12 AÄŸustos gecesi müthiÅŸ meteor yaÄŸmuru var

Swift-Tuttle kuyrukluyıldızının artıkları olan üzüm tanesi büyüklüğündeki meteorlar, gece 59 km hızla ışık gibi kayıp gidecekler. Buharlaşırken ışık saçarak yok olacaklar. O gece 100’ü aÅŸkın meteor izlenebilecek.Normal bir günde, birçoÄŸu çıplak gözle görülebilen 25 milyon minnacık göktaşı gezegenimize çarpıyor. Dünya üzerine bir günde, büyük bir kısmı zararsız ve ince toz olmak üzere 100 tonluk yıldızlararası toz birikintisi yağıyor.AÄŸustos ayı gök olayları ve gök olaylarına iliÅŸkin yeni bulgular açısından zengin bir ay. Birincisi, 12 AÄŸustosta tepe noktasına ulaÅŸacak ilginç bir olay yaşıyoruz: Persei göktaşı yaÄŸmuru. Bu ilginç yaÄŸmuru seyretmek merkaklılar açısından bayağı keyifli olacak. Bu arada, bu göktaşı yaÄŸmurunun atmosferimize giren kuyruklu yıldızların parçaları olduÄŸunu anımsatalım. Ä°kincisi, geçen 9 Temmuzde keÅŸfedilen ve yörüngesi Dünya ile kesiÅŸen 2 km büyüklüğündeki bir göktaşının Dünyamızla çarpışma tarihinde bir öteleme oldu. Yeni tarih 2060. Perse (Persei) takım yıldızı civarından yaÄŸan Perseidler isimli göktaşı yaÄŸmuru 17 Temmuz ile 24 AÄŸustos tarihleri arasında gerçekleÅŸiyor. Bu tarihler arasında gece boyunca 6-7 kadar göktaşı görebilirsiniz. Ama göktaşı yaÄŸmuru en yüksek sayıya veya yoÄŸunluÄŸa ise 12 AÄŸustos’ta ulaÅŸacak. Yani önümüzdeki pazartesi gecesi. Bu tarihte saatte yaklaşık 110 kadar göktaşı görülebilir veya sayabilirsiniz. YaÄŸmurlar dışında gece boyunca Perseidlerin hızları saniyede 59 kilometreye kadar ulaşıyor.Astronom Hasan EsenoÄŸlu’ndan alınan bilgilere göre, göktaÅŸların atmosferik hızları deÄŸiÅŸiyor: 11 km/ yavaÅŸ hız, 40 km/s orta hız ve 72 km/s hızlı olarak tanımlanıyor. Buna göre saniyede 59 km hızla seyredeceÄŸiniz Perseidler göktaşı yaÄŸmuru ortanın üzerinde hız sınıfına giriyor. Bu ilginç gök olayını izlemek isteyenler, özellikle 12 AÄŸustos’ta gece yarısından itibaren kuzeydoÄŸu yönünde ve ufuktan yaklaşık 30 derece yükseklikteki Persei takım yıldızı bölgesine bakmalıdırlar. Bu sayfamızda göreceÄŸiniz gök atlası size Persei göktaşı yaÄŸmurunun geçeçeÄŸi bölgeyi göstermektedir. EsenoÄŸlu, meteor yaÄŸmurları ve gözlemleri hakkında ayrıntılı bilgi için Uluslararası Göktaşı KuruluÅŸu’nun http://www.imo.net adresine bakılabileceÄŸini belirtiyor. Perseidlerin kökeniPerseid meteorları, Dünya'nın atmosferine giren kuyrukluyıldızların çok küçük parçalarıdır. Bu parçalar da, milyonlarca yıldan bu yana uzayda gerçekleÅŸen dev çarpışmalardan geride kalanlardır. Bu çarpışmalar bildiÄŸiniz gibi Dünyamızı da kapsıyor. Büyük meteor çarpmaları dünyamızda canlı türleri bile yok edecek sonuçlara sahiptir.Discover dergisinin AÄŸustos sayısındaki habere göre, NASA'da gezegen bilimci olan Kevin Zahnle, yalnızca milyonda