12 Eylül’ün sessiz generaline veda
Güncelleme Tarihi:
Faruk BİLDİRİCİ - Süleyman DEMİRKAN
Oluşturulma Tarihi: Ekim 06, 2005 02:05
12 Eylül Askeri Darbesi’ni gerçekleştiren Milli Güvenlik Konseyi’nin iki numaralı ismi emekli Org. Nurettin Ersin, dün Cebeci Askeri Şehitliği’nde toprağa verildi.
Yaşama veda eden Orgeneral Nurettin Ersin, cumhuriyet tarihinin önemli dönemeçlerinin sadece tanığı değil, aktif bir oyuncusuydu. 12 Mart döneminin MİT Müsteşarı, Kıbrıs Barış Harekátı’na komuta eden korgeneral ve 12 Eylül askeri müdahalesini gerçekleştiren 5 orgeneralden biriydi.
Ersin’in askeri kariyeri, 1937’de Harp Okulu’ndan mezun olmasıyla başlamıştı. Kariyerinde en önemli dönüm noktası, 12 Mart dönemi oldu. 12 Mart’ta askerlerin yönetime el koymasının ardından MİT Müsteşarlığı’na atandı. MİT’te efsanevi müsteşar Fuat Doğu görevden alınmış, kurumda isyanları oynayan gruplar türemişti. Ancak Ersin’in gelişi de MİT’teki iç çalkalanmaları engelleyemedi; bir grup istihbaratçının ‘Türk Silahlı Kuvvetleri’nin MİT’teki varlığını eleştiren ünlü mektubu’ da bu dönemde ortaya çıktı. 2 yıl süren müsteşarlığı sırasında Türkiye’de neler olmadı ki? Atatürk Kültür Merkezi’nin yakılması, Marmara yolcu gemisi ve Eminönü vapurunun batırılması gibi provokatif olaylar da yaşandı, Kızıldere’de Mahir Çayan ve 10 arkadaşının bir baskında öldürülmesi de.
MİT Müsteşarı olarak Ersin, o gün Mehmet Eymür ve diğer görevlilerle Kızıldere’deydi. Yola çıkmadan önce Başbakan Nihat Erim ile görüşmüş, Erim, kaçırılan üç İngiliz teknisyen için ‘Diri kurtarmak için her gayret gösterilsin’ talimatını vermişti. Sonuç, Erim’in istediği gibi olmayacaktı.
DENKTAŞ’IN GÖZYAŞLARI
Ersin’in yaşamındaki ikinci dönüm noktası da Kıbrıs Barış Harekátı’ydı. 6. Kolordu’nun komutanı olarak 20 Temmuz 1974 sabahı adaya ayak bastığında, Kıbrıs Türk Cemaati Başkanı Rauf Denktaş, onu gözyaşlarıyla karşıladı. Barış harekátı, orgeneralliğe terfi etmesini sağladı. Yine de kıdemde, Harp Okulu’ndan kendisinden bir yıl sonra mezun olan ve Kore kıdemi alan Kenan Evren’in önüne geçemedi. 12 Eylül’de darbe zamanı gelip çattığında, Evren Genelkurmay Başkanı, Ersin ise Kara Kuvvetleri Komutanı idi. Jandarma Genel Komutanlığı’ndan sonra bu göreve getirilen ikinci orgeneraldi o dönemde.
12 EYLÜL’ÜN GENELKURMAY BAŞKANI
12 Eylül’ün lideri olarak Kenan Evren’in Cumhurbaşkanı olmasıyla, Ersin de Genelkurmay Başkanı oldu. Fakat askeri dönemin ikinci ismi olmasına rağmen ne bir demecini duyan oldu, ne de bir törende konuştuğunu duyan.
Döneme ilişkin kayıtlarda, dikkati çeken tek konuşması, Milli Güvenlik Konseyi’nde yapılan bir oylamada, bir gence verilen idam cezası onaylanınca ‘Allah taksiratını affetsin’ diyerek üzüntüsünü belli etmesiydi. O kadar.
Bilindiği kadarıyla, Evren’in çizgisi dışına da bir kez çıktı. O da MHP aleyhine dava açılması konusu görüşülürken. Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya ile birlikte ‘ret’ oyu kullandı. Hep Evren’e bağlı kaldı. Evren’in önünden yürümek gibi bir iddiası olmadı. Fakat Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyesi olarak, 1983 sonrasında, protokolde seçimle gelmiş Başbakan Turgut Özal’ın önünde yer aldı. Ta ki, rahatsızlıklar artana değin. Evren’e gidip, protokoldeki yerlerinin başbakanın sonrasına alınmasını istedi.
23 bin kişinin yargılandığı, 650 bin kişinin gözaltına alındığı 12 Eylül döneminin ardından getirildiği Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyeliği 6 yıl sürdü. Onu benzerlerinden ayıran en önemli fark, sessizliğini hep korumasındaydı. Ne anılarını yazdı, ne de anlattı yaşadıklarını.
