Hiçbir şey göründüğü gibi değil! İşte dünyayı aydınlatan bilimsel tespitler
Güncelleme Tarihi:
Bu gördüğünüz minik balığın gerçekten de insan yediği doğru mu? Dudaklarımız neden kırmızı? İşte okuyunca şaşıracağınız bilimsel bulgular...
Bu gördüğünüz minik balığın gerçekten de insan yediği doğru mu?
Piranaları konu alan filmlerin yanlış aktarımları nedeniyle hepimiz onlardan çok korkuyoruz. Zaten keskin dişleri yüzünden öyle korkunç görünüyorlar ki onları sevimli bulan bir insan rastlamak neredeyse mümkün değil. Güney Amerika'daki akarsularda yaşayan bu balık türü kendi içinde de sınıflara ayrılıyor. Örneğin etobur olmayanları bile var. Ama farklı sınıflardan olan piranaları ayırt etmek pek kolay değil. Bu yüzden konuyla ilgilenen uzmanlar da zorlanıyorlar. Dolayısıyla bir pirana gördüğünüzde etobur olup olmadığını anlayamazsınız.
BAKMADAN GEÇME!
Piranaların insanlara saldırıp onları saniyeler içinde parçaladıklarını sanıyorsanız yanılıyorsunuz. Bu tamamen uydurmaca. Böyle bir durumun gerçekleşebilmesi için en az 500 pirananın aynı anda saldırması gerek. Her ne kadar sürü halinde geziyor olsalar da saldırı bu kadar kalabalık bir grupla gerçekleşmiyor.
Üstelik canlı insanlara asla saldırmıyorlar. Piranalar sadece ölmüş veya ölmek üzere olan insanları yem olarak görürler. Örneğin,ölümcül bir yaraya sahip olan biri onlar için av kategorisine giriyor. Etobur piranaların diyetinde insanların yanı sıra bir de kapibara adlı kemirgen yer var. Ama zorunda kalmadıkça ona da saldırmıyorlar.
BAKMADAN GEÇME!
Astronotlar uzayda kasklarını çıkarırlarsa basınçtan mı, soğuktan mı yoksa boğularak mı ölürler?
Bu konudaki deneyler, insanların korunmasız bir şekilde uzayda kalması durumunda bile yaklaşık 1 dakika boyunca zarar görmeden hayatta kalabildiklerini gösterdi. Ancak bu ilk dakika içinde hiçbir şekilde nefesinizi tutmamalısınız. Aksi taktirde ciğerlerde oluşan basınç nedeniyle iç kanama yaşanması ihtimali var.
BAKMADAN GEÇME!
Bir de ilk 10 saniyeden sonra vurgun yemeye başlamak da olası sonuçlardan biri. Fakat bu haldeyken bile gerçekten bir dakika dayanmak mümkün. Bu aşamanın ardından oksijen eksikliği nedeniyle bilinç kaybı yaşanmaya başlar. Tabii aynı zamanda şunu da unutmamak gerek; Uzay çok soğuk.
Dolayısıyla birkaç dakika boyunca bu şekilde kalmak, bedenin tamamen donmasına neden olur. Ama bu da filmlerde gördüğümüz gibi saniyeler içinde oluşan bir şey değil. Üstelik bundan çok daha çabuk ortaya çıkan bir şey daha var...
BAKMADAN GEÇME!
Uzay giysisi gibi bir koruyucu olmadığı zaman, atmosferin bulunmadığı bir ortamda çok yoğun güneş ışınlarına maruz kalınır. Dolayısıyla soğuktan donmadan önce ölümcül cilt yanıklarının oluşması da olasılıklar dahilinde. Özetle boğulma, basınç ve donmaya bir de yanmayı ekleyelim; hepsi bir arada yaşanabiliyor.
Dudaklarımız neden kırmızı?
BAKMADAN GEÇME!
