133 bin dolarlık su yarışması

2003 Uluslararası Su Yılı. Temiz, içecek su kıtlığı alarm veriyor ve savaÅŸlardan daha çok can alıyor. Yeryüzünde 1.2 milyar insan mikropsuz, temiz su bulamıyor, her 8 saniyede 1 bebek kirli su kurbanı oluyor. Sulak alanların kaybı, kanalizasyonların su kaynaklarına karışması, yeraltı sularının hızla tüketilmesi, temiz suların yüzde 70'inin ziraatte kullanımı, su yönetimindeki boÅŸvermiÅŸlik, ölüm-kalım meselesine dönüşen su krizini tetikliyor. Acil çareler bulabilmek umuduyla her fırsatta sorun gündeme taşınıyor. Dünyanın bir numaralı petrol üreticisi Suudi Arabistan özgün, su konulu araÅŸtırmaları 133 bin dolarla ödüllendiren uluslararası yarışma düzenliyor. Altın, petrol gibi yeryüzünün en deÄŸerli nimeti su 5 Haziran Dünya Çevre Günü'nün de teması: ‘‘Su! 2 milyar insan su için ölüyor.’’5 Haziran 1972'de Stockholm'deki ilk Dünya Çevre Zirvesi'nde 5 Haziran'ın Dünya Çevre Günü olarak kutlanması benimsendi. 2000'lere gelindiÄŸinde artık çevre kapsamı dar parantezleri aşıyor, ‘‘Çevre hayattır, insanca yaÅŸamaktır, sosyal, ekonomik boyutları yadsınamaz’’ deniyor. Klaus Toepfer'in BaÅŸkanı olduÄŸu BM Çevre Programı'nın (UNEP) organizasyonu olan 5 Haziran 2003 Dünya Çevre Günü etkinliklerine ilk kez bir Arap ülkesi ev sahipliÄŸi yapıyor. GARANTÄ° BANKASI ÅžEREF LÄ°STESÄ°NDEBayrağında sedir aÄŸacı olan Lübnan'ın baÅŸkenti Beyrut'ta buluÅŸuluyor. 1975-1990'daki iç savaşın ardından doÄŸasını gözeterek ülkenin yeniden inÅŸasına soyunan Beyrut daha saÄŸlıklı, temiz ve eÅŸit koÅŸullarda bir yaÅŸamı ilke edindiÄŸini, bölgeye ve dünyaya örnek olacağını not düşüyor. Etkinliklerin tacını ise geleneksel UNEP Global 500 Ödül töreni oluÅŸturuyor. DoÄŸayı sahiplenenlerin ‘‘şeref listesi’’ olan bu ödül 15 yılda 600'ü aÅŸkın kiÅŸi ve kuruma verildi. Türkiye'den seçilenler arasında yeÅŸil projelerin önde gelen finansörü Garanti Bankası da bulunuyor. Bu yıl ödül alacak 8 kiÅŸi ve kurum arasında BangladeÅŸ Çevre Avukatları DerneÄŸi, filler, maymunlar ve gergedanların korunmasına hayatını adamış Ä°ngiliz araÅŸtırmacı Dr. Annelisa Kilbourn, pratik bir tuvalet icat eden Hintli Dr. Bindeshwar Pathak, Nepal Kadın Çevre Koruma Komitesi de var. Türkiye'deki gönüllü kuruluÅŸlar da geziler, ÅŸenliklerle bu özel günde temiz, saÄŸlıklı, ilkeli, ekonomik, uygar bir yaÅŸama yani çevreye dikkat çekmeye çalışıyor. Ä°lginç bir etkinliÄŸin adresi Fethiye. Türk Deniz AraÅŸtırmaları Vakfı (TÃœDAV) ve Fethiye Deniz Ticaret Odası 800 ilköğretim öğrencisi için bir deniz şöleni hazırladı. Teknelerle Ölüdeniz'e götürülecek öğrenciler deniz canlıları ve korunmasına iliÅŸkin bilgiler edinecek ve denizde gözlem yapacak, eÄŸitim kitapları dağıtılacak. Denizlerin