Ersin’den geriye, Girne’de adını taşıyan bir cami, Gelibolu’da bir okul ve Türkiye’nin çeşitli kentlerinde caddeler kaldı.
Dönemin yasaklıları cenazeye gelmedi
12 Eylül askeri darbesini gerçekleştiren Milli Güvenlik Konseyi’nin iki numaralı ismi ve dönemin Kara Kuvvetleri Komutanı, eski Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral Nurettin Ersin, dün Ankara’da Cebeci Askeri Şehitliği’nde toprağa verildi.
Cenaze törenine, 12 Eylül’de siyaset yasağı konularak sürgüne gönderilen eski Başbakan ve 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, eski Başbakan Bülent Ecevit, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ve dönemin diğer siyasetçileri katılmadı. 16 Temmuz 1998’de ölen Konsey’in diğer üyesi Jandarma eski Genel Komutanı emekli Org. Sedat Celasun’un cenazesine de sadece dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz katılmıştı.
DEMİREL’DEN MESAJ
Demirel, Nurettin Ersin’in kardeşi Nejat Ersin’e başsağlığı mesajı gönderdiğini belirterek, ‘İnsani vazifemi yaptım’ dedi. Demirel, son zamanlarda pek törenlere katılmadığını vurguladı ‘Meclis’te yapılan törenlere de katılmadım. Bir özel sebebi hiçbir şekilde olmaz’ dedi.
Ersin için ilk tören Genelkurmay Başkanlığı karargahında yapıldı. Ersin’in Türk bayrağına sarılı naaşı katafalka konuldu, saygı duruşunda bulunuldu.
SİVİLLER VE GENERALLER
Genelkurmay’daki törenin ardından Kocatepe Camii’ne getirilen Ersin’in naaşı, vatandaş Orhan Güven’in naaşıyla birlikte cenaze namazı için yerine konuldu. Ersin’in kardeşi Nejat Ersin, oğlu Oktay Ersin, kızı Yıldız Ülgenalp ve damadı İnal Ülgenalp, taziyeleri kabul etti. Ersin’in cenaze namazına 12 Eylül’ün Milli Güvenlik Konseyi (MGK) Başkanı, daha sonra da 7. Cumhurbaşkanı olan Kenan Evren, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Başbakan Tayyip Erdoğan, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök, Devlet Bakanı Ali Babacan, Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu, Konsey’in yaşayan üyeleri Nejat Tümer, Tahsin Şahinkaya, Genelkurmay eski Başkanı Necip Torumtay; emekli Orgeneral Kemal Yamak, MİT Müsteşarı Emre Taner ile Ersin’in biri kız, diğeri erkek 2 küçük torunu, kardeşi, oğlu, kızı ve damadı ve silah arkadaşları katıldı. Eski siyasetçilerden sadece eski Adalet bakanlarından Oltan Sungurlu dikkat çekti. Eski Merkez Bankası Başkanı Cafer Tayyar Sadıklar, Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Nevzat Gözaydın da cenazedeydi.
Erdoğan, Gül, Babacan, Gönül ve Aksu, cenaze namazı öncesi öğle namazı da kıldılar. Cenaze namazında ise Başbakan Erdoğan ve bakanlarla Genelkurmay Başkanı Org. Özkök, Kara Kuvvetleri Komutanı Org. Yaşar Büyükanıt, Jandarma Genel Komutanı Fevzi Türkeri, bazı yüksek rütbeli subaylar ile DYP Genel Başkan Yardımcısı Saffet Arıkan Bedük de saf tuttu. Deniz Kuvvetleri Komutanı Ora. Yener Karahanoğlu ile Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Faruk Cömert cenaze namazına katılmadı. Cenazeye Anavatan Genel Başkanı Erkan Mumcu gelmedi. Namazdan sonra Ersin’in naaşı top arabasına konuldu.
Ersin’in naaşı toprağa verilmek üzere Cebeci Askeri Şehitliği’ne götürülmeden önce, Cumhurbaşkanı Sezer, Evren, Erdoğan, Özkök, Gül, Torumtay, Babacan, Gönül, Aksu, Gökçek, Şahinkaya, Büyükanıt ve diğer komutanlar yan yana dizildiler ve saygı duruşunda bulundular.
Madalyaları
ERSİN’in tabutunu, Genelkurmay, Kocatepe Camisi ve Cebeci Askeri Şehitliği’ndeki üç tören sırasında da bir karacı asker komutasında, iki karacı, iki denizci ve iki havacı asker taşıdı. Ersin’in madalyaları ve portresi de tören kıtasının önünde yerini aldı.
