Koronavirüs aşısı ne zaman çıkacak? Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan aşı çalışmalarıyla ilgili açıklama
Güncelleme Tarihi:
Koronavirüs aşısında son durum bilgileri takip ediliyor. Dünya genelinde yeni tip koronavirüs (Kovid-19) bulaşanların sayısı 30 milyon 870 bine, salgında hayatını kaybedenlerin sayısı 958 bine, iyileşenlerin sayısı ise 22 milyon 469 bine ulaştı. Tüm dünyada bunlar olurken, aşı çalışmalarının ne durum da olduğu da merak konusu oldu. ABD, Rusya ve Çin gibi ülkelerin aşı çalışmalarında aşamalar devam ediyor. Diğer yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan koronavirüs aşısıyla ilgili yaptığı açıklamada, aşının 2021'de piyasaya sürüleceğini duyurdu. Peki, koronavirüs aşısı ne zaman çıkacak?
ABD, Çin ve Rusya gibi ülkelerin de aşı çalışmaları tüm hızıyla devam ederken, vatandaşlar da aşı çalışmalarının hangi aşamada olduğu ve son durumu hakkında bilgi sahibi olmak adına internette araştırma yapıyor. Salgından çıkışın umudu Kovid-19 aşısı için çalışmalar sonuca yaklaşıyor. Dünya genelinde 36 Kovid-19 aşı adayı klinik denemelerle insanlar üzerinde test edilirken 146 aşı adayı klinik öncesi geliştirme aşamasında bulunuyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan da aşı çalışmalarıyla ilgili son dakika açıklamalar yaptı. İşte, aşı çalışmalarında son gelişmeler...
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'DAN AŞI AÇIKLAMASI
Kabine toplantısı sonrası Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan aşı çalışmalarıyla ilgili açıklama yaptı.
İlçelerden büyükşehirlere kadar Türkiye'nin her köşesine ulaşan yatırımların önemini salgın döneminde çok daha iyi anladıklarını dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Şehir hastaneleri başta olmak üzere ülkemize kazandırdığımız yüksek kapasiteli sağlık kurumları sayesinde krizi rahatlıkla yönettik. Aşı çalışmalarında dünyadaki gelişmeleri yakından takip etmenin yanında kendi aşımızı üretme yolunda hızla ilerliyoruz. Halen süren 8 aşı geliştirme çalışmasından 2'sinde hayvan deneyleri başarıyla tamamlandı. Özel sektöre ait bir firmanın altyapısı aşının üretimine uygun hale getiriliyor. İnşallah önümüzdeki yılın ilk aylarında bu aşıları milletimizin hizmetine sunmayı planlıyoruz. Salgınla ilgili her konu gibi bu süreci de yakından takip ediyoruz. Unutulmamalıdır ki bu krizin üstesinden ancak hem devletin hem vatandaşın üzerine düşeni yapması halinde gelebiliriz." değerlendirmesinde bulundu.
BAKMADAN GEÇME!
ÇALIŞMALARDA SONA GELİNİYOR
Dünyada yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı bağışıklık sağlamayı amaçlayan aşı çalışmalarında tünelin ucu göründü.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, dünya çapında 8 aşı adayı klinik denemelerin nihai safhası durumundaki 3'üncü aşamada insanlar üzerinde test edilirken 1 aşı adayı 3'üncü aşama denemelere başlamak üzere izin aldı.
Üçüncü aşamadaki aşı adaylarından 5’inin acil kullanımına onay verildi. Bunlardan ABD’de ve İngiltere’de denenen 2’sinin testlerinin ekim sonunda tamamlanarak yaygın şekilde kullanılması hedefleniyor. Diğer yandan Çin ve Rus hükümetleri tarafından acil kullanımına izin verilen 3 aşı adayının ise klinik deneme programı dışında, sağlık çalışanları ve kamu görevlileri üzerinde uygulanmaya başladığı bildiriliyor.
DÜNYA ÇAPINDA SEFERBERLİK
Kovid-19 salgını tüm dünyayı etkisi altına alırken salgından çıkışın anahtarı olarak görülen aşı geliştirme çalışmaları aynı anda birçok ülkede birden yürütülüyor.
Devlet kurumları, araştırma kuruluşları, biyoteknoloji ve ilaç şirketleri, Kovid-19'a karşı bağışıklık sağlayacak aşı geliştirmek üzere seferber olmuş durumda.
Devletler ve uluslararası kuruluşlar, aşı çalışmalarına daha önce görülmemiş miktarlarda mali kaynak sağlarken şirketler de henüz klinik deneme aşamasında olan aşılardan yüz milyonlarca doz üreterek büyük riskler alıyor.
DSÖ kayıtlarına göre, 17 Eylül itibarıyla dünya genelinde 36 Kovid-19 aşı adayı klinik denemelerle insanlar üzerinde test edilirken 146 aşı adayı klinik öncesi geliştirme aşamasında bulunuyor.
