Fransa yine ayakta, yine yanıyor
Güncelleme Tarihi:
Korona salgını, polisle çatışma ve kaos korkusuna rağmen Fransa’da hafta sonu yine 100 binlerce insan ‘Sosyal Şiddete Karşı’ çağrısıyla sokaklara döküldü. Aynı anda 100 civarında gösteri yapıldı. Başkent Paris’te barışçıl başlayan gösteriler, vitrinlerin kırıldığı, araçların ateşe verildiği, polisle göstericiler arasında çatışmaların yaşandığı şiddet görüntülerine sahne oldu. Yine de bu gösteriler ‘fırtına öncesi sessizlik’ olarak niteleniyor.
Fransa’da haftalardır süren gösteriler, Almanya’daki gibi korona önlemlerine karşı değil. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron hükümetinin hazırladığı, polisi çok geniş yetkilerle donatan güvenlik yasası taslağına karşı. Yasa tasarısı hızla parlamentodan geçti. Şimdi senatoda. İnsanlar bu yasayla temel hak ve özgürlükleri kaybetme korkusuyla haftalardır sokaklarda. Özgürlükleri kaybetme korkusu, virüs bulaşma tehlikesinden daha ağır basıyor.Tepki, tasarının 24’üncü maddesine karşı başladı. Bu madde güvenlik güçlerinin eylemlere müdahalesinde ve görev esnasında fotoğrafının, görüntülerinin çekilip yayınlanmasını yasaklıyor. Yasanın ihlali durumunda 1 yıl hapis ve 45 bin euro para cezası öngörüyor. Yasa karşıtları bu maddenin basın ve gösteri özgürlüğünü son derece kısıtlayacağını düşünerek eleştiriyor. Yasa tasarısının diğer bir tartışmalı noktası ise güvenlik güçlerine eylemleri videolu takibi yanında drone kameralarla izleme izni vermesi.
Bu yasaya göre insanlara şiddet kullanan, döven, coplayan polisleri videoya çekmek ve yayınlamak yasak. Ama daha yeni ve arka arkaya yaşanan iki skandal olay bu görüntülerin yayınlanmasıyla ortaya çıktı. Polisin Paris’te bir meydanda mülteci kampını dağıtırken, mültecileri çadırda vahşice dövdüğünü gösteren görüntüler sadece Fransa değil, tüm dünya kamuoyunu şoke etti. Hemen ardından polislerin müzik yapımcısı siyahi Michel Zecler’i maske takmadığı için stüdyosu önünde “Pis zenci, seni gebertiriz” diye, acımasızca döverken gösteren 8 dakikalık video görüntüleri kamuoyunda öfke seline yol açtı. Eğer bu görüntüler yayınlanmasaydı, geçmişte de yaşanan çok sayıda polis şiddeti gibi karanlıkta kalacaktı.
BAKMADAN GEÇME!
Fransa’da, özellikle göçmen kökenlilere karşı polis şiddeti kronik bir sorun. Kamuoyu yeni güvenlik yasasıyla polis şiddetinin artık sınır tanımayacağından korkuyor. Cumhurbaşkanı Macron, görüntülerin kendini de şoke ettiğini söyledi ve yasanın bu maddesini yeniden gözden geçireceği vaadiyle havayı yatıştırmaya çalıştı. Ancak gösteriler geçen hafta sonu da devam etti. Çünkü taslak Meclis’ten geçmiş durumda ve yasanın ikinci kez Meclis’te ele alınması da planda yok. Ayrıca İçişleri Bakanı Gerald Darmanin yasayı savunuyor.
