Filyasyon nedir, iz sürme yöntemi Türkiye'de nasıl uygulandı?
Güncelleme Tarihi:
Filyasyon nedir? sorusu, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın yaptığı açıklamalarla beraber, yanıtı araştırılan konulardan oldu. Özellikle corona virüsü gelişmelerini takip edenler, filyasyon corona virüs ilişkisinin ne demek olduğunu ve filyasyonun koronavirüste nasıl bir yol oynadığını araştırıyor. Filyasyon ekibinin corona virüs salgınını önlemede üstün rol oynadığını Sağlık Bakanı daha önce açıklamıştı. İşte, filyasyon ne demek? Türkiye'deki filyasyon süreci nasıl işledi? sorularının yanıtını araştıranlar için filyasonun anlamı hakkında ayrıntılı bilgiler...
Filyasyon nedir, ne demek sorusu Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın açıklamalarından sonra en çok merak edilen kelimelerden biri oldu. Filyasyon, corona virüsü salgınında önemli bir takip mekanizması olarak vaka sayısının artmasını önledi. Peki filyasyon nedir, ne anlama gelir? Türkiye'deki filyasyon süreci nasıl işliyor. Filyasyon kelimesinin tıpta karşılığı nedir?
Corona virüsü önlemleri çatısı altında Sağlık Bakanı Fahrettin Koca filyasyon çalışmalarıyla ilgili bulunduğu değerlendirmenin ardından filyon süreci vatandaşlar tarafından merak edilen konular arasında yer aldı. Bakan Koca filyasyon ekibinin koronavirüs salgınını kontrol altına almada etkin olduğunu belirterek, filyasyon kelimesiyle ilgili bilgileri paylaştı. Bakan Koca'nın açıklamalarının ardından filyasyon kelimesinin anlamı internette merak edilen sorular arasında yer aldı. Peki, filyasyon nedir? Filyasyon ekibi ne yapar? İşte, Sağlık BakanI Fahrettin Koca'nın açıklamalarına göre filyasyon sürecinin detayları
Filyasyon kelimesi tıpta hastalığın kaynağını bulmak anlamına gelmektedir. Özellikle bulaşıcı hastalıklarda yapılan hastalığın ilk ortaya çıkış nedenini bulmak için yapılan çalışma anlamına gelmektedir.
Filyasyon, herhangi bir bulaşıcı hastalığın hangi sebeplerden ötürü kaynaklandığının tespit edilmesi işlemine verilen isimdir. Başka bir deyişle kaynak arama çalışmasıdır. Bu çalışmalar neticesinde tehlikenin hala devam edip etmediği ve başka insanların risk altında olup olmadığı gibi önemli bilgiler elde edilebilmektedir. Filyasyon çalışmaları bulaşıcı hastalıklar mücadele etmede çok önemlidir.
Bulaşıcı hastalıklarla mücadele kapsamında vakaların bildiriminden sonra hastalık etkenini, kaynağını, bulaşma yolunu saptamak ve korunma ve kontrol önlemlerini almak amacıyla yapılan saha incelemesidir.
Bu inceleme sırasında vaka ile teması olanlar da koruma ve kontrol önlemlerine dahil edilir.Vaka görüldüğünde filyasyon çalışması gerektiriyorsa hastalık geriye doğru taranır. Filyasyon çalışması kapsamında, vakanın kaynağını bulmak ve belirlemek için çalışmalar yapılır. Hasta ve hastayla teması olanlar da dahil koruma altına alınması önlemleri uygulanır.
BAKMADAN GEÇME!
Bir salgında saha incelemesine başlamadan önce ilk yapılması gereken bu incelemede kimlere ihtiyaç olduğunun saptanmasıdır. Buna salgının niteliğine göre karar verilir.
