Türkiye’nin en eski markaları
Güncelleme Tarihi:
Bu topraklarda bazı alışkanlıklarımız var ki hiçbir şekilde değişmiyor. 1498’den beri aynı hamamda yıkanıyor, 1881’den beri aynı otelde konaklıyor, 1883’ten beri en lezzetli kebabı Isparta’da yiyoruz. Türkiye’nin altını üstüne getirdik, memleketin en köklü markalarını bulduk.
Oxford’u bıraktım, hamam işletiyorum (Galatasaray Hamamı, 1484)
Sultan II. Bayezid tarafından, ziyaret ettiği Gül Baba’nın isteği üzerine yapılmış olan Galatasaray Hamamı 1484’te yapıldı, birçok padişah tarafından kullanıldı. Can Cenik, ailesinin hamamı nasıl aldığını şöyle anlatıyor: “Dört kuşaktır İstanbulluyuz. Dedemlerin başka dört-beş hamamı varmış. Burayı geleneği sürdürmek için almışlar. Bana anneannemin tarafından miras kaldı. Ailemize ve geleneklerimize düşkün bir yapımız vardır. Oxford’da eğitim alıyordum, babam rahatsızlanınca geri döndüm. Hedefim, bayrağı diğer nesillere devretmek kısmet olursa...”
Dedem lokumdan kâr etme derdi (Ali Muhittin Hacı Bekir Lokumları, 1777)
Kurumun beşinci kuşak temsilcisi Hande Celalyan: “Dedemiz ürünleri kendi pişirir, müşterisine kendi tattırıp fikirlerini alırmış. 19. yüzyıl başlarında bir İngiliz gezgin, Hacı Bekir’den lokum alıp ülkesine götürmüş ama lokumun adını telaffuz edemediği için ‘Turkish delight’ demiş. Bu isim literatüre böyle girmiş. Dedem, ‘Bir ürün her zaman ucuz kalsın. Lokum seven her zaman yesin, ondan kâr etme’ dedi, tavsiyesine uyduk. İsteseydik her ilçede bir Hacı Bekir dükkânı olurdu ama ‘Hacı Bekir aynı duruyor; sahibi başında, lokumların tadı eskisi gibi’ dedirtmek bizce daha önemli.”
BAKMADAN GEÇME!
Tek duam nefesimi bu fabrikada vermek (Uludağ Gazozları, 1930)
Kurumun başında şu an üçüncü kuşak temsilcisi Mehmet Erbak var. Erbak, yeni bir ürünleri çıktığında veya yeni bir makine aldıklarında arkadaşlarıyla toplanıp o demir yığınına sevgilerini ve enerjilerini aktardılarını anlatıyor ve ekliyor: “Çocukluğum gazoz şişelerinin arasında geçti. Manevi değeri paha biçilemez. Yıllar önce kahvehane sahibi bir arkadaşımız her gün babam Nuri Bey için dua ettiğini çünkü sattığı her gazozdan para kazandığını söylemişti. Ne kadar büyük bir gurur birileri için ekmeğine katkıda bulunmak. Tek duam son nefesimi fabrikada vermek.”
Barista’nın atası (Kurukahveci Mehmet Efendi, 1871)
Babasının baharat ve çiğ kahve satan dükkânında çalışmaya başlayan Mehmet Efendi, 1871’de işin başına geçti ve o zamana kadar çiğ çekirdek olarak sattıkları kahveyi, ‘kavrulmuş’, ‘öğütülmüş’ ve ‘paketlenmiş’ olarak tüketime hazır şekilde İstanbullulara sundu. Aile 1934’te ‘Kurukahveci’ soyadını aldı. Ahmet Rıza Kurukahveci döneminde kahve parşömenli kâğıt paketlere konularak bakkallara otomobille dağıtılmaya başlandı. Şirketin 1950’li yıllara ait ve halen kullanılan değirmenlerinden biri, eski bir savaş topunun gövdesinden imal edildi.
BAKMADAN GEÇME!
İki asırlık lezzetHacıbenlioğlu Kebap, 1833)
Hacıbenlioğlu Kebap, Türkiye’de kurulan ilk lokanta... 1800’lü yılların başında mesleği kasaplık ve helvacılık olan Hacı Mustafa Efendi Isparta’ya yerleşmiş. O yıllarda Rumlardan öğrendiği kebap yapmayı 1833’te Kebapçılar Arastası’nda açtığı dükkanla devam ettirmiş. Yazları kebap, kışları ise helvacılıkla geçimini sağlamış. Daha sonra işi oğlu Hacı Hafız Süleyman Efendi’ye devretmiş. Hacıbenlioğlu Kebap şu an beşinci kuşak Mustafa Gülata ile devam ediyor. Menüsü ise hâlâ klasik; kebabın dışında şiş köfte, Isparta’nın yöresel lezzeti kabune pilavı ve tahin helvasından oluşuyor.