Yeni yasaya karşı başlayan gösteriler sosyal adaletsizliğe tepki gösterilerine dönüşüyor. 2018’de patlayan ‘Sarı Yelekliler’ hareketi yeniden canlanmış durumda. Göstericiler, “Macron yeter artık”, “Utanç milletvekilleri”, “Sosyal adalet”, “Güvenlik yasasına hayır, hayır! Sosyal güvenlik evet, evet” diye sloganlar atıyorlar. İçişleri Bakanı’nın, Paris Emniyet Müdürü’nün istifasını istiyorlar. Gösterilerle Cumhurbaşkanı Macron ve hükümeti çok yoğun baskı altında. Siyaset bilimciler, gösterileri Macron hükümetine duyulan ve uzun süredir biriken öfkenin patlaması olarak yorumluyor. Tanınmış siyaset bilimci Charlotte Euzen, BFMTV kanalında gösterileri, “Hükümete yönelik çok büyük bir sinyal” olarak niteledi.Sosyalist partili cumhurbaşkanı adayı Benoit Hamon, “Ülkede tam bir kaos yaşanıyor. Cumhurbaşkanı ise birkaç tweet’le olayları yatıştıracağını sanıyor. Ama tweet yetmez” dedi.
BAKMADAN GEÇME!
Peki ama halkta Macron hükümetine karşı bu öfkenin kaynağı ne? Cumhurbaşkanı Macron, Mayıs 2017’de aşırı sağcı rakibi Marine Le Pen’e karşı, ikinci turda seçimleri kazandı. Le Pen’in seçilmesini önlemek için sosyalistler ve cumhuriyetçiler Macron’a oy verdi. Macron “Ne sağ, ne sol” diyerek liberal bir politika izleyeceği, sosyal adaleti sağlayacağı vaatleriyle seçildi. Ama iktidara gelir gelmez yeni bütçe yasasıyla zenginler için yat, özel uçak, özel jet, altın külçesi, koşu atı, lüks arabalardan alınan varlık vergisini kaldırdı. Halk arasında “Zenginlerin cumhurbaşkanı” olmakla suçlandı. Ardından 2018’de akaryakıt vergisine getirdiği zamla herkes sokağa döküldü. ‘Sarı Yelekliler’ hareketi ortaya çıktı. Öfke sokağa yansıdı. TIR, otobüs şoförleri, hemşireler, esnaf, orta tabaka akaryakıt vergisine karşı isyan etti. Paris sokak ve meydanlarında yanan barikat görüntüleri Fransa’yı salladı.
Aşırı sağ ve aşırı solun desteklediği ‘Sarı Yelekliler’, ‘Macron’dan ilk düş kırıklığının’ dışa vurmasıydı. Akaryakıta ek vergi karşıtı gösteriler, asgari ücret ve emekli maaşlarının artırılması taleplerine ve “Macron istifa” çağrılarına dönüştü. Yüzlerce insan gösterilerde yaralandı, gözaltına alındı. Hükümet, ‘Sarı Yelekliler’in bazı taleplerini kabul etmek zorunda kaldı. Eylemler buna rağmen 2019 ilkbaharına kadar sürdü. Ardından Macron’un emeklilik yaşını 62’den 64’e çıkarmayı planlayan emeklilik reformu karşıtı gösteriler patladı. Bu kez de sendikalar emeklilik yasasına karşı genel grev ilan etti. Fransa’da hayat durdu. 2019 sonuna doğru başlayan genel grevler 38 hafta sürdü. ‘Sarı Yelekliler’ genel grevlerin gölgesinde kayboldu. Macron emeklilik yaşını 64’e çıkarmaktan vazgeçti.
BAKMADAN GEÇME!
Korona salgınıyla Fransa kısa bir süre sessizliğe büründü. Ama bu sessizlik uzun sürmedi. Paris’te Çeçen kökenli bir öğrenci ekim ayı ortasında Hz. Muhammed’e hakaret içeren karikatürleri ders konusu yapan öğretmenin boğazını keserek öldürdü. Bu terör saldırısını 29 Ekim’de bir yenisi izledi. Tunus kökenli bir terörist 29 Ekim 2020’de Nice kentinde 3 kişiyi öldürdü, 6 kişiyi yaraladı. Macron hükümeti sosyal adaletsizlikle mücadele yerine ülkedeki camileri hedef aldı. İçişleri Bakanı Gerald Darmanin, “Fransa İslamcı ideolojiye karşı savaşta” diyerek, binlerce asker ve güvenlik güçlerini camiler ve okulların önüne dikti, terör saldırılarını gerekçe göstererek güvenlik güçlerine geniş yetkiler veren yasa tasarısını hazırladı.
