2019'un son aylarında Çin'in Wuhan kentinde görülen ve o günden sonra tabiri caizse dünyanın kabusu olan koronavirüse karşı aşılama çalışmaları son sürat sürüyor... Dünya genelinde 4 milyar 540 milyon dozdan fazla Kovid-19 aşısı yapıldı. Bilim insanları aşılama faaliyetlerinin bu hızda sürmesi gerektiğinin altını çizerken ABD'den flaş bir adım geldi. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), koronavirüs aşıları ile ilgili ezber bozan bir adım attı. Kurum daha önce yaptığı açıklamalar ile çelişecek bir karar aldı. Son dakika haberine göre, FDA Pfizer veya Moderna aşısı olanlar için bugünden itibaren üçüncü doz onayı verecek. FDA daha önce çift aşı olan kişiler için üçüncü bir hatırlatma dozuna gerek olmadığını açıklamıştı. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), koronavirüse karşı bağışıklık sistemleri zayıflamış kişiler için Pfizer-BioNTech ve Moderna aşılarının takviye dozu için onay verdi. Onay kararı Cuma günü Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) aşı kurulu tarafından görüşülecek. Karar, kurul tarafından da onaylanırsa hafta sonu takviye doz aşılar uygulanabilecek. Uzmanlar, iki doz Moderna ve Pfizer aşılarının ya da tek doz Johnson & Johnson aşılarının, özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış olan bazı insanları yeterince koruyamayacağını söylüyor. FDA'nın kararı organ nakli alıcıları ve kanser hastaları da dahil olmak üzere ülkede yaklaşık 10 milyon kişiyi etkiliyor.Amerikan hükümetinin baş sağlık danışmanı Doktor Anthony Fauci, takviye doz aşıların yalnızca bağışıklık sistemi düşük olanlar için gerekli olabileceğini söyledi. FDA Müdürü Janet Woodcock ise karara ilişkin yaptığı açıklamada, ABD'nin yeni bir Kovid-19 dalgasına daha girdiğini ve bağışıklık sistemi zayıf olabilecek insanların ciddi hastalık riski altında olduklarını söyledi.Woodcock, Bu yüzden FDA, bu savunmasız grubun üçüncü doz Pfizer-BioNTech veya Moderna aşılarından yararlanabileceğini belirledi ifadelerini kullandı. Haberde FDA'nın bu izni kimler için vereceği bilgisine de yer verildi. 'En şanssız grup' olarak nitelendirilen bağışıklık sistemi zayıf olan Amerikalıların bu karar kapsamında yarından itibaren 3. doz Pfizer veya Moderna aşısı olabilecekleri belirtildi. Daha önce FDA ve pek çok sağlık uzmanı, çift doz ile aşılanmış Amerikalıların destekleyici bir doza ihtiyaç duyduğunu gösteren hiçbir kanıt olmadığını söylemişti. Ancak son dönemde yapılan araştırmalar FDA'nın geri adım atmasına neden oldu. Zira giderek daha fazla araştırma, zayıf bağışıklık sistemi olan kişilerin iki dozdan sonra bile düşük veya saptanamayan antikor seviyelerine sahip olduğunu gözler önüne serdi. Mayıs ayında yapılan bir araştırma ile tüm kanser hastalarının aşılandıktan sonra sağlıklı kişilere kıyasla daha az antikor geliştirdiğini ve yüzde 10'unun neredeyse hiç antikor geliştirmediğini saptadı. Haziran ayında yapılan bir başka çalışmada ise, 30 organ nakli alıcısı mercek altında alındı ve iki doz Pfizer-BioNTech veya Moderna aşılarından sonra 24'ün negatif antikor seviyeleri geliştirdiği belirlendi. Bulgular endişe verici. Zira bağışıklığı düşük insanlar zaten virüsten hastaneye yatış veya ölüm riski altındalar. Son çalışmalar bu kişilerin 'uzun kovid' geçirme risklerinin de daha fazla olduğunu ortaya koyuyor. Uzun Covid geçiren yani koronavirüse yakalandıktan sonra uzun süre sağlığına kavuşamayan hastalarla ilgili araştırmalar yürüten bilim insanları, bugüne kadarki en kapsamlı araştırmanın sonuçlarını açıkladı. İngiliz Metro gazetesinde yer alan habere göre, söz konusu çalışma ile 'uzun