Son görev
EMEKLİ Orgeneral Nurettin Ersin için Genelkurmay Başkanlığı’nda tören yapıldı. Genelkurmay’da 1984’ten beri düzenlenen 2’nci cenaze törenine Konsey Üyesi Tahsin Şahinkaya eşi Sema Şahinkaya ile eski Genelkurmay Başkanı Necip Torumtay, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Nejat Tümer, Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Yener Karahanoğlu, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Faruk Cömert, Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Fevzi Türkeri, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarı Emre Taner yerini aldı.
Ersin’in askeri kariyeri, 1937’de Harp Okulu’ndan mezun olmasıyla başlamıştı. Kariyerinde en önemli dönüm noktası, 12 Mart dönemi oldu. 12 Mart’ta askerlerin yönetime el koymasının ardından MİT Müsteşarlığı’na atandı. MİT’te efsanevi müsteşar Fuat Doğu görevden alınmış, kurumda isyanları oynayan gruplar türemişti. Ancak Ersin’in gelişi de MİT’teki iç çalkalanmaları engelleyemedi; bir grup istihbaratçının ‘Türk Silahlı Kuvvetleri’nin MİT’teki varlığını eleştiren ünlü mektubu’ da bu dönemde ortaya çıktı. 2 yıl süren müsteşarlığı sırasında Türkiye’de neler olmadı ki? Atatürk Kültür Merkezi’nin yakılması, Marmara yolcu gemisi ve Eminönü vapurunun batırılması gibi provokatif olaylar da yaşandı, Kızıldere’de Mahir Çayan ve 10 arkadaşının bir baskında öldürülmesi de.
MİT Müsteşarı olarak Ersin, o gün Mehmet Eymür ve diğer görevlilerle Kızıldere’deydi. Yola çıkmadan önce Başbakan Nihat Erim ile görüşmüş, Erim, kaçırılan üç İngiliz teknisyen için ‘Diri kurtarmak için her gayret gösterilsin’ talimatını vermişti. Sonuç, Erim’in istediği gibi olmayacaktı.
DENKTAŞ’IN GÖZYAŞLARI
Ersin’in yaşamındaki ikinci dönüm noktası da Kıbrıs Barış Harekátı’ydı. 6. Kolordu’nun komutanı olarak 20 Temmuz 1974 sabahı adaya ayak bastığında, Kıbrıs Türk Cemaati Başkanı Rauf Denktaş, onu gözyaşlarıyla karşıladı. Barış harekátı, orgeneralliğe terfi etmesini sağladı. Yine de kıdemde, Harp Okulu’ndan kendisinden bir yıl sonra mezun olan ve Kore kıdemi alan Kenan Evren’in önüne geçemedi. 12 Eylül’de darbe zamanı gelip çattığında, Evren Genelkurmay Başkanı, Ersin ise Kara Kuvvetleri Komutanı idi. Jandarma Genel Komutanlığı’ndan sonra bu göreve getirilen ikinci orgeneraldi o dönemde.
12 EYLÜL’ÜN GENELKURMAY BAŞKANI
12 Eylül’ün lideri olarak Kenan Evren’in Cumhurbaşkanı olmasıyla, Ersin de Genelkurmay Başkanı oldu. Fakat askeri dönemin ikinci ismi olmasına rağmen ne bir demecini duyan oldu, ne de bir törende konuştuğunu duyan.
Döneme ilişkin kayıtlarda, dikkati çeken tek konuşması, Milli Güvenlik Konseyi’nde yapılan bir oylamada, bir gence verilen idam cezası onaylanınca ‘Allah taksiratını affetsin’ diyerek üzüntüsünü belli etmesiydi. O kadar.
Bilindiği kadarıyla, Evren’in çizgisi dışına da bir kez çıktı. O da MHP aleyhine dava açılması konusu görüşülürken. Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya ile birlikte ‘ret’ oyu kullandı. Hep Evren’e bağlı kaldı. Evren’in önünden yürümek gibi bir iddiası olmadı. Fakat Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyesi olarak, 1983 sonrasında, protokolde seçimle gelmiş Başbakan Turgut Özal’ın önünde yer aldı. Ta ki, rahatsızlıklar artana değin. Evren’e gidip, protokoldeki yerlerinin başbakanın sonrasına alınmasını istedi.
23 bin kişinin yargılandığı, 650 bin kişinin gözaltına alındığı 12 Eylül döneminin ardından getirildiği Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyeliği 6 yıl sürdü. Onu benzerlerinden ayıran en önemli fark, sessizliğini hep korumasındaydı. Ne anılarını yazdı, ne de anlattı yaşadıklarını.
Ersin’den geriye, Girne’de adını taşıyan bir cami, Gelibolu’da bir okul ve Türkiye’nin çeşitli kentlerinde caddeler kaldı.