bir göktaşının Dünya'ya çarpacağını söylüyor. Ancak, kuyrukluyıldız Güneş’e her yakın geçiÅŸinde biraz daha buharlaşır ve arkasında birikmiÅŸ parçalardan oluÅŸan bir kuyruk bırakır. Milyonlarca kilometrelik bir alana yayılan kuyrukluyıldız parçaları, çarpışma olasılıklarını da zayıflatır. Her Perseid meteoru, ayrıldığı, Swift-Tuttle gibi ana kuyrukluyıldızların izledikleri yörüngeyi takip eder. Çarpabilir mi?Peki, Perseid'ler Dünya'ya çarpabiliyorsa, neden ana bölüm olan Swift-Tuttle kuyrukluyıldızı da yapmasın?Swift-Tuttle'ın çekirdeÄŸi, 24 kilometre geniÅŸliÄŸindedir ve bu boyut, çarptığı anda dünyamızda küresel bir yıkım gerçekleÅŸtirmeye yeter. Öte yandan bir çarpışmanın gerçekleÅŸmesi için, zamanlamanın çok kötü olması gerekir. Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden Brian Marsden, Swift-Tuttle kuyrukluyıldızının 2126'da Dünya'ya büyük bir uzaklıktan geçeceÄŸini, ancak 3044'te bu uzaklığın 16 milyon kilometreye ineceÄŸini tahmin ediyor. Ãœzüm tanesi kadarBu uzaklık, gezegenimize bugüne kadar yaklaÅŸan cisimlerden çok daha yakın. Perseidlerin her parıltısı, dünya dışındaki çarpışmaların ÅŸaşırtan gücünü gösteriyor. GöktaÅŸları, Dünya'nın atmosferine saniyede ortalama 59,2 kilometre hızla girer ve en parlak olanları bile bir üzüm tanesinden daha küçüktür. Bu mikro füzeler, havayı çok fazla ısıtarak buharlaşırlar ve atmosferdeki diÄŸer atomların hızlarını 96 kilometreye çıkarak parlak bir ışık yaratırlar. Günde 25 milyon çarpışmaBu atmosferik parlaklık, parlak göktaşını hızlı hareket ettirir. Göktaşındaki metal atomlarıyla enerji yüklenmiÅŸ oksijen ve azot atomlarının birbirleriyle etkileÅŸimleri de bu etkiyi arttırarak parlak kuyruÄŸun birden fazla belirmesini saÄŸlar.Dünya'nın eÄŸriliÄŸinden ötürü hiçbir meteor, 1120 kilometreden daha ötede görülemez, ancak araÅŸtırmacılar, tek bir noktada görülen meteor sayısını bularak, çarpışma miktarını hesaplıyor. Normal bir günde, birçoÄŸu çıplak gözle görülebilen 25 milyon göktaşı gezegenimize çarpıyor. Perseid'ler, en yüksek hızlarında normal hızlarının 10 katına çıkarlar. Hepsi bir araya gelince, Dünya üzerine bir günde, büyük bir kısmı zararsız ve ince toz olmak üzere 100 tonluk birikinti yaÄŸar.Bugüne kadar hiçbir Perseid, atmosferden geçmeyi baÅŸaramadı. Yine de bu çabalarını seyretmek çok zevkli. 12 AÄŸustos'ta, Ay'ın hilal haliyle birlikte gösteri baÅŸlayacak. Açık bir gökyüzüne sahip karanlık ve geniÅŸ bir alanda, saatte 60 geçiÅŸ gözleyebilirsiniz. Åžehrin en tepesinde bir çatıdaysa, her 5-6 dakikada bir göktaşına rastlarsınız. Kaynağın bitmesinden korkmayın. Swift-Tuttle'ın GüneÅŸ'in yanından her geçiÅŸinde tekrar dolan Perseid haznesi, 100 milyar tonluk varlığıyla güneÅŸ sisteminin Dünya yakınlarından geçen en büyük ambarlarından