Kovid'in neden meydana geldiği netlik kazandı. Uzmanlar 'uzun Kovid' ile Epstein-Barr virüsü arasında bir bağlantı keşfetti. İngiltere'de yapılan araştırmaya göre, 'uzun Kovid' ile yeniden aktif hale gelen EBV (küresel nüfusun yaklaşık yüzde 90'ını enfekte ettiği düşünülen bir virüs) arasında güçlü bir ilişki buldu. Araştırmaya imza atan bilim insanları koronavirüsün aktif olmayan veya 'gizli' virüsleri yeniden etkinleştirebileceğine inanıyor. Bu da bazı insanların neden koronavirüsü 18 ay boyunca atlatamadığını sorusuna cevap veriyor. Başka bir deyişle 'uzun Kovid'in nedeni vücutta yeniden aktive olan virüsler. Araştırmanın baş yazar Jeffrey Gold, 'Test ettiğimiz uzun süreli Covid hastalarının üçte ikisinin EBV reaktivasyonu için pozitif olduğunu bulduk. Dolaşımdaki EBV DNA'sını saptamak için bir PCR testi eklediğimizde, birkaç hastada daha EBV reaktivasyonu saptadık' dedi. Sadece İngiltere'de bu durumdan muzdarip 1 milyona yakın kişi olduğu düşünülüyor. Peki 'uzun Kovid'in belirtileri neler? İşte en çok görülen semptomlar University College London'da görev alan bilim insanları 200'den fazla semptom tespit etmeyi başardı. Söz konusu araştırmaya göre, hafıza kaybı, halüsinasyonlar, titreme ve yorgunluk dahil olmak üzere uzun süreli Kovidin 10 organ sistemini kapsayan 200'den fazla semptomu var. Lancet's E Clinical Medicine'de yayınlanan araştırmaya göre, 'Uzun Kovid' ile ilgili cilt soyulması ve sindirim sorunlarından kas spazmlarına, işitme kaybı ve kulak çınlamasına kadar toplam 203 farklı semptom belirlendi. 56 ülkeden yaklaşık 4 bin kişinin mercek altına alınması ile gerçekleştirilen çalışma kapsamında yorgunluk ve beyin bulanıklığı ise en yaygın semptomlar olarak tanımladı. Araştırmaya katılanların neredeyse yarısı (%45) hastalıkları nedeniyle çalışma programlarını azaltmak zorunda kaldıklarını, yaklaşık beşte biri ise (%22) hiç çalışamadığını bildirdi. University College London'da nörobilimci olan ve aynı zamanda çalışmanın kıdemli yazarı olan Dr. Athena Akrami, uzun süreli Kovid için solunum ve kardiyovasküler sorunlardan daha geniş bir semptom yelpazesini değerlendirmek için 'tıbbi kılavuzları genişletmeye Mayıs ayında Birleşik Krallık hükümeti hastalara özel bakım sağlayacak 89 uzun Covid kliniği oluşturulacağını vadetmişti. Kurallara göre bu kliniklerin doktor gözetiminde olması ve hastalarda Covid-19 tedavileri için hastaneye yatmış olma şartı aramaması gerekiyordu. Ne var ki BBC'nin Panorama araştırma programı açılan bazı kliniklerde doktor bulunmadığını ve dördünün de sadece Covid nedeniyle hastaneye yatmış hastaları aldığını tespit etti. Açılan kliniklerin 10 tanesine yatabilmek için hastaların 100 günden fazla beklediği, hatta 6 aydan uzun süre tam 191 gün kliniğe yatmayı bekleyen olduğu da belirlendi. Geçtiğimiz günlerde BBC'nin İskoçya muhabiri Lucy Adams yaşadıklarını kamuoyu ile paylaşmıştı. 44 yaşında sağlıklı ve sportif bir insan olan Lucy Adams pandeminin ilk aylarında 2020 Mart'ında Covid'e yakalandığını, 11 ay belirtilerin bir türlü son bulmadığını belirtmişti. Nefes darlığı, baş ağrısı, kas ağrıları, görüş bozukluğu aylarca devam eden ve en küçük bir çabadan sonra yatağa düşen Adams, en kötüsünün de kimsenin uzun Covid ile ilgili bir bilgisinin olmaması olduğunun altını çizmişti. Ona hastalığında en çok yardımcı olan şey ise, bu rahatsızlığı çeken tek kişinin kendisi olmadığını keşfetmesi olmuş. 11 ay sonra uzatmalı Covid'i atlatmayı beklerken Lucy Adams yeniden Covid'e yakalanıyor. Adams, uzatmalı Covid'in kalıcı olmadığını sonunda iyileşebilen bir hastalık olduğunu da vurguluyor.