Dönemin yasaklıları cenazeye gelmedi
12 Eylül askeri darbesini gerçekleştiren Milli Güvenlik Konseyi’nin iki numaralı ismi ve dönemin Kara Kuvvetleri Komutanı, eski Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral Nurettin Ersin, dün Ankara’da Cebeci Askeri Şehitliği’nde toprağa verildi.
Cenaze törenine, 12 Eylül’de siyaset yasağı konularak sürgüne gönderilen eski Başbakan ve 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, eski Başbakan Bülent Ecevit, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ve dönemin diğer siyasetçileri katılmadı. 16 Temmuz 1998’de ölen Konsey’in diğer üyesi Jandarma eski Genel Komutanı emekli Org. Sedat Celasun’un cenazesine de sadece dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz katılmıştı.
DEMİREL’DEN MESAJ
Demirel, Nurettin Ersin’in kardeşi Nejat Ersin’e başsağlığı mesajı gönderdiğini belirterek, ‘İnsani vazifemi yaptım’ dedi. Demirel, son zamanlarda pek törenlere katılmadığını vurguladı ‘Meclis’te yapılan törenlere de katılmadım. Bir özel sebebi hiçbir şekilde olmaz’ dedi.
Ersin için ilk tören Genelkurmay Başkanlığı karargahında yapıldı. Ersin’in Türk bayrağına sarılı naaşı katafalka konuldu, saygı duruşunda bulunuldu.
SİVİLLER VE GENERALLER
Genelkurmay’daki törenin ardından Kocatepe Camii’ne getirilen Ersin’in naaşı, vatandaş Orhan Güven’in naaşıyla birlikte cenaze namazı için yerine konuldu. Ersin’in kardeşi Nejat Ersin, oğlu Oktay Ersin, kızı Yıldız Ülgenalp ve damadı İnal Ülgenalp, taziyeleri kabul etti. Ersin’in cenaze namazına 12 Eylül’ün Milli Güvenlik Konseyi (MGK) Başkanı, daha sonra da 7. Cumhurbaşkanı olan Kenan Evren, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Başbakan Tayyip Erdoğan, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök, Devlet Bakanı Ali Babacan, Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu, Konsey’in yaşayan üyeleri Nejat Tümer, Tahsin Şahinkaya, Genelkurmay eski Başkanı Necip Torumtay; emekli Orgeneral Kemal Yamak, MİT Müsteşarı Emre Taner ile Ersin’in biri kız, diğeri erkek 2 küçük torunu, kardeşi, oğlu, kızı ve damadı ve silah arkadaşları katıldı. Eski siyasetçilerden sadece eski Adalet bakanlarından Oltan Sungurlu dikkat çekti. Eski Merkez Bankası Başkanı Cafer Tayyar Sadıklar, Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Nevzat Gözaydın da cenazedeydi.
Erdoğan, Gül, Babacan, Gönül ve Aksu, cenaze namazı öncesi öğle namazı da kıldılar. Cenaze namazında ise Başbakan Erdoğan ve bakanlarla Genelkurmay Başkanı Org. Özkök, Kara Kuvvetleri Komutanı Org. Yaşar Büyükanıt, Jandarma Genel Komutanı Fevzi Türkeri, bazı yüksek rütbeli subaylar ile DYP Genel Başkan Yardımcısı Saffet Arıkan Bedük de saf tuttu. Deniz Kuvvetleri Komutanı Ora. Yener Karahanoğlu ile Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Faruk Cömert cenaze namazına katılmadı. Cenazeye Anavatan Genel Başkanı Erkan Mumcu gelmedi. Namazdan sonra Ersin’in naaşı top arabasına konuldu.
Ersin’in naaşı toprağa verilmek üzere Cebeci Askeri Şehitliği’ne götürülmeden önce, Cumhurbaşkanı Sezer, Evren, Erdoğan, Özkök, Gül, Torumtay, Babacan, Gönül, Aksu, Gökçek, Şahinkaya, Büyükanıt ve diğer komutanlar yan yana dizildiler ve saygı duruşunda bulundular.
Madalyaları
ERSİN’in tabutunu, Genelkurmay, Kocatepe Camisi ve Cebeci Askeri Şehitliği’ndeki üç tören sırasında da bir karacı asker komutasında, iki karacı, iki denizci ve iki havacı asker taşıdı. Ersin’in madalyaları ve portresi de tören kıtasının önünde yerini aldı.
Son görev
EMEKLİ Orgeneral Nurettin Ersin için Genelkurmay Başkanlığı’nda tören yapıldı. Genelkurmay’da 1984’ten beri düzenlenen 2’nci cenaze törenine Konsey Üyesi Tahsin Şahinkaya eşi Sema Şahinkaya ile eski Genelkurmay Başkanı Necip Torumtay, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Nejat Tümer, Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Yener Karahanoğlu, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Faruk Cömert, Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Fevzi Türkeri, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarı Emre Taner yerini aldı.