Olağan koşullarda bir aşının geliştirilebilmesi için 10-15 yıl kadar süren uzun bir çalışma gerekirken Kovid-19'a karşı aşı geliştirme çalışmalarında bu kadar hızlı mesafe kat edilmesinde, dünya çapında etkisini gösteren salgının yarattığı aciliyetin yanı sıra DNA teknolojisindeki ilerlemelerin etkisi oldu.
BAKMADAN GEÇME!
O GELİŞMELER HIZLANDIRDI
Çin'in 11 Ocak'ta Kovid-19'un DNA dizilimini açıklamasının ardından dünyanın farklı ülkelerindeki araştırmacılar, genetik kopyasını ürettikleri virüs üzerinde laboratuvarlarda çalışmaya başladı.
Virüsün genetik diziliminin bilinmesi, aşı geliştirme sürecinin hazırlık safhasını hızlandırarak klinik denemelere çabuk geçilebilmesinin yolunu açtı.
Kovid-19'un genetik yapısının 2002-2003'te Çin'den dünyaya yayılan Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu'na (SARS) yol açan koronavirüsle büyük ölçüde örtüşmesi, araştırmacılara SARS'a karşı aşı bulmak için yapılan geçmiş çalışmalardan yararlanma imkanı sağladı.
Binlerce deneğin katıldığı, 3'üncü aşama klinik denemelere başlayan potansiyel aşılar arasında ABD’den 1 ve Avrupa’dan 2, Rusya’dan 1 ve Çin’den 4 aday yer alıyor.
OXFORD AŞISI
İngiltere'de Oxford Üniversitesi Jenner Enstitüsü ile Oxford Aşı Grubu iş birliğinde geliştirilen ve üretim lisansı İngiliz-İsveç ilaç şirketi AstraZeneca tarafından satın alınan "AZD1222" adlı aşı adayı için İngiltere ve Hindistan’da 2'nci ve 3'üncü aşama Brezilya, Güney Afrika ve ABD’de 3'üncü aşama klinik denemeler yürütülüyor.
Aşı adayı, insanlarda basit soğuk algınlığına yol açan bir adenovirüsün zayıflatılmış ve kendini çoğaltamayan bir versiyonunu içeriyor. Aşı adayı, Kovid-19'un insan hücrelerine tutunmasını sağlayan çivi proteininin yapay şekilde ortaya çıkmasını ve vücudun buna karşı koruyucu antikorlar üreterek gerçek virüse bağışıklık kazanmasını amaçlıyor.
Dünya çapında 30 bin sağlıklı gönüllü üzerinde test edilmesi hedeflenen aşı adayı için ABD 1,2 milyar dolar kaynak sağlarken Avrupa Birliği ülkeleri testlerin başarılı olması halinde şirketten 400 milyon doz aşı satın alma konusunda anlaştı.
Hindistan Serum Enstitüsü (SII) iş birliği ile denemelerde kullanılmak üzere milyonlarca doz aşı üreten şirket, aşı adayının ekim sonunda acil kullanıma hazır hale getirilmesini hedefliyor.
Öte yandan aşı adayının 3'üncü aşama klinik denemeleri İngiltere'de bir katılımcıda "transvers miyelit” adı verilen omurilik yangılarının ortaya çıkması nedeniyle 9 Eylül'de geçici olarak durduruldu. İngiltere ve Brezilya’daki testler 12 Eylül'de yeniden başlatılırken diğer ülkelerde hala beklemede tutuluyor.
BAKMADAN GEÇME!
TÜRK BİLİM İNSANININ ÇALIŞMASINDA SON DURUM
Almanya'da Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin'in kurucu ortağı olduğu biyoteknoloji firması BioNTech'in geliştirdiği "BNT162b1" adlı aşı adayı da 3'üncü aşama denemelere geçen aşı adayları arasında yer aldı.
4 ayrı formül olarak geliştirilen aşı adayının "b1" ve "b2" versiyonları, insanlar üzerinde test edilmeye başlandı.
RNA temelli aşı, Kovid-19'u etkisiz kılan kan şekeri enzimleri ile alımlayıcı-bağlayıcı İmmünoglobulin G antikorlarını harekete geçirmeyi, hücre düzeyinde bağışıklık tepkisi yaratan CD4+ ve CD8+ glikoproteinleri artırmayı amaçlıyor.
ABD'de Pfizer, Çin'de Fosun Pharma ilaç firmalarının üretim lisansını aldığı aşı adayı için 1. ve 2. aşama klinik denemelerinin Almanya’da yürütülmesinin ardından 27 Temmuz’da ABD ile Arjantin ve Almanya’nın aralarında olduğu diğer ülkelerde 30 bin sağlıklı gönüllünün katılması hedefiyle 3. aşama klinik denemeler başlatıldı.