60'lı yıllarda bu soruyu yanıtlamaya çalışan bilim adamları birbirinden ilginç fikirler öne sürdü ve bir tanesi de şuydu; "Kırmızı dudaklar (özellikle kadınlar), evrimsel açıdan bir cinsel davet sinyali olarak algılanır. Bu nedenle dudakların kırmızı oluşu evrimsel bir avantaj yaratıyor."
Erkekler üzerinde yapılan araştırmalar, önemli bir kısmının kırmızıyı çekici bulduklarını da gösteriyor. Fakat 2012 yılında gerçekleştirilen bir araştırmada erkeklerin aslında kırmızıyı değil, pembeyi çekici buldukları anlaşıldı. Aslında dudak rengi, dudaklarımızdaki derinin ince olmasından dolayı pembe ve kırmızı tonlarında oluyor. Çünkü renklerini veren şey, bu bölgede cilt yüzeyinin yakınında bulunan kılcal damarlar. Diğer bir deyişle, kanımızın rengini yansıtıyorlar.
BAKMADAN GEÇME!
Yiyeceklerdeki kalori miktarı nasıl hesaplanıyor?
Kalori dediğimiz şey, besinlerdeki enerji içeriği. Bilim ve teknolojide bu kadar ilerlemeden önce besinlerin kalori miktarını hesaplayabilmek için onları laboratuvarlardaki özel kaplarda yakıyor, çevrelerine yayılan sıcaklığı ölçüyorduk. Bu ölçümlerden elde edilen sonuçlar bir araya toplanmaya başladıkça kalori ölçümlerini kolaylaştıran bazı net veriler ve kurallar oluştu. Örneğin, yağlar gram başına 9 kalori içerir. Bir gram protein ise 4 kaloriye eşittir.
BAKMADAN GEÇME!
Karbonhidratın sağladığı enerjiyse 4.5 kalori. Bu bilgiler zamanla Atwater Sistemi denilen bir ölçüm yöntemine dönüştü. Ancak bu çok eski bir yöntem. Günümüzde, öğlen yemeğinizin kalorisini hesaplayan akıllı tabaklardan yemeğinizi pişirirken kalorisini hesaplayabilen mikrodalga fırınlara kadar çeşitli akıllı kalori ölçüm sistemleri mevcut.
Tüm hayvanlar uyur mu?
BAKMADAN GEÇME!
Bildiğimiz kadarıyla tüm memeliler ve kuşlar uyuyor...
Sürüngenlerin de uyudukları düşünülüyor ama bazı uzmanlar bu bilginin doğru olduğundan o kadar da emin değil; Uyuyormuş gibi görünüyor olabilirler.
BAKMADAN GEÇME!
Deniz memelerine baktığımızda durum biraz farklı. Aslında onlar da uyuyor ama beyinlerinin sadece bir yarım küresini uyutup diğerini uyanık konumda tutuyor ve bu esnada yüzmeye devam edebiliyorlar. Kedilerin de kimi koşullarda bunu başarabildikleri görüldü. Ve beyinlerinin tamamı uykuya geçmediği için derin uyku olarak adlandırdığımız REM uykusunu yaşamadıkları düşünülüyor. Çünkü REM uykusu sırasında vücut geçici felce uğrar.
Kaslarımız egzersizden hemen sonra daha şişkin oluyor. Bunun sebebi nedir?
BAKMADAN GEÇME!
Aslında tüm egzersiz türleri bu etkiyi ortaya çıkarmaz. Kasların egzersiz sonrası daha şişkin görünmesi, egzersiz esnasında onlara ne kadar baskı uyguladığınıza, yani ne kadar zorladığınıza bağlı olarak ortaya çıkıyor.
