100 saatte 18 madde

TBMM Anayasa Komisyonu’nda 20 Aralık’ta başlayan anayasa değişiklik teklifi görüşmeleri, 9 günün ardından dün sabah 07.00’de tamamlandı. Komisyon Başkanı Mustafa Şentop, milletvekillerine 500 kez söz verdiğini açıkladı. 100 saati bulan toplantılarda 1437 sayfa tutanak tutuldu. Teklifin geneli üzerindeki görüşmeler 5 gün sürmüştü. 4 günde ise maddelerin görüşmeleri tamamlandı. AK Parti, söz isteyen milletvekillerini her oylama aşamasında yeterlilik önergeleriyle sınırladı. Komisyon Başkanlığı, Genel Kurul sürecini hızlandırmak amacıyla karşı oy yazıları için pazartesi saat 16.00’ya kadar partilere süre verdi.

ÇİFTE SANDIK 3 KASIM 2019’DA
Meclis Genel Kurulu’nda iki tur halinde yapılacak görüşmelerin ardından ikinci turda 330 oyun bulunması halinde teklif, referanduma sunulacak. AK Parti, komisyon raporunun yazılmasının ardından teklifi hemen Genel Kurul gündemine almayı planlıyor. Teklif yasalaşırsa cumhurbaşkanı ve milletvekillerinin 5 yıl için birlikte seçileceği çifte sandık 3 Kasım 2019’da kurulacak.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, referandumun açıklanmasıyla birlikte AK Parti’yle bağını yeniden kurabilecek. Teklif, en geç 6 ay içinde TBMM’nin gerekli yasalar ve Meclis içtüzük değişikliklerini yapmasını öngörüyor. Kasım 2019’dan önce Meclis, erken seçim kararı alırsa cumhurbaşkanı seçimi de yapılacak ve bu seçimlerde Anayasa’daki “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler bir yıl içinde uygulanmaz” ilkesi askıya alınacak.

YARDIMCILARA DOKUNULMAZLIK
Cumhurbaşkanı, istediği sayıda cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanla kabineyi oluşturacak. Bu makamlarla ilgili teklifte bulunmayan ‘nitelik’ konusunda, ‘milletvekili seçilme yeterliliği’ şartı teklife eklendi. Milletvekilleri gibi dokunulmazlığa kavuşacak olan cumhurbaşkanı ve yardımcıları da Meclis’te vekillerle aynı andı içecek. Cumhurbaşkanı adaylığı için öngörülen ‘doğuştan Türk vatandaşı olma’ şartındaki ‘doğuştan’ ifadesi de çıkarıldı.

TEKLİFTEKİ DÜZELTMELER
Teklif hazırlanırken Meclis’in görevleri arasında unutulan ‘soruşturma’ yetkisi eklendi. Cumhurbaşkanı’nın ilk turda seçilememesi halinde Meclis seçimlerinin de yenilenmesini gerektiren hüküm değiştirildi. Uluslararası antlaşmalar konusunda cumhurbaşkanına verilen ‘akdeder ve yayımlar’ yetkisi, ‘onaylar ve yayımlar’ diye değiştirildi. Böylece uluslararası sözleşmeler Meclis’te görüşülmeye devam edecek.

30 GÜNDE YENİ HSK OLUŞACAK
Mevcut HSYK üyelerinin görevleri sona erecek ve 30 gün içinde yeni Hâkimler Savcılar Kurulu (HSK) oluşturulacak. HSK 13 üyeden oluşacak. Bir üyesi Adalet Bakanı, bir üyesi Adalet Müsteşarı olacak. Kalan 11 üyeden 4’ünü cumhurbaşkanı atayacak. 7 üye Meclis’te seçilecek. Üç turlu seçimde ilk turda 400, ikinci turda 360 çoğunluk aranacak.

KOMİSYON'DA SON GÜNDE KAVGA
KOMİSYONUN final gecesi yine kavgaya sahne oldu. HSK yapısını yeniden değiştiren önerge okunup söz verilmeden hızla oylama yapılınca CHP ve HDP’den tepki yükseldi. CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, önündeki suyu masanın üzerinden atarak, “Eşkıyalık yapıyorsunuz” diye bağırdı. CHP’li Ali Şeker de su fırlatırken, CHP’li  Aykut Erdoğdu ise suyu ortaya döktü. Konuşması sırasında Altay, yanındaki milletvekillerine “Su vermeyin bana” diye espri yaptı. Görüşmelere verilen arada ise AK Parti Yozgat Milletvekili Abdulkadir Akgül’ün memleketinde hazırlattığı testi kebabı ve arabaşı çorbasıyla Meclis lokantasında akşam yemeği verildi. Tüm partilerden vekiller, Meclis çalışanları ve gazetecilere yapılan ikramda Akgül masaların başında bizzat testileri kırdı. Komisyon Başkanı Şentop “Anayasa anısı” diyerek testi kırdı. 

CUMHURBAŞKANININ OHAL YETKİLERİ ARTTI
CUMHURBAŞKANININ Olağanüstü Hal ilan etme ve bu durumda kullanacağı yetkiler teklifte genişletildi. Cumhurbaşkanı; tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinin yanı sıra savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyet’e karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde 6 aylık sürelerle OHAL ilan edebilecek. Cumhurbaşkanı, OHAL’de bu halin gerekli kıldığı konularda temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile siyasi haklar ve ödevlere yönelik sınırlamalara da tabi olmaksızın kararname çıkarabilecek. Yasayla düzenlenen konuda kararname çıkarmama ilkesi OHAL’de geçerli olmayacak.

- Teklifle yargının ilkeleri arasına ‘tarafsızlık’ ekleniyor.
- Milletvekili sayısı 600’e çıkarılıyor.
- Milletvekili seçilme yaşı 25’ten 18’e düşüyor.
- Cumhurbaşkanı ve TBMM seçimleri 5 yılda bir aynı gün yapılacak.
- Meclis’in denetim yolları, gensoru ve güvenoyu kaldırılıyor.
- Teklife ‘Devlet Başkanı’ sıfatı yazıldı.
- Teklifte yer alan cumhurbaşkanının yargılanma şartları şöyle: 301 imzayla soruşturma önergesi verilmesi, 360 gizli oyla soruşturma ve 400 gizli oyla Yüce Divan.
- Askeri yargıya son veriliyor. Ancak savaş halinde askeri mahkeme kurulabilecek.
- Ülke bütçesini cumhurbaşkanı hazırlayarak Meclis’e sunacak.
- Jandarma Genel Komutanı Milli Güvenlik Kurulu’ndan çıkarılıyor, Cumhurbaşkanı yardımcıları MGK’nın doğal üyeleri oluyor. Anayasa’da Bakanlar Kurulu ve Başbakan’a tanınan yetki ve sorumluluklar Cumhurbaşkanı’na geçiyor.

21 GELDİ 18 ÇIKTI
- KOMİSYONA 21 madde halinde gelen teklif, değişikliklerin ardından 18 madde olarak çıktı.
- Teklifin ilk halinde yer alan ‘yedek milletvekili’ uygulamasından vazgeçildi.
- Üst düzey kamu görevlilerinin cumhurbaşkanınca atanmasını içeren 14’üncü madde ile merkezi idarenin kararnamelerle düzenlenmesine dair 15’inci madde, başka maddelere taşındığından kaldırıldı.