Bu amaçla oluşturulacak ekibin içinde:
- Bulaşıcı hastalıklar şubesi çalışanları
- Toplum sağlığı merkezi çalışanları
- Çevre sağlığı teknisyeni
- Varsa halk sağlığı uzmanı
- Klinisyen
- Veteriner hekim
- Laboratuvar çalışanı
- Varsa ya da ulaşılabiliyorsa konuyla ilişkili diğer teknik uzmanlar yer alabilir.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca filyasyon çalışması ile ilgili şunları söylemişti: “Vaka artış hızının erkenden düşüşe geçmesini biz bu filyasyonla sağladık. İlk vakadan itibaren tespit ettiğimiz her vakada biz filyasyon yönetimini uyguladık. Pozitif tanı konan hastaların her birinin son üç gün içinde temas ettiği bütün kişilere ulaşıp, onları taramaya çalıştık. Bunun ne denli dikkat, titizlik gerektiren bir süreç olduğunu dışarıdan anlamak zordur. Türkiye’de ölüm artış hızındaki yavaşlama 5. haftada gerçekleşti. Türkiye ölüm artış hızındaki yavaşlamayı en erken yakalayan ülke.
HER VAKAYA 4.5 TEMASLI
Her doğrulanmış vakaya ortalama 4.5 temaslı kişi düşüyor. Bunların yaklaşık yüzde 96’sına ulaşarak takiplerini yaptık. Toplamda takipleri yapılan 251 bin 28 kişi oldu. Filyasyon ekipleri biri doktor, biri sağlık memuru, biri yardımcı personel olmak üzere ortalama 3 kişiden oluşan ekipler. Ekipler, her yeni koronavirüs vakasının tespitinde vakanın hikâyesi alınır alınmaz harekete geçip hastanın temas halinde olduğu listelenmiş kişileri 48-49 saat zaman zarfında tarıyorlar. Ekipler sahada mobil cihazlarla hareket ediyorlar, merkez birimlerimiz onların sahadaki çalışmasını takip ediyorlar.
BAKMADAN GEÇME!
Hurriyet Gazetesi muhabiri Meltem Özgenç filyasyon ekibini yakından takip etti..
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın “COVID-19’da, vaka hızının düşüşe geçmesindeki en önemli başarı filyasyona ait” sözlerinin ardından tüm gözler bu işi yürüten filyasyon ekiplerine çevrildi. Dünyada sadece Türkiye’nin uyguladığı filyasyonun ne olduğunu öğrenmek için merkezlerine girdik. Türkiye çapında 4 bin 600 kişilik ekip tek tek koronavirüslü hastaların son temas ettiği kişilerin listesini çıkarıyor. Bu kişiler bulunarak ateş, öksürük gibi semptomları olup olmadığı öğreniliyor. Temaslı listesindekiler karantinaya alınarak virüs bulaşmışsa başkalarına da geçmesi önleniyor.
Bulaşıcı bir hastalıkla ilgili temas zincirinin tarandığı ‘filyasyon’, vatandaşın hayatına koronavirüsle girdi. Oysa Türkiye bu işlemi tüm bulaşıcı hastalıklarda, enfeksiyon zincirini kırmak için kullanıyor. COVID-19 ile birlikte dünyada sadece Türkiye’nin uyguladığı filyasyonun nasıl uygulandığını Hürriyet olarak yerinde araştırdık. Türkiye genelinde 4 bin 600’e yakın sağlık personelinin görev aldığı filyasyon ekipleri, 3’er kişi halinde ve 24 saat esasına göre çalışıyor. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Bulaşıcı Hastalıklar Birim Sorumlusu Dr. Kerime Altunay, işlem ile COVID-19 hastası ile temaslıların tek tek incelendiğini belirterek Hürriyet’e şunları söyledi:
HASTALIK GELMEDEN“Bizim Türkiye olarak bir pandemi planımız vardı. Koronavirüsün Çin’de çıkışıyla birlikte ocak ayında bu planı revize ettik ve uygulamaya koyduk. Hatta hastalık ülkeye gelmeden filyasyona başladık. Tabii kimseyi izole etmedik. Sadece semptom var mı diye baktık. Çünkü bazı hastalıkların belirtileri koronavirüsle benzer olabiliyor. Her belirtiyi tek tek kontrol ettik.