Diyelim ki dambıl denilen el ağırlıklarıyla çalışıyoruz. Kaslara çok stres uygulamadan birer kiloluk ağırlıklarla çalışırsak uygulayacağı baskı çok fazla olmadığı için bunu 30 kere art arda yapsak bile kaslarımız şişirmeden, sadece dayanıklılık yönünde eğitmiş oluruz. Ancak onları büyütmek istiyorsak daha ağır olanlarla çalışmamız gerekir.
BAKMADAN GEÇME!
Ağırlığı artırdıkça daha az tekrar yapsak bile kas lifleri şişmeye başlıyor. Ama bu, kasların hemen gelişip büyüdüğü anlamına gelmez. Biz bu ağırlıkları kaldırırken omurilikte bir sinyal oluşur ve yüklendiğimiz kas grupları aktif hale geçer. Bunu tekrarladıkça sinir sisteminin aynı kas gruplarını otomatikman harekete geçirmesini sağlıyor, böylece zamanla aynı hareketleri daha kolay yapmaya başlıyoruz. Egzersiz düzenli olarak tekrarlandıkça kaslar bu duruma nasıl cevap vermeleri gerektiğini de öğreniyor.
Özetle kasları gerçekten büyütmek istiyorsak tekrardan daha önemli bir şey var; kaslarımızı bu yönde eğitmek. Bunun için gereken şey de kasların yorulması. Ne kadar çok yorarsak o kadar fazla biyolojik adaptasyon sağlamış oluyoruz. Örneğin, maksimum eforumuzu zorlayıp %80'lere kadar çıkarak çalışabilirsek kaslarımızı büyütmeye başlıyoruz.
BAKMADAN GEÇME!
Venüs gezegeni neden diğer gezegenlerden farklı olarak saat yönünün tersine dönüyor?
Aslında saat yönünün tersine dönenler diğer gezegenler. Hatta Güneş bile bu kurala uyarken Venüs saat yönünde dönüyor. Ama yalnız sayılmaz; Uranüs de tıpkı onun gibi yanlış yönde dönen bir gezegen. Ama aşırı derecede yana yatık olduğu için bu durum ilk bakışta anlaşılmıyor.
BAKMADAN GEÇME!
Güneş Sistemi'ndeki tüm gezegenlerin aynı şekilde dönmeleri beklenirdi çünkü sistemimizin ritmi bu şekilde. Venüs ve Uranüs'ün bu kurala neden uymadıkları konusunda net bir bilgiye sahip değiliz. Ortaya atılan hipotezlerin bir kısmı, onların da bir zamanlar doğru yönde döndüklerini, belki büyük gök cisimleriyle çarpışmanın etkisiyle belki de bir zamanlar oralarda bulunan gök cisimlerinin kütle çekim etkisine kapılıp yörüngelerinden çıkmış olabileceklerini söylüyor.
Venüs için farklı bir açıklama daha var. Bazı gök bilimciler, Güneş'in güçlü kütle çekim etkisinin Venüs atmosferini çektiğini ve bu sebeple atmosferin kararsız bir yapıda gelgit etkisine maruz kalmış olabileceğini düşünüyor. Bunun üzerine bir de geçmişinde diğer gök cisimleriyle yaşamış olabileceği çarpışmaların etkisi eklenince önce dönüş hızının yavaşlayıp durma noktasına geldiği, ardından yön değiştirdiği düşünülüyor.
BAKMADAN GEÇME!
Bu soruya net bir cevap bulabilmek için öncelikle Güneş Sistemi'nin bebeklik aşamasında yaşananları bilmemiz gerek. Onun gelişim aşamasını kesin verilerle ortaya koyabilirsek, Venüs'ün ne bu kurala uymadığını da anlayabiliriz.
Çernobil'de yaşanan nükleer facia sonucunda artık oraya gidemiyoruz. Fakat Hiroşima'ya atom bombası atılmasına rağmen orada yaşanmasında bir sorun yok. Bu nasıl oluyor?
BAKMADAN GEÇME!
