Tarihte Şeyh Edebali kimdir? Şeyh Edebali’nın kızı Bala Hatun kimdir?
Güncelleme Tarihi:
Kuruluş Osman dizisinde Şeyh Edebali karakterinin yer almasıyla, Şeyh Edebali’nin ve kızı Bala Hatun'un hayatı merak konusu oldu. Tarihte Osman Gazi'nin kayınpederi olan Şeyh Edebali Osmanlı Devleti'nin fikir babasıdır. Osman Bey'in Şeyh Edebali'y anlattığı rüya ise çoğu kişi tarafından bilinmektedir. Peki, Tarihte Şeyh Edebali kimdir? Şeyh Edebali’nın kızı Bala Hatun kimdir? İşte, detaylar.
Şeyh Edebali’nin hayatı Kuruluş Osman dizisiyle bir kez daha gündeme geldi. 13. Yüzyılda yaşamış olan Şeyh Edebali, Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi’nin hem akıl hocası hem de kayınpederidir. Şeyh Edebali, mutasavvıf olmasının yanında ilk Osmanlı kadısı ve müftüsüdür. Peki, Şeyh Edebali kimdir? Şeyh Edebali’nın kızı Bala Hatun kimdir?
Şeyh Edebali, Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında yaşamış bir İslam ilahiyatçısı-din bilgini, Ahi şeyhi, Osman Gazi'nin kayınbabası ve hocası, Osmanlı Devleti'nin fikir babasıdır. Peki, Şeyh Edebali Osmanlı için neden bu kadar önemli? Şeyh Edebali'nin tarihteki yeri ne? Şeyh Edebali ne zaman öldü? Şeyh Edebali'nin hayatına dair bilgiler...
Şeyh Edebali, 1206 yılında Merv'de dünyaya geldi. Şeyh Edebali, mutasavvıf olmasının yanında ilk Osmanlı kadısı ve müftüsüdür. Dönemin birçok fakihi ile görüşmüş ve onlardan ders almış, çok sayıda talebe yetiştirdi. Önde gelen öğrencilerinden aynı zamanda damadı Dursun Fakih, Edebali’den sonra Osmanlı Devleti'nin ikinci müftüsü ve kadısı oldu. Mevlidi Şerif'in yazarı Süleyman Çelebi, Mahmut Paşa yönüyle ikinci kuşaktan Şeyh Edebali’nin torunudur. Selçukluların Şeyh'ül İslam'ı Şeyh Sadrettin Konevi ve Mevlâna Celâleddini Rumi'nin çağdaşıdır. Künyesi İmadüddin Mustafa b.İbrahim b.İnac el-Kırşehri'dir. Edebali ilk tahsilini Karaman'da yaptı. Hanefi hukukçusu Necmeddin ez-Zahidi'nin öğrencisi oldu.
Daha sonra Dımaşk'a (Şam) giderek Sadreddin Süleyman b.Ebül-iz ve Cemalettin el-Hasiri gibi dönemin tanınmış alimlerinden dini ilim tahsil etti. Şam'dan ülkesine dönünce tasavvufa yöneldi. Eskişehir yakınlarında bulunan İtburnu Köyü'nde bir zaviye kurarak halkı irşada başladı.
Aşıkpaşazade zaviyesinin hiç boş kalmadığını Edebali'nin gelip geçen fukaranın her türlü ihtiyacını gidermeye çalıştığını, hatta bu maksatla koyun sürüsü bulundurduğunu kaydederler.
Söğüt ve Domaniç yaylaları, Selçuklu Devleti tarafından aşiretine yaylak ve kışlak olarak verilen Osman Gazi sık sık Şeyh Edebali’nin zaviyesinde misafir olarak kalırdı. Orta Asya'dan getirdikleri bir takım özelliklerden dolayı alim ve sûfilere karşı son derece hürmeti olan Osman Gazi, mübarek günlerde Edebali’nin zaviyesine giderek dini ve idari konularda, onun görüşlerini alırdı.
Misafir olarak kaldığı bir gecede gördüğü rüya şöyle idi. Şey Edebali’nin koynundan çıkan bir ay geldi kendi koynuna girdi. Göğsünden bir ağaç bitti. Öylesine büyük bir ağaç oldu ki dalları gökleri, kökleri tüm dünyaya sardı. Gölgesi bütün yeryüzünü tuttu. İnsanlar o ağacın gölgesinde toplandılar. Ulu dağlara ve dağların eteğinden çıkan coşkun sulara hep o ağaç gölge etti.
BAKMADAN GEÇME!
Osman Bey rüyasını Şeyh Edebali’ye anlatır. Edebali rüyayı şöyle yorumlar "Oğul Osman, Hak Teala sana ve soyuna hükümranlık verdi mübarek olsun, kızım Malhun Hatun senin helâlin olsun." der. Şeyh Edebali’nin bu yorumu üzerine Osman Gazi Malhun Hatun(Rabia Bala Hatun) ile evlendi.
Şeyh Edebali ahi teşkilatının reisi idi. Ahi Şehliğinin Edebali’den sonra kime geçtiği bilinmemektedir; ancak daha sonra I:Murat'a intikal etmiştir. Bilecik'in Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra zaviyesini buraya taşıyan Edebali, aynı şekilde dini hizmetlerine devam etti. Osman Gazi'nin vefatından sonra kızı ve torunu Alâaddin Bey ile Bilecik'te Edebali’ye Kozağaç (Şimdiki Karaağaç) köyünün öşür ve hasılatı verilmiş, kızı Rabia Hatun da kendilerine verilen bu köyü tekkeye vakfetmiştir. Şeyh Edebali uzun bir hayat sürdükten sonra 726(1326)yılında Bilecik'te vefat etti. Zaviyesinin mescid olarak kullanılan odasına defnedildi..
BALA HATUN KİMDİR?
Râbi'a Bâlâ Hâtun, Osmanlı I. Osman Osman'ın eşiydi. Ünlü Şeyh Edebali'nin kızı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Alaeddin Paşa'nın annesiydi. 1289'da doğan Bala Hatun 1234'te hayatını kaybetmiştir. Onun kimliği sık sık Orhan Bey'in annesi Malhun Hatun ile karıştırılıyor.