Plazma nedir? Plazma bağışı nasıl yapılır? İmmün plazma tedavisi ne demek?
Güncelleme Tarihi:
Corona virüsü tedavisinde plazma bağışı ve immün plazma tedavisi terimini sık sık duymaya başladık. COVID-19 hastalığını yenenlerden alınan plazmaların diğer hastalara nakledildiği ‘immün plazma tedavisi’ geçen haftalarda Türkiye’de uygulanmaya başladı. Peki, plazma nedir? Plazma bağışı nasıl yapılır? Plazma bağışını kimler yapabilir? İmmün plazma tedavisi ne demek?
Corona virüsünü yenenler plazma bağışıyla başka vakalara umut olmaya başladı. Tüm dünyada salgın yapan COVID-19 (koronavirüs) hastalığı için güvenilirliği ve etkinliği kanıtlanmış spesifik bir tedavi bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra, yapılan araştırmalarda COVID-19 hastalığı geçirmiş ve iyileşmiş hastaların kanlarında virüse karşı bu hastalıkla savaşabilecek antikor denen maddeler olduğu gösterilmiştir. COVID-19 virüs enfeksiyonu nedeniyle hastanede yatan hastalara iyileşmiş hastalardan elde edilen ve antikor içeren plazmalarının tedavi amacıyla verilmesi (transfüzyonu/nakli) “pasif bağışıklık nakli” olarak tanımlanmaktadır. Peki, plazma nedir? Plazma bağışı nasıl yapılır? Plazma bağışını kimler yapabilir? İmmün plazma tedavisi ne demek?
Plazma nedir?
Plazma hücreleri, plazma B hücreleri ya da plazmositler; organizmanın sıvısal dirençliliğinde çok önemli rol oynayan, antikorları salgılayan immün sistem hücreleridir.
Poligonal, oval veya yuvarlak şekilli, 10-20 mikron büyüklüğünde, koyu bazofilik sitoplazmalı hücrelerdir. Çekirdekleri küreseldir, çekirdekteki kromatin dağılımı tipiktir. Merkezden çevreye doğru yayılan kalın ökromatin bölge plazmosite özgü çekirdek görünümünü kazandırır.
Çekirdeğin yanında büyük bir golgi kompleksi bulunur. Sitoplazmanın geri kalanı granüllü endoplazmik retikulum ile kaplıdır. Bu durum sitoplazmaya bazofilik özellik kazandırır.
Doğuştan çok fazla veya çok az sayıda olabilirler. Hiperglobulinemia, kişilerin dokularında fazla sayıda plazma hücresi ve kanlarında yoğun antikor bulunmasına; agammaglobulinemia, kişilerin antijene karşı hiç antikor üretememesi, yani plazma hücrelerinin vücutta hiç bulunmamasına denir.
BAKMADAN GEÇME!
Plazma bağışını kimler yapabilir?
- 18-60 yaş arası (19 yaşından gün almış, 61 yaşından gün almamış ve arası) bağışçılar.
- Erkek ya da gebe kalmamış, düşük yapmamış, kürtaj olmamış kadın bağışçılar.
- Daha önce kan transfüzyonu yapılmamış bağışçılar.
- COVID-19 virüs enfeksiyonuna yakalanmış ve sonrasında iyileşmiş bireyler.
- Bağışçı adayının COVID-19 enfeksiyonu tanısı aldığına dair laboratuvar test sonucu olanlar.
- Hastanede yatarak tedavi gördüyse en az 24 saat ara ile yapılmış 2 nazofarenks sürüntü örneğinin moleküler test sonuçları negatif olanlar.
- Klinik olarak iyileşmesinin üzerinden en az 14 gün geçmiş olanlar.
COVID-19 tanısı almış ancak tedavisini evde karantina altında tamamlayan, klinik olarak iyileşmelerinin üzerinden en az 28 gün geçen ve bağış öncesinde nazofarenks sürüntü örneğinden çalışılmış SARS-CoV-2 moleküler test sonucu negatif olanlar.
PLAZMA TEDAVİSİ NASIL UYGULANIR?
Plazma bağışı için "Kovid-19 tanısı alındıktan sonra uygulanan tedavi ile iyileşen ve taburcu olan 18-65 yaş aralığında olup kan verme özelliklerini taşıyan, kan vermeye engel teşkil eden hepatit, HIV, spilis gibi hastalıkları bulunmayan" kişi şartları aranırken süreç şu şekilde işleyecek:
1- Kişinin koronavirüsle enfekte olduğu yapılan testlerle belirlenecek.
2- Hastaya tedavi süreçleri uygulanacak.
3- Tedavi süreçleri sonrası iyileşen kişi kan bağışından önce 14 gün bekleme sürecine girecek.
4- Plazma bağışından önce tekrar test yapılacak.
5- Negatif sonucu gösteren raporla bağışçı Kızılay'ın aferez bağış noktalarına gidecek.
6- Bağışçının kan vermesinde sakınca olup olmadığı tespiti yapılacak ve beyanı ile onam formu alınacak.
7- Kan bağışçısının kanında bulunan ve hastanın ihtiyacı olan plazma, aferez cihazında ayrıştırılacak ve diğer bileşenler kan bağışçısına geri verilecek.
8- Alınan plazma için standart testler uygulanacak.
9- Testleri tamamlanan plazma, tedavi bekleyen uygun hastalar için ilgili hastanelere ulaştırılacak.