korunması konusunda bilinçli birey yetiÅŸtirmeyi amaçlayan şölen ülkemizde ilk kez düzenleniyor. BM VERÄ°LERÄ°: ÖLÃœM-KALIM MESELESÄ° SU Yeryüzünün yüzde 70'i su, bunun yüzde 97.5'i tuzlu su. Geriye kalan yüzde 2.5'inin dörtte üçü ise buzullarda. Kirli suların saçtığı hastalıklardan her yıl en az 2.2 milyon insan ölüyor. Her gün 6 bin çocuk, her 8 saniyede 1 bebek can veriyor. Kirli su kurbanlarının çoÄŸunluÄŸu geliÅŸmekte olan ülkelerde. 1.2 milyar insanın içecek suyu yok.Dünya nüfusunun üçte birinin, 2.4 milyar insanın, su arıtma tesisleri yok.Son yüzyılda dünya nüfusu iki kat, su tüketimi ise 6 kat arttı.Kalkınmakta olan ülkelerde sanayi atıklarının yüzde 70'i, kanalizasyonun yüzde 90'ı doÄŸrudan su kaynaklarına bırakılıyor.Dünya nüfusunun yüzde 40'ı su sıkıntısı çekmekte. 2025'te dünya nüfusunun üçte ikisi yani 5.5 milyar insan su diye inleyecek. 1990'larda kalkınmakta olan ülkelerde 835 milyon insan temiz suya, 784 milyon da arıtma tesislerine kavuÅŸtu. Global yıllık yatırım tahminen 70-80 milyar dolar ve bunun 180 milyar dolara çıkarılması gerekiyor. Dünya su kalitesi listesinde Türkiye 45'inci UNESCO'nun Dünya Su GeliÅŸme raporuna göre, Finlandiya en kaliteli suya sahip. Tatlı su kaynakları ve özellikle yeraltı sularının miktarı ve temizliÄŸi, atık suyun nasıl iÅŸlendiÄŸi gibi kriterlere göre hazırlanan listede Finlandiya'yı Kanada ve Yeni Zelanda izliyor.Türkiye listenin 45'inci sırasında yer alırken, Almanya 57'nci sırada hem Türkiye'nin hem de Ekvador, Venezüella, Hırvatistan ve Bulgaristan gibi ülkelerin gerisinde kaldı. 122'nci, yani sonuncu sırada ise Avrupa'nın baÅŸkenti Belçika var. Ä°lginç rapor, 16-23 Mart'ta Kyoto'daki 3. Dünya Su Forumu'na da sunuldu.Suudi Arabistan’dan 133 bin dolarlık ödül Time ve Newsweek dergilerinde bir damla su ile sembolize edilen bir ilan gözünüze takılıyor: Prens Sultan Bin Abdülaziz Uluslararası Su Ödülü. Su konusunda tüm zamanların en büyük ödülü yeni yaklaşımları önemsiyor. 21 Ekim 2002'de startı verilen baÅŸvurular Ekim 2003'e kadar sürüyor. Her alanda verilecek ödül 133 bin Amerikan Doları. Konu baÅŸlıkları ise şöyle sıralanıyor: Yüzey Suları: Etkin Sel Kontrol Yöntemleri, Yeraltı Suları: Yapay Yeraltı Sularının Yeniden Doldurulması, Alternatif Su Kaynakları: Deniz Suyunun Tuzdan Arındırılmasında Ekonomik Teknolojiler, Su Kaynakları Yönetimi: Sulamada Etkin Yeni Teknikler, Su Kaynaklarının Korunması: Yeraltı Sularının Tarım Kirleticilerinden Korunması. Bireyler ve kurumlar ödül için aday olabiliyor. Daha fazla bilgi için ‘‘www.psipw.org’’, Prens Sultan Çevre, Su ve Çöl AraÅŸtırma Merkezi-King Saud University Tel: (+966 1)4675571 Fax: (+966 1)4675574, e-posta: info.psipw.orgÂ