101 dergi

Yapı Kredi Kültür Merkezi, Osmanlı'dan günümüze Türk dergiciliÄŸinin zengin dünyasından 300'ü aÅŸkın örnekle bir sergi hazırladı. 101 Dergi adlı sergi, rengarenk kapaklar, birbirinden ilginç dergi adları ve bugün de aynılarını yaÅŸadığımız asırlık sorunlar üzerinden dergiciliÄŸimizin serüvenini anlatıyor.Yapı Kredi'nin Sermet Çifter Kütüphanesi'nde, 800 ayrı baÅŸlıkta toplanan binlerce eski dergi ile Turgut Çeviker ve Nedret Ä°ÅŸli'nin eski ve nadir dergiler koleksiyonları, dergiciliÄŸe yıllardır çok sıcak bakan bir ekibin kafa kafaya vermesiyle biraraya geldi. Sahaf DaÄŸarcık, Ömer Faruk ÅžerifoÄŸlu ve Burak ÅžuÅŸut'un koleksiyonlarından da saÄŸlanan katkıyla, ortaya Türk dergiciliÄŸinin 19. yüzyıldan günümüze binlerce dergiyle kendini ifade eden serüveni çıktı. 150 yıldır toplumsal ve düşünsel hayatımızda kitaplar kadar, hatta onlardan daha fazla etkili olan bu binlerce dergiyi, bir sergi salonuna sığdırmak elbette mümkün deÄŸildi. Günler süren uÄŸraÅŸlar, yapılan ‘‘kavga’’lar sonucu 101 Dergi adlı sergi çıktı ortaya. Buradaki 101 sayısı sizi yanıltmasın, sergide 300'den fazla ‘‘eser’’ var; 101 sadece çokluÄŸu ifade eden sembolik bir sayı.Yapı Kredi Kültür Merkezi yöneticisi Münevver EminoÄŸlu, yine merkezden Mine HaydaroÄŸlu, Turgut Çeviker ve Nedret Ä°ÅŸli'nin ortak çalışmasıyla ortaya çıkan sergi, düşün, bilim, tıp, siyaset, sanat, edebiyat, eÄŸitim, moda, eÄŸlence gibi alanlarda Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde çıkmış dergilerden önemli örnekleri birarada görme imkanı saÄŸlıyor. Sergiyi hazırlayan ekip, baÅŸlangıçta Türkiye'de çıkmış dergilerin ilk sayılarından bir seçki hazırlamak üzere yola çıkmış; ancak malzeme toplanmaya baÅŸlayınca, birçok derginin ilk sayılarının olmadığını farketmiÅŸler. Dolayısıyla, varsa ilk sayı, yoksa kapağı ilginç, Türkiye'nin dönem gündemleriyle alakalı sayılardan oluÅŸan bir yelpaze oluÅŸturmaya karar vermiÅŸler. Bu arada 150 yıl içinde Türkiye gündeminin çok büyük farklılıklar göstermediÄŸini, hatta bazı ÅŸeylerin tamamen aynı olduÄŸunu teÅŸhis etmiÅŸler: Kıbrıs buhranları, haramiler adı altında hortumcular, milletin açlığı, yiyici devlet ricali, tarihimizin her döneminde mevcut maalesef; bunu 101 Dergi sergisinde birebir izlemek mümkün. Sergide, Osmanlı döneminde litografi tekniÄŸiyle basılmış, görselin de ilk kullanıldığı dergi Vakayı Tıbbiye'nin bir fotokopi kopyası da, 1940'ların saÄŸ, sol düşünce ya da evlilik aile dergileri de var; günümüz marjinal gençlerinin hazırlayarak fotokopiyle çoÄŸalttığı underground dergiler de, internet dergileri de. Mesela Sabahaddin Ali, Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz ve Mim Uykusuz'un 1940'ların