Filyasyon ekibinin Ankara grubunda 900 kişi var. Tüm Türkiye’de ciddi bir sağlık ordusu demek bu. Bizim Halk Sağlığı Bilgi Sistemi’miz var. Bu sistemi sürekli süzüyoruz. Yeni bir hasta gördüğümüz an telefonla arıyoruz. Sonra sahadaki ekiplerimize haber verilerek önce hasta izole ediliyor. (Durumu ağırsa hastanede, değilse evde.) Daha sonra da temaslıları tek tek tespit ediliyor. Hasta ile aynı evi paylaşan temaslılara öncelikle farklı odalarda ya da birbirlerinden çok uzakta oturmalarını tavsiye ediyoruz.
Aynı eşyaları kullanmamalarını istiyoruz. Bizden sonra bu kişileri aile hekimleri arayıp semptom sorgulaması yapıyorlar. Öncelikle kişilere ‘ateşiniz var mı, öksürük şikâyetiniz oldu mu, nefes darlığınız var mı, kimlerle temas ettiniz’ diye soruyoruz. Hep en başa dönüyoruz ve çalıştığı işyerinden, ki bir kişi bile olsa, onu ve temaslıları izlemeye başlıyoruz. Hastadan sürüntü alırken özel kıyafetimizi giyiyoruz, maske takıyoruz, hijyen kurallarına çok önem veriyoruz. Eve gelir gelmez hemen duşa giriyoruz.”
ZONGULDAK’TA YÜZDE 99 TAKİP
Temaslı takibinin en yüksek oranda sonuçladığı il yüzde 99 ile Zonguldak. En düşük il ise yüzde 92 ile Şanlıurfa. Vakaların en yoğun olduğu İstanbul’da şu an 1200 filyasyon ekibi görev alıyor.”
BAKMADAN GEÇME!
Ankara Numune Hastanesi’nde özel bir bölüm filyasyon ekibine ayrılmış durumda. Bu bölümde çağrı merkezi gibi kullanılan birimde yaklaşık 40 kişi görev yapıyor. Ekipler telefonla şüphelilere ulaşıyor. Uyarılar yapıyor. Ekipte telefon başında görev yapan Rahime Karakülah, 11 yıldır sağlık sektöründe çalışıyor. 2 yıldır da izleme-değerlendirme biriminde görev yapan Karakülah, “İnsanların korkularını ve streslerini telefonun başında ses tonunda anlayabiliyoruz. Onlara neler yapmaları gerektiği konusunda yönlendirip moral vermeye çalışıyoruz” diye konuştu.
Ekibin bir diğer üyesi Derya Koçak, 2 yıldır Aile Hekimliği biriminde çalışıyor. Koçak, “Sayı arttıkça tabii ki bizler de etkileniyoruz. Ancak korkmayıp, vatandaşlarımızla olan diyaloğumuzda hijyen açısından ne yapmaları gerektiğini anlatıyoruz ve motivasyonlarını yüksek tutuyoruz. Zaman bizi de etkileyen diyaloglar yaşıyoruz. Bunlardan birisi de 49 yaşında hiçbir kronik hastalığı olmayan ve koronavirüse yakalanan bir annenin çocuklarıyla yaptığım görüşmeydi” dedi.
Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. İlhami Çelik, vaka sayılarındaki düşüşün çok sevindirici olduğunu belirterek bir uyarı yaptı. Çelik, “Düşüş gözlense de hâlâ gerekli tedbirleri almamız ve izolasyon kurallarına uymamız gerekiyor. İzolasyon kurallarındaki gevşeme, kendini ciddi bir vaka artışıyla gösterecektir. Bu da tüm emekleri boşa çıkarır. Bu nedenle önümüzde iki-üç hafta çok önemli. Lütfen kurallara uyalım” dedi.
BAKMADAN GEÇME!
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın önceki gün açıklamalarında bahsettiği filyasyon saha ekibi kapılarını Hürriyet’e açtı. Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı’nda görev yapan 40 kişilik ekip, vardiyalarla 7 gün 24 saat çalışıyor. Telefon başından bir dakika ayrılmayan filyasyon ekibi, koronavirüslü kişilerle temas etmiş ya da etme ihtimali bulunan kişilerle telefonda görüşerek onları yönlendiriyor. Özel kıyafetli ekipler de telefon başındaki ekiple irtibata geçip vatandaşlara ulaşıyor.