Siyasi sahnede kendini kararlı bir basın ve ifade özgürlüğü savunucusu olarak gösteren, Hz. Muhammed’e hakaret içeren karikatürlerin yeniden yayınlanmasını özgür basının geri alınamaz hakkı olarak savunan Macron, iç politikada farklı hareket ediyor. Basın özgürlüğünü, gösteri özgürlüğünü kısıtlayan güvenlik yasasını devlet konseyinin hukuki incelemesine sunmadan doğrudan Meclis’e gönderdi. Acele etti. Oysa Fransa Anayasası’na göre cumhurbaşkanı özgürlükçü demokrasiyi korumakla yükümlü. Yasayı eleştirenler, 2022 seçimlerinde aşırı sağcı Marine Le Pen’in cumhurbaşkanı seçilmesi durumunda, yeni bir yasa çıkarmaya gereksinim duymayacağını vurguluyor. Yasayı Le Pen de destekliyor.
BAKMADAN GEÇME!
Korona krizine rağmen ekonomi ve sağlık krizinin ortasında Macron’un Elysee Sarayı’nı 900 bin euroya tadilat yaptırması da kamuoyunun dikkatinden kaçmadı. Korona önlemlerinde Cumhurbaşkanı Macron’un hiçbir Avrupa ülkesinde olmadığı kadar tek başına hareket etmesi ve dar bir çevre içinde kararlar alması da kamuoyunda yoğun tepki görüyor. Macron, karantina kararlarının ikisini de Elysee Sarayı’ndaki çalışma odasından açıkladı. Gazetecilere soru sorma izni bile verilmedi. Paris Sorbon Üniversitesi profesörlerinden siyaset bilimci Arnaud Benedetti, “Macron halkına tebaa gibi davranıyor. Biz monarşik cumhuriyete adım attık” diye eleştirdi.
Macron, korona önlemleri kararlarını gizli Savunma Konseyi’nde tartışıyor. Konsey, Macron’un davet ettiği uzman kişiler, İçişleri Bakanı, Savunma Bakanı, Başbakan ve askerlerden oluşuyor. En fazla 10 kişilik bu konsey 70 metre yerin altındaki sığınakta toplanıyor. Tüm notlar ‘devlet sırrı’ olarak sınıflandırılıyor veya çelik kasada saklanıyor. Macron’a yakın kişiler, uzun tartışmalar yerine çabuk karar vermeyi sevdiğini söylüyor. Savunma Konseyi daha önceleri yılda en fazla 10 kez toplanırken, şimdi her hafta toplanıyor.
BAKMADAN GEÇME!
Diğer bir soru ise “Macron neden halkın öfkesini göze alıyor?” Siyaset bilimcilere göre bunun cevabı ideolojik değil. Bu bir seçim taktiği. Sol seçmeni kaybeden Macron, 2022 seçimlerinde aşırı sağcı Marine Le Pen’e karşı kazanmak için aşırı sağ oyların yanında Le Pen’e oy veren ama onun sert siyasetini de onaylamayan ılımlı sağ seçmenin oylarını kazanmak istiyor. Dışarıya karşı kararlı bir Avrupa savunucusu olarak kendini gösteren Macron, iç politikada otorite ve düzen isteyen sağa ve aşırı sağa yönelmiş bulunuyor. Siyaset bilimciler, Macron’un bu politikasının Marine Le Pen’e yarayacağı, seçmenin kopya yerine orijinaline oy vereceği görüşünde. 2022’de aşırı sağcı Marine Le Pen’in Seçimi kazanması durumunda Avrupa düşüncesinin sona ereceği, AB’nin dağılacağı, paylaşım kavgası sonucu iki kez dünya savaşı yaşamış Avrupa’nın savaş öncesi döneme geri döneceği yorumları yapıyorlar.