ortasında, kapatıldıkça Merhum PaÅŸa, Hür Marko PaÅŸa, Malum PaÅŸa, Yedi Sekiz Hasan PaÅŸa, Bizim Marko PaÅŸa gibi adlarla çıkmaya devam eden, ‘‘Muharrirlerin nezarete alınmadığı ve hapse girmediÄŸi zamanlarda yayınlanan’’ ünlü Marko PaÅŸa'sı... 1948 tarihli, evlenmenin faydalarını, evlenmek isteyenlerin ilanlarıyla birlikte yayımlayan Evlenme Gazetesi... ‘‘Sevgili vatan evlatlarının tenvir-i efkarına hadim 15 günde bir neÅŸrolunan edebi ahlaki mecmua’’ 5 Kanunisani 1325, 6 Muharrem 1328 tarihli ArkadaÅŸ... Åžiarı ‘‘Dinli bir hayat, hayatlı bir dindir!’’ olan Ä°slam Mecmuası... Behice Boran'ın Adımlar'ı, ve daha birçokları...Edebiyat, ÅŸiir, kültür, düşünce, haber, sanat, kadın, Anadolu, internet dergileri gibi baÅŸlıklarla 14 bölüme ayrılan sergide, edebiyat, ÅŸiir, kültür bölümü en ağırlıklı bölümü oluÅŸturuyor. Sergide yeralan dergi kapaklarını seçmek elbette kolay olmamış. Kapağında sanatçı imzası olanlar özellikle konmuÅŸ. Çok az çıksa bile belli olaylara imza atmış dergiler, mesela Tan matbaasının yakılmasına neden olduÄŸu söylenen ve tek sayı çıkabilen Görüşler gibi dergiler atlanmamaya çalışılmış. Münevver EminoÄŸlu, ‘‘Yine de birçok dergici, benim dergim niye yok, diyecek. Haklı da olacak. Ama hepsini koymak mümkün deÄŸildi. Genel bir panorama verebildik sadece’’ diyor. Yapı Kredi'nin Kitap-lık dergisinin Türk dergiciliÄŸine ayırdığı kasım sayısı da bu sergiyle ‘‘öpüşüyor’’ ona göre. Sergiyi gezenler, ‘‘ne çok dergimiz varmış’’ diyecek, Kitap-lık'tan da bu dergilerin çıkış hikayelerini, meÅŸakkatlerini, imkansızlıklarını öğrenecekler. 101 Dergi, 14 Aralık'a kadar Ä°stanbul Galatasaray'daki Yapı Kredi Kültür Merkezi Sermet Çifter Kütüphanesi Sergi Salonu'nda gezilebilir.Sergiden seçmelerÅžimdilik ayda bir neÅŸrolunan aile mecmuası Aile Dostu (1931)Müdür-i Mesul'u Yusuf Ziya olan, 20 AÄŸustos 1331 tarihli Akbaba Kurucusu yine Yusuf Ziya Ortaç olan 29 AÄŸustos 1973 tarihli AkbabaNihal Atsız'ın 1931-32 arasında 17 sayı çıkardığı ve ‘‘Ben sen o yok biz varız’’ diyen aylık fikir mecmuası Atsız MecmuaNecip Fazıl Kısakürek'in Büyük DoÄŸu'suHer cins hayvanattan, alelhusus hayvanat-i ehliyenin hasılat, ıslah, teksir, fevaid ve himayelerinden bahis fenni, ilmi, tecrübi ayda bir neÅŸrolunur musavver hayvanat mecmuası Çil Horoz (1338-1340)O dönem Türkiye'nin yegane çocuk gazetesi olan Çocuk Sesi (1928-48)‘‘Gölge etme baÅŸka ishan istemem!’’ diyen Diyojen (1998)Ekim 1964 tarihli DoÄŸan KardeÅŸ.Ailevi, içtimai, ahlaki gazete Evlenme Gazetesi (2 Ekim 1948)‘‘Şimdilik ayda bir çıkarılan’’ Her Yönde Türk'e DoÄŸru (1945)Diyarbakır'da yayımlanan ÅŸiir yaprağı KuÅŸlama. 1338Parası olunca çıkan dergi Siz-lik (2001)Türkiye Maç MecmuasıVerem Mecmuası (1928)Â