Dedemden en büyük servet, saygı (Boybeyi Mücevher, 1881
Mete Boybeyi, kurumun dördüncü kuşak temsilcisi. Boybeyi Mücevher’de müşterilerine, sattıkları ürünü zararına vermiş olsalar bile her zaman aynı sevgi ve içtenlikle hizmet ettiklerini söyleyen Boybeyi, “Bu bize, dedemizden kalan bir tavsiyedir ve uzun ömürlü bir marka olmanın sırrıdır” diyor ve bir anılarını paylaşıyor: “Bir gün bir çift alyans bakıyordu, fiyat uygundu ama onlara fazla geldi, hüzünlendiler. Babam da ‘Hediyemiz olsun’ dedi. Bu bir jesttir.” Boybeyi, ürettikleri Hürrem yüzüklerinin benzerleri ve imitasyonlarının dışarıda 1 milyon adetten fazla satıldığını anlatıyor.
BAKMADAN GEÇME!
Neyse ki mülk sahibiyiz...(Kohen Kitabevi, 1810)
1918’de kurulduğu kitabevi önce akrabaları Samuel Sapan’a devredildi, ardından onun oğlu Albert Sapan’a. Baba Sapan yabancı üniversite kitapları satarken Albert Sapan, moda dergilerine yöneldi; bir ürün miadını doldurduğunda hemen başka tür kitaplar getirdi. Ona göre ekonomik krizlerde ayakta kalmalarının sırrı, mülk sahibi olmaları. “80’lerdeki ekonomik krizde bile kitapları Türkiye’ye getirtebiliyorduk çünkü biliyorlardı ki mutlaka parayı öderiz” diyen Sapan, babasından “Dürüst ol, müşterinin daim olmasına özen göster” tavsiyesine uyduğunu söylüyor.
100 yıllık anason kokusu (Safa Meyhanesi, 1895)
Yedikule’deki Safa Meyhanesi’ni işleten Arif Kızıltay’a göre, içerisi 100 yıllık anason kokuyor. Mekân sadece kent kültürü tarihine şahitlik etmekle kalmamış, aynı zamanda ‘Kabadayı’ ve ‘Av Mevsimi’ gibi filmlere set olmuş. Filmler meyhanenin müşteriyle dolup taştığı saatlerde çekilmemiş. Nedeni, sahibinin, meyhaneyi kapatmak istememesi: “Dükkânı bir tek masa 100 milyar verse yine kapatmam. O bir seferlik ama müşteri hep lazım.” Bu arada Türkiye’nin en eski meyhanesi, 1890 kuruluşlu Agora. Ancak uzun süre müşterilerle buluşmaya ara verdi ve sadece dört yıl önce yeniden açıldı.
BAKMADAN GEÇME!
Dümbüllü’nün kavuğu burada (Ses Tiyatrosu, 1885)
Mekân: Halep Pasajı. 1885’te mimar Campanaki tarafından yapılan Ses Tiyatrosu, 87 yıl tiyatro olarak hizmet verdi. Sonrasında dara düştü, 17 yıl da ağırlıklı olarak erotik sinema olarak seyirciyle buluştu. Rivayete göre, bir dönem sirk olarak bile hizmet verdi. 1989’da ‘Dümbüllü’ kavuğunun sahibi Ferhan Şensoy, Ses’e yeniden sesini verdi, hisselerini satın aldı ve hayata döndürdü. Efsaneler yeniden sahneyle, seyircileriyle buluştu: Münir Özkul’un profesyonel olarak çıktığı ilk sahne, 1989 yılında onu yeniden sahneye taşıdı. Bugün Ses-1885 Ortaoyuncular Tiyatrosu hâlâ açık.
Bir kahvenin 400 yıllık hatırı varmış (Tahmis Kahvesi/Gaziantep, 1638)
Burası, yerli ve yabancı turistlerin uğrak mekânı haline gelmiş, iki katlı bir bina. 1901-1903 arasında iki kez yangınla kül olmuş. Feyzullahoğlu Şeyh Mehmet Münip Efendi, cebinden 130 bin kuruş harcayarak Tahmis Kahvesi’ni yeniden yaptırıp Mevlevihane’ye 1904 yılında vakfetmiş. “Tahmis nedir” derseniz, kahvenin dövüldüğü yer... Şu an işletmenin başında Mehmet Hilmi Bağcı var. Bağcı, bayrağı oğluna devredeceğini ve kahve kültürünün değiştiğini söylüyor: “Eskiden sadece erkekler gelirdi. Artık kadın müşterilerimiz de mekânı dolduruyor.”
BAKMADAN GEÇME!