Pfizer, 12 Eylül’de denemenin katılımcı sayısını 44 bine çıkarmak için ABD Gıda ve İlaç İdaresine (FDA) başvuruda bulundu. Şirket Üst Yöneticisi Albert Bourla, 14 Eylül’de, aşının etkinliğine dair kesin sonuçları ekim sonuna kadar almayı beklediklerini, tescil, imalat ve dağıtım süreçleri için de hazırlıklara başladıklarını bildirdi.
ABD yönetimi, testlerin başarılı olması durumunda aralıkta 100 milyon doz, sonrasında 500 milyon doz daha aşı satın almak üzere Pfizer ile 1,9 milyar dolarlık anlaşma yaptı. Japonya aşıdan 120 milyon doz, Avrupa Birliği ise 200 milyon doz satın almak üzere anlaşmaya vardı.
Öte yandan aşı adayının insanlar üzerindeki testlerinde hafif ve orta dereceli yan etkilere rastlandığını bildirdi. Şirket ortaklarıyla yaptığı konferans görüşmesinde, aşının "BNT162b2" adlı versiyonunun ABD'de yürütülen üçüncü aşama klinik denemelerinde ilk doz aşı uygulanan deneklerin birçoğunda yorgunluk, baş ağrısı, üşüme ve kas ağrıları görüldüğü, bazılarında ateş ve sınırlı sayıdaki denekte yüksek ateş tespit edildiği kaydetti.
Söz konusu bulguların güvenlik açısından risk oluşturacağını düşünmesi halinde denemeyi durdurma yetkisi bulunan Bağımsız Veri İzleme Komitesi şu ana kadar bu yönde bir adım atmadı.
RUSYA'DA SON DURUM
Kovid-19 için aşı geliştirilen ülkelerden biri de Rusya oldu. Gamaleya Ulusal Epidemioloji ve Mikrobiyoloji Enstitüsünün geliştirdiği "Sputnik V" adlı Kovid-19 aşı adayı, kısa süren 1'inci ve 2'nci aşama klinik denemelerin ardından 3'üncü aşamada insanlar üzerinde test edilmeye başlandı.
Aşı adayı, Oxford aşısı gibi soğuk algınlığına yol açan bir adenovirüsten alınan, kendini çoğaltamayan, ayrı dozlar halinde uygulanan iki virüs bileşeni (rAd26 ve rAd5) içeriyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 11 Ağustos'ta yaptığı açıklamada, aşı adayının erken aşamadaki klinik denemelerde kaydettiği olumlu sonuçların ardından "aşı" olarak tescillendiğini ve yaygın kullanımına başlanacağını duyurdu.
Kızlarından birinin de aşıyı yaptırdığını ifade eden Putin, "Bildiğim üzere bugün sabah dünyada ilk kez yeni tip koronavirüs aşısı tescil edildi. Aşı, sağlam bağışıklık sistemini oluşturuyor ve gerekli tüm denetimlerden geçti." diye konuştu.
Ancak DSÖ yetkilileri, Rusya'nın iddiası karşısında temkinli bir tutum izlenmesini salık verdi. Yetkililer, bir aşı adayının yaygın kullanım için tescillenebilmesi içi klinik denemelerinin eksiksiz tamamlamış olması gerektiğini hatırlatarak prosedürlerin aceleye getirilmesinin halk sağlığı bakımından sakıncaları olacağını vurguladı.
Gelecek ay ülke genelinde yaygın bir aşı kampanyası düzenlemeyi hedefleyen Rusya, aşı tedariki için Brezilya, Meksika ve Hindistan ile anlaşmalara vardı.
BAKMADAN GEÇME!
AŞILAR NE ZAMAN HAZIR OLACAK?
Tüm bu çalışmaların ne zaman sonuçlanıp, yaygın olarak kullanılabilecek bir aşının ortaya çıkacağı ise henüz belirsizliğini koruyor.
Klinik denemelerde başarı kaydedilmesi halinde aşıların gelecek aydan itibaren yaygın kullanımına başlanabileceği ifade edilirken ABD, Rusya ve Çin gibi ülkeler buna ilişkin hazırlıklar yapıyor. Uzmanlar ise aşıların geliştirilmesinin aceleye getirilmemesi gerektiği uyarısında bulunuyor.
Çok yönlü biyolojik etkileri olan ve zaman içinde mutasyon geçirebilen virüslere karşı standart bir aşı üretmek her zaman mümkün olmuyor. Örneğin; Kovid-19'un öncülü olan SARS koronavirüsünün ortaya çıkmasından bu yana 20 yıla yakın zaman geçmesine karşın aşı geliştirilemedi. 1980'li yıllarda AIDS'e yol açan HIV virüsüne karşı başlatılan aşı geliştirme çalışmaları da sonuçsuz kaldı.