ABD'nin 1945'te Hiroşima ve Nagazaki'ye attığı nükleer bombalar arasında bile fark var. Hiroşima'ya atılan Little Boy yani Küçük Oğlan, bir uranyum bombasıydı. Hiroşima semalarında patladığında uranyum, nükleer fisyon sürecine girdi ve 6 kilotonluk bir patlama oluştu.
70.000 bin insan öldü, bir o kadarı da ağır yaralandı. Şehrin %70'i yerle bir oldu. Sonraki yıllarda aşırı radyasyon nedeniyle konserden ölenlerse bu sayıya dahil değil. Nagazaki'ye atılan Fat Man yani Şişman adam ise plütonyum bombasıydı. Patladığında 21 kilotonluk yıkım gücüne sahipti. Hiroşima dümdüz bir şehirdi ama Nagazaki'de bombanın patladığı yer vadiye denk geldi. Böylece şehrin bir kısmı patlamanın etkisinden kurtulmayı başardı. Yine de hemen ölenlerin sayısının 45 ila 70 bin civarında olduğu tahmin ediliyor. 75.000 kişi de yaralı olarak kurtuldu.
BAKMADAN GEÇME!
Çernobil'deki nükleer reaktör faciası 1986'da yaşandı. Patlama anında 28 kişi hayatını kaybetti, 47 kişi hastalandı, takip eden yıllarda 7.000 kişi tiroit kanseri oldu. O an çevreye yayılan nükleer yakıt bir alana yayıldı ki sadece Ukrayna'da 18.000 kilometrekarelik tarım toprağı ve ülke ormanlarının %40'ı radyoaktif kirlenmeye maruz kaldı. Ukrayna'nın yanı sıra, etkinin en şiddetli olduğu yerler Belarus ve Rusya'ydı. Hatta Avrupa'ya kadar ulaşıp Birleşik Krallık da dahil birçok Avrupa ülkesini tehdit etti.
Gelelim sorunun cevabına. Çernobil reaktörünün patlaması, çevreye çok daha yüksek oranda radyoaktif madde salınmasına neden oldu. Küçük Oğlan 63.5 kilogram uranyum, Şişman Adam 6 kilogram plütonyum taşıyordu. Çernobil'deyse 180 tonluk nükleer yakıt bulunuyordu. Bombalardaki radyoaktif etkinin önemli bir kısmı mantar bulutla havaya dağılır. Çernobil'de toprağa sızdı. Reaktör bölgesinin son yıllarda tekrar vahşi yaşam alanına dönüştüğü bilinse de henüz güvenli olup olmadığından emin değiliz. Örneğin, bölgeden alınan buğday tohumları hala mutasyonlu ürün verirken, saya fasulyeleri reaktörün yanı başında sağlıklı bir şekilde büyüyebiliyor. Soru şu; bu açıdan buğdaya mı yoksa saya fasulyesine mi benziyoruz? Henüz bu sorunun yanıtını bilen yok.
BAKMADAN GEÇME!
Sincaplar toprak altına gömüp sakladıkları yemişlerin yerini nasıl hatırlayabiliyorlar?
Sincapların bu iş için keskin koku alma duyularını kullandıklarını sanıyorsanız yanılıyorsunuz...
BAKMADAN GEÇME!
90'lı yılların başında Princeton Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, sincapların güçlü bir hafızaya sahip olduklarını gösterdi. Öyle ki fındığı gömdükleri yeri zihinlerinde haritalamakla kalmıyor, bundan 2 gün sonra bambaşka bir yere sakladıkları bir yere sakladıkları bir cevizi de aynı şekilde haritalayıp hafızalarına kazıyarak yaşamaya devam edebiliyorlar. Ve bu yemişlerin peşine haftalar sonra düşebilirler.
Tabii burunlarını hiç kullanmadıklarını söylemek de abartılı olur. Ama bunu genelde kendi sakladıkları yemişlere ulaşmak için değil, diğer sincapların zulasını tespit etmek için yapıyorlar.