf, din, ırk gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik: 3 bin - 12 bin lira idi. En az 60 milyon lira olacak.

Sahte para basmak, dağıtmak, almak suçu: Bin - 10 bin lira idi. 60 - 235 milyon 800 bin lira arasında olacak.

15 yaştan küçük bir kimseyi fuhuşa teşvik: 100 - 500 lira idi. En az 60 milyon lira olacak.

Kamu güvenliği için konulan kurala uymamak: Bin - 3 bin lira idi. En az 15 milyon lira olacak.

Meskun mahalde silah atmak: 50 liraya kadar hafif para cezası idi. En az 15 milyon lira olacak.

Edebe aykırı şekilde halka görünmek: 5 - 30 liraya kadar hafif para cezası idi. En az 15 milyon lira olacak.

Hayvanlara eziyet etmek: 10 liraya kadar hafif para cezası idi. En az 15 milyon lira olacak.