En sevdiğimiz filme konu oldu (Asri Turşucu, 1913)
Hepimiz mekânı, doğduğumuz günden beri biliyoruz: Adile Naşit ve Münir Özkul’un, ‘Neşeli Günler’ filminde “Sirkeyle yapılır / Hayır limonla yapılır” diye turşu kavgasına girdikleri dükkân işte burası. 1913’te kurulan turşucu, 1938’den beri Cihangir’de hizmet veriyor. Mekânın sahibi Vahdettin Çelikli 2004’te, evlat edindiği oğlu Ercan da dört yıl sonra hayata gözlerini yumunca, işletme teyzesinin oğlu Cenk Toydemir’e kaldı. 41 yaşındaki Toydemir, bayrağı kızına devrederek aile mirasını sürdürmeyi planlasa da henüz bu yol haritası için erken. Zira Cenk Toydemir’in kızı, henüz 5 yaşında.
15 yıldır kuşlar otelin demirbaşı (Büyük Londra Oteli, 1881)
1881’de, önceleri konut olarak inşa edilen bina daha sonra otele çevrildi ancak 1940’larda II. Dünya Savaşı’nın sıkıntıları içerisinde sönükleşti. Bu süreçte otelin mülkiyeti birkaç kez el değiştirdi. Otel, 1967’de Hataylı İbrahim Hüzmeli’ye geçti. Müşterilerini çoğunlukla Avrupalıların oluşturduğu otelde 10 yıldan daha yeni personel yok. 15 seneye yakın zamandır da kuşlar, adeta demirbaşı. Yurtdışından rezervasyon için aradığında “Yakup (kuş) hâlâ yaşıyor mu” diye soran bile var. Yönetmen Fatih Akın, her geldiğinde 401 No’lu odada kalıyor.
BAKMADAN GEÇME!
Dükkânlarımızı yağmaladılar ama... (Sabuncakis, 1874)
Dördüncü kuşak temsilcisi Evi Sabuncakis, dedesinin babasının, İstanbul ticaret merkezi olduğu için Girit’ten geldiğini, sadece işporta çiçekçileri görünce çiçekçiliğin eksik olduğuna karar verip Dolapdere’de 18 dönümlük bir bahçede çiçek üretmeye başladığını anlatıyor. “6-7 Eylül’de dükkânımızı yağmaladılar ama ailem toparlanıp işine devam etti. Atatürk’ün dedeme verdiği dükkânlarla Ankara’da da çiçekçilik yaptık. Ailemizin erkekleri hep çiçekçilik yaptı, markaya sahip çıktı. Türlü badirelere rağmen yolumuza böylece devam ettik.”
Namaz saatlerini göstermek için (Meyer Objects, 1878)
Alman Johann Meyer, sekiz sene çalıştı ve Sultan Abdülhamid için namaz vakitlerini gösteren bir saat geliştirdi. Torunu Wolfgang Meyer, bayrağı yanında çalışan Nahsen Bayındır’a devretti; kurumun başında da şu an oğul Onur Bayındır var: “Bana aktarılan tek bir kural var: Saatlerimiz ömür boyu garantilidir!”
BAKMADAN GEÇME!
İlk yürüyüşler onun eseri (Kifidis, 1919)
1974’te Kıbrıs olayları sırasında Fransa’da olan Laki Vasiliadis, ailesinin isteğiyle İstanbul’a geldi, şirketi kapatacaktı. Ancak tam tersi işleri büyüttü. Eczanelerde ortopedik malzeme satmaya başlayan Vasiliadis, “Bebekler için ürettiği ‘ilk yürüyüş ayakkabısı’nın onun için ayrı bir gurur kaynağı olduğunu söylüyor.
Smokin giyerseniz sözünüz dinlenir (İskender Smokin, 1895)
Levon Kordonciyan, kurumun dördüncü kuşak temsilcisi; tam 34 yıldır da bu sektörde. Kordonciyan, “Türkiye’de farenin kuyruğunun girdiği her yere gittim ki insanları smokine alıştırayım. Şimdi düğünlerde smokin zorunludur yazıyor ve her vitrine smokin konuyor. İşte bunu ben, ter dökerek yaptım. Smokin giydiğiniz yerde değer görürsünüz, sözünüz dinlenir” diyor.
BAKMADAN GEÇME!
Bir çeyrek altına bir simit (Tarihi Beşçeşmeler Simit Fırını, 1810)
I. Dünya Savaşı zamanında çeyrek altın karşılığında ekmek satılan bu fırında 100 yıldır simit üretiliyor. İlk sahibi Fatma Kadın, üçüncü sahibi Savaş Toraman. Saat 18.30’a kadar taze simidin çıktığı bu fırının şubeleri açılmayacak çünkü Toraman kaliteyi korumak istediklerini söylüyor.
BAKMADAN GEÇME!
Boybeyi Mücevher
BAKMADAN GEÇME!
BAKMADAN GEÇME!
BAKMADAN GEÇME!
BAKMADAN GEÇME!
Büyük Londra Oteli
BAKMADAN GEÇME!
BAKMADAN GEÇME!
