10 soruda HDP'siz Meclis: Devamsızlıktan 276 oyla atılabilirler

1- Meclis çalışmasını nasıl etkiler?

59 sandalyesi bulunan HDP’nin yasama boykotu, komisyon ve Genel Kurul çalışmalarını hukuksal yönden engellemiyor. Ancak parlamentonun, yüzde 10’unu oluşturan partinin yokluğunda çalışması siyasi meşruiyet ve demokratik teamüller açısından tartışma konusu olabilir.

2- Milletvekillikleri düşer mi?

HDP’liler özürsüz veya izinsiz olarak Genel Kurul’a 1 ay içinde 5 gün katılmazlarsa TBMM üyeliklerinin düşürülmesi gerekiyor. Bu konu, uzun bir süreç. Devamsızlık durumları tespit edilip Anayasa Adalet Karma Komisyonu’nda görüşülecek. Komisyon devamsızlıktan atılmalarına karar verirse ve Genel Kurul’da en az 276 oyla kabul edilirse TBMM üyelikleri sona erecek. Meclis Başkanı’na bağlı olarak, bu kuralların yıllar boyu işletilmemesi de birkaç hafta içinde hızla sonuçlandırılması da mümkün.

3- Maaşları yatacak mı?

Tutuklu milletvekilleri özürlü sayıldıklarından onlar için yoklama şartı aranmıyor. Geçmişte Danıştay ve Sayıştay’dan alınan görüş doğrultusunda Ergenekon ve Balyoz davalarından tutuklu milletvekillerine maaşları ödendi, özlük hakları tanındı. Ancak bir yasama yılında izinsiz veya özürsüz olarak 45 birleşimden fazla yok sayılan milletvekilinin yolluğunun 3 aylığı kesiliyor. Maaşlarının ana bölümü ise ödeniyor. Yurtdışından dönmezler veya rapor göndermezlerse Şırnak Milletvekili Faysal Sarıyıldız ve Van Milletvekili Tuğba Hezer Öztürk için de bu yaptırım gündeme gelebilir.

4- Personelleri ne olacak?

Danışman, yardımcı danışman ve sekreter olarak her milletvekili 3 personel çalıştırıyor. Tutuklu veya devamsız milletvekillerinin personel çalıştırmasına engel bulunmuyor.

5- İstifa ederlerse ne olur?

HDP yönetimi henüz, ‘sine-i millet’ olarak ifade edilen Meclis’ten çekilme kararı almadı. HDP Sözcüsü Ayhan Bilgen, Hürriyet’e “Tümden de çekilebiliriz. Bizim açımızdan tartışmanın ucu, bütün boyutlarıyla açık” dedi. Bu mekanizma istifa yoluyla işletiliyor. HDP’liler istifa ederse, devamsızlıkta olduğu gibi 276 şartı aranmayacak. İstifa eden milletvekilinin TBMM üyeliğinin sona ermesi için Genel Kurul’da basit çoğunluk; katılanların yarıdan bir fazlasının oyu yeterli olacak.

6- Araseçim olur mu?

28 sandalye boşalırsa anayasa gereği 3 ay içinde araseçime gidiliyor. Devamsızlıktan veya istifa halinde en az bu sayıda milletvekilliği düşerse, boşalan seçim bölgelerinde sandık kurulacak. Ancak süreçte erken seçim kararı alınırsa, genel seçimlere 1 yıl kala araseçim yapılamıyor.

7- Eş genel başkanların yerine seçim olacak mı?

Tutukluluk hali, parti genel başkanlığına engel oluşturmuyor. Ancak HDP yönetimi, tutuklu eş genel başkanların yerine seçim yapıp yapmamayı kendi aralarında değerlendirecek. Siyasi Partiler Yasası’na göre ‘terör eylemi’nden ceza alanlar siyasi partilere üye olamıyor. 10 aylık hapis cezası Yargıtay’ca onaylanan HDP Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ açısından, ‘terör propagandası’ suçlamasının üyeliğe engel olup olmadığı tartışılabilecek.

8- Yüksekdağ’ın mahkûmiyeti ne sonuç doğurur?

Yargıtay, ‘terör örgütünün şiddet yöntemlerini teşvik edecek şekilde propaganda yaptığı’ gerekçesiyle Figen Yüksekdağ’ın geçmişten gelen 10 aylık hapis cezasını onadı. Onama kararı Meclis’e bildirildiğinde milletvekilliğini sona erdirme süreci başlayacak. Bunun için Genel Kurul’da ayrıca oylama yapılmıyor.

9-Meclis Başkanlığı bekletebilir mi?

Bir milletvekili hakkındaki mahkûmiyet kararının Genel Kurul’da okunması konusunda süre şartı yok. Geçmiş dönemlerde bazı milletvekilleri, haklarında onama kararları varken görevlerine devam edip daha sonra af düzenlemelerinden yararlanabildiler.

10-Leyla Zana’nın durumu neden farklı?

“Türk milleti” yerine “Türkiye milleti” dediği için yemini geçersiz sayılan HDP Ağrı Milletvekili Leyla Zana yasama çalışmalarına katılamıyor. Mazbatasını aldığı için milletvekili statüsünde kabul ediliyor ancak yemin etmediği gerekçesiyle göreve başlayamıyor. Meclis Başkanlığı, Zana’nın maaşını, ileride yemin etme olasılığını dikkate alarak emanet hesapta tutuyor. Meclis Başkanı, devamsızlık yaptırımını Zana için henüz işletmedi.