biridir. En iyiyi henüz görmediÄŸimizi söyleyen SETI Enstitüsü'nden Peter Jenniskens, ‘‘Perseidler, yavaÅŸ yavaÅŸ GüneÅŸ'e doÄŸru ilerliyorlar. Dünya, on yıl sonra, yoÄŸun Perseid yaÄŸmuru içine girecek ve gerçek gösteri o zaman baÅŸlayacak'' diyor.Göktaşı yaÄŸmuru nerede ve nasıl?Bu gök atlasıyla gökyüzündeki takımyıldızları eÅŸleÅŸtirmek ve yerlerini bulabilmek için şöyle yapın: Atlası gökyüzüne kaldırarak bakın. Atlasın yönleri de doÄŸru bir ÅŸekilde DoÄŸu, Batı- Kuzey Güney ile örtüşsün. Persei göktaşı yaÄŸmurunu, Persei (Perseus) takımyıldızının bulunduÄŸu bölgede göreceksiniz. (DoÄŸu ÄžKuzey arasında ufuktan yaklaşık 30 derece yükseklikte).Göktaşı yaÄŸmurunu izlemek isteyenler özellikle 12 AÄŸustos’ta gece yarısından itibaren bu bölgedeyi gözetlemeye baÅŸlasınlar. Gök atlasında ayrıca diÄŸer takılyıldızlarının yerlerini de bulabilirsiniz: Küçük Ayı ve Büyük Ayı takımyıldızını rahatça bulabilirsiniz. Bu AÄŸustos ayı gök atlasta ayrıca Ay ve gezegenlerin konumları da görülüyor. Gezegenlerin konumları ay içinde sürekli deÄŸiÅŸtiÄŸi için, Ay ve gezegenler, 15 AÄŸustos saat 23:00 ‘teki konumları ile gösterildi. Atlasın güneye yakın kısmında gördüğünüz ve atlası bölen yarı daire çizgisi, GüneÅŸ hattını göstermektedir. 2060 yılında bir kıta yok olabilirÖnceki ay bir göktaşının 2019 yılında Dünya’ya çarpacağı haberi büyük heyecan yaratmıştı. Göktaşı 2 km büyüklüğündeydi. 2002 NT7 adı verilen asteroidin bulunmasının ardından yapılan ilk hesaplar, gökcisminin 1 Åžubat 2019 yılında dünyamıza çarpabileceÄŸini gösteriyordu. 9 Temmuz 2002 tarihinde, uzayı inceleyen bilim adamları hesapları yeniden yaptılar ve göktaşının Dünyamızla çarpışma tarihi ileriye atıldı. Yeni tarih 2060. Son yapılan incelemelere göre, 2019 yılında bu gök cismi dünyamıza iyice yaklaÅŸacak ve daha sonra yapacağı ziyaretlerinden sonra 1 Åžubat 2060’ta gezegenimize çarpacak. En azından ikinci hesaplar ÅŸimdilik böyle gösteriyor. Tabii bilim adamları bu yeni tahmini ÅŸu anki bilgilere göre kesin olarak kanıtlayamıyorlar, ancak bu tarihin yeni gözlemlerle deÄŸiÅŸme olasılığı olmasına raÄŸmen, buna çok fazla ihtimal vermiyorlar. GüneÅŸin çevresindeki devrini 835 günde tamamlayan 2002 NT7, henüz bir aydan bu yana izlenmekte. Astronomlar bu yüzden yörüngesini kesin olarak belirleyemediler. ArÅŸivlerde yeni gökcismiyle ilgili bilgiler bulunmadığı için kesin sonuçlar verebilecek verilerin bulunması aylarca sürebilecek. Near Earth Object Prorgramı (Yer sıyıranlar veya yere yakın nes neler) ÅŸu sıralar aralarında 2002 NT7’nin de bulunduÄŸu dünyaya yakın konumdaki 37 asteroidi izliyor. AraÅŸtırmacılar on iki gigatonluk asteroidin dünyaya çarpması durumunda kıtalardan birini tamamen yok edeceÄŸini ve küresel iklim deÄŸiÅŸimine neden olacağını açıkladılar.Â