15 bin dolar bozdurana kimlik tespiti yok, 2 bin YTL havaleye var

Referans'ta Neşe Karahfil imzasıyla yer alan habere göre elektronik ortamda para transferinde kimlik bildirimi için sınır değiştiriliyor. Mevcut sistemde 12 bin YTL olan kimlik tespiti için bildirim zorunluluğu artık 2 bin YTL'lik işlemler için uygulanacak. Kara para ile mücadelede önemli araçlardan biri olarak görülen bildirimle kimlik tespitinin hangi işlemler için uygulanacağı konusundaki belirsizlik ise kafa karışıklığı yarattı. Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) Yönetmeliği'nde elektronik işlemlerde işlem tutarı veya birbirleriyle bağlantılı birden fazla işlemin tutarı 2 bin YTL'yi aşarsa bankalar ve diğer yükümlülerin kimlik tespiti yapma zorunluluğu yer aldı. Ancak kredi kartı ile banka kartları üzerinden yapılacak işlemler bu yükümlülüğün dışında tutulacak.

MASAK'ın yönetmelik taslağını inceleyen uzmanlar, 2 bin YTL sınırının hangi işlemleri ilgilendirdiğinin taslakta net olmadığını ve belirsiz kaldığını ifade etti. Uzmanlara göre bir diğer sorun "birbirleriyle bağlantılı" ifadesindeki muğlaklık. MASAK yetkilileri ise taslağın görüşe açıldığını, gelen görüşlere göre ele alınıp değiştirilebileceğini söyledi.

MASAK, yönetmelik taslağını başta bankalar ile aracı kurumlar olmak yaklaşık 15 kuruluşa görüş için gönderdi. MASAK bu düzenlemelerin kara para aklama, terör finansmanı için para transferi yapanların kimliğini tespit edebilmek için uygulanmasını istiyor.

Taslakta kimlik tespiti için şu anda uygulanan 12 bin YTL sınırı için iki ayrı yöntem gündeme getirildi. İlk değişiklikle elektronik transferler için sınır 2 bin YTL'ye indirilecek. Elektronik transferlerde 2 bin YTL'nin üzerindeki yurtiçi ve yurtdışı transfer mesajlarında; gönderenin adı ve soyadına, ticaret siciline kayıtlı tüzelkişinin unvanına, diğer tüzelkişiler ve tüzelkişiliği olmayan teşekküllerin tam adına, hesap numarasına, referans numarasına, TC kimlik, pasaport, vergi kimlik numarası gibi göndereni belirlemeye yarayan bilgilerden en az birine yer verilmesi zorunlu olacak. MASAK'ın gönderdiği taslakla ilgili bilgi veren uzmanlar, 2 bin YTL sınırının tebliğ taslağında hangi işlemler için sınır olacağının belli olmadığını, sınırın uygulanacağı işlemlerin tebliğe tek tek yazılması gerektiğini söyledi. Ayrıca "birbiriyle bağlantılı birden fazla işlem" ifadesinin de muğlak kaldığını ifade eden yetkililer, "Bir günde sabah, öğle, akşam ayrı ayrı havale mi, yoksa havale artı başka işlem mi kastediliyor belli değil" dedi. Uzmanlar, ayrıca elektronik transferlerde yeni sistemin bankaların bilgi işlem sistemini değiştirmek zorunda bırakacağını, bunun için de geçiş dönemine ihtiyaç duyulacağını dile getirdi.

Doğrudan işlemlerde sınır 20 bin YTL

İkinci değişiklik ise elektronik olmayan parasal işlemler için getiriliyor ve sınır yükseltiliyor. Bu değişiklik, bankaların yanı sıra döviz büfeleri, antikacılar, noterler, emlakçılar, sigortacılar, aracı kurumlar, kuyumcular, PTT gibi toplam 27 iş veya meslek grubunu kapsayan kara para bildirimi yükümlülerini ilgilendiriyor. Bu yükümlü grupları halen, müşterileri ile yaptığı günlük süreklilik içermeyen işlemler 12 bin YTL'yi geçtiğinde kimlik tespiti yapıyorlar. Taslak ise bu sınırı 20 bin YTL'ye çıkarıyor ve kimlik bilgisinin tespitinin yanı sıra teyit edilmesini şart koşuyor. Döviz büfesi 20 bin YTL'yi geçen paranın dövize çevrildiğinde veya tersi işlemde öncelikle kimlik tespiti ve teyidi yapacak. Kimlik tespiti nüfus cüzdanı üzerinden yapılıyorsa, bunun teyidi; TC kimlik no'su ile ilgili internet sitesine girerek yapılacak. Tespit sırasında bildirilen adres ve diğer iletişim bilgileri de işlemden sonraki 10 gün içinde yapılacak. Gerçek bir kişinin kimlik tespiti için adı, soyadı, doğum yeri, uyruğu, TC kimlik numarası, kimlik belgesinin türü ve numarası, ikametgâh adresi, telefon numarası, faks numarası, e-posta adresi, iş adresi bilgileri alınacak. Başkası adına işlem yapanlar da işlemleri yapmadan önce kimin hesabına hareket ettiğini yükümlülere yazılı olarak verecek.

Sürekli iş ilişkisinde alt sınır yok

Banka hesabı açılması, kiralık kasa, finansman, faktoring, finansal kiralama ve sigortalama gibi sürekli iş ilişkisini içeren işlemlerde ise 20 bin YTL tutarı gözetilmeden kimlik tespiti yapılacak. Sürekli bir iş ilişkisi tesis edilecek işlemler sırasında, örneğin vadeli mevduat açılıyorsa; ikametgâh belgesi veya ilgili adına düzenlenmiş elektrik, su, doğalgaz, telefon gibi abonelik gerektiren fatura da istenerek adres karşılaştırması yapılacak. Bu belgelerin işlem tarihinden önce iki ay içinde düzenlenmiş olması gerekecek. Telefon, faks ve elektronik adresler daha sonra aranarak bilgiler teyit edilecek.

MASAK ayrıca hesap açtıran veya benzeri bir parasal işlem yapan sendika ve konfederasyonlarda kimlik tespiti yapılma şartı getirecek. Kimlik tespitine ilişkin bilgiler 8 yıl boyunca saklanacak ve istendiğinde yetkililere verilecek. Şüpheli işlemler ise MASAK'a bildirilecek.

Geçmişte yapılan hesap açılması, finansman, faktoring, kiralık kasa ve finansal kiralama gibi işlemlerin de 31 Aralık 2007 tarihine kadar yönetmelik taslağındaki yeni şartlara uygun hale getirilmesi gerekecek. Uzmanlar, bu düzenleme için de "Geçmişteki müşteriler nasıl bulunacak?" diyerek bu düzenlemenin uygulamasının zorluğuna dikkat çekti.

MASAK 10 BİN BROŞÜR DAĞITTI

MASAK geçen yıl ekim ayında çıkan 5549 sayılı yasayla özellikle finansal sektöre getirilen yükümlülüklerin daha iyi anlaşılabilmesi için 10 bin broşür bastırdı. Bunlardan 5 bini bankalara, kalanlar aracı kurumlara, faktoring şirketlerine, PTT'ye, Ankara, Antalya, İstanbul, İzmir, Bodrum ve Marmaris'teki emlakçılara gönderildi. Broşürde başkası adına hareket eden kişiye, kimin adına hereket ettiğini yazılı olarak vermezse 6 aydan 1 yıla kadar ceza; kimlik tespiti, şüpheli işlem bildirimi olmazsa da 5390 ile 10 bin 780 YTL arasında ceza olduğu vurgulandı.