Atatürk’ün temelini attığı ilçe: Etimesgut
Güncelleme Tarihi:
Etimesgut’un Atatürk’ün emriyle 1928’de örnek bir köy olarak kurulduğunu biliyor muydunuz? İsminin Ahi Mesud’dan geldiğini ya da isminin 1930 yılına kadar ‘Etimesut’ olduğunu? Nostalji köşemizde bu kez sizleri Etimesgut Belediyesi’nin arşivinden siyah beyaz fotoğraflarla Etimesgut’ta tarih yolculuğuna çıkarıyoruz.
Etimesgut’un tarihi, Ankara’ya yakınlığından dolayı Ankara tarihi ile çok büyük ölçüde aynı özellikleri gösterir. Etimesgut’u farklı kılan özelliği ise Cumhuriyet’in ilk yıllarında Mustafa Kemal Atatürk’ün modernleşme idealinden yola çıkılarak ‘numune bir köy’ olarak kurulmasıdır. Ankara-Eskişehir demiryolu güzergâhında bulunan, Ankara’ya yakın uygun bir arazi olan Ahi Mesut Çiftliği, Atatürk’ün bizzat imzaladığı 16 Mayıs 1928 tarih ve 6639 sayılı kararname ile satın alınır. 28 Mayıs 1928’deki kararname ile de buraya ‘Ahi Mesud Numune Köyü’nün kurulmasına karar verilir. Bulgaristan’dan göç eden muhacirlerin buraya yerleştirilebilmesi için hazırlanan plana göre 50 hanelik köyün inşaatına hemen başlanılır.
ÇALIŞMALARI YERİNDE KONTROL EDERDİ
Ayrıca çevre köy çocuklarını toplulaştıran bir yatılı bölge okulu (Etimesgut Yatı Mektebi), bir çarşı ve han, bir hamam, ayrıca devlet hastanesi de (Etimesgut Sıhhat Yurdu) inşa edilir. Ankara’ya en yakın bu ‘Numune Köy’ün kuruluşunda yapılacak işlerle Atatürk yakından ilgilenir. Pek çok defa bizzat ziyaret ederek yapılan çalışmaları yerinde kontrol eder. Atatürk buraya haftada birkaç kez gelip at gezintileri yapar, halkla yıllık mahsuller hakkında konuşur, tarlalara kadar gidip çiftçilerden bilgi alır.
BAKMADAN GEÇME!
“BİR İSVİÇRE KÖYÜ’NDEN NE FARKI VAR?”
Köye yerleştirilecek göçmenlerin su ihtiyacının karşılanabilmesi için de 2 bin 500 metre mesafedeki Çakırlar Çiftliği’nden su getirilir. Günümüzde ilk önce Etimesgut Kız Teknik ve Meslek Lisesi yanına çeşme yapılarak hizmete sunulan bu su daha sonraki tarihte kullanımının daha rahat olması için Turgut Özal Köprüsü bitişiğine Atatürk Çeşmesi olarak taşınır. Asfaltı, elektriği, suyu, demiryolu, okulu, oteliyle dikkat çeken bu köy için Falih Rıfkı Atay, “Etimesut Köyü’nün bir İsviçre köyünden ne farkı var” diye yazar.
ETİMESGUT BELEDİYESİ 31 YIL ÖNCE KURULDU
Köyün statüsü 1 Haziran 1928’de değiştirilir ve artık Ahi Mesud nahiyesi olur. Türkiye’ye örnek olması istenen 50 haneli yerleşim merkezi Ahi Mesud, aynı yılın 10 Aralık tarihinde tamamlanır. Etimesgut, kendisine bağlı 18 köy ile 1968 yılına kadar belde olarak kalır, aynı yıl mahalle olarak yeniden kurulur. 20 Mayıs 1990’da 3644 sayılı kanunla Yenimahalle’den ayrılarak ilçe statüsü kazanır, hemen ardından da 19 Ağustos 1990’da yapılan belediye başkanlığı seçimi ile belediye teşkilatı kurulur.
BAKMADAN GEÇME!
SANAYİ VE EKONOMİSİYLE DE ÖRNEK İLÇE
Demiryolu güzergâhında oluşu Etimesgut’un gelişimine büyük katkı sağlar. Güvercinlik Havaalanı, Şeker Fabrikası, Ankara Çimento Fabrikası, Avrupa’da önde gelen radyo istasyonlarından birisi haline gelen radyo istasyonunun burada kurulması, Etimesgut’u ilk kırsal kalkınma örneği olmaktan çıkarıp sanayisi ve ekonomisi ile de Türkiye’ye örnek hale getirir. Örnek bir köyden ilçeye uzanan ve 31 yıllık da bir belediye geçmişi olan Etimesgut, merkez ilçe olarak bugün Eryaman, Bağlıca gibi yerleşim yerleriyle gün geçtikçe büyür ve gelişir. Günümüzde de modern bir ilçe olarak insanlar tarafından tercih edilir.
İSMİNİN ESİN KAYNAĞI AHİ REİSİ
Etimesgut isminin esin kaynağı olan Ahi Mesud, Osmanlı devrinde Ankara’da yaşayan bir ahi reisidir. Etimesgut’a adını veren Ahi Mesud’un Bağlıca Mahallesi’nde bulunan mezarı da dönemin mimari özellikleri dikkate alınarak Etimesgut Belediyesi tarafından projelendirilerek ilçeye kazandırılır. ‘Ahi Mesud Numune Köyü’, Haziran 1928’de ‘Ahi Mesud Nahiyesi’ ismini alır. İsmi, 1930 yılında ‘Etimesut’, Aralık 1937’de de ‘Etimesgut’ olur.
BAKMADAN GEÇME!
‘MODERN ETİMESUT BİR BAŞLANGIÇTIR’
29 Ekim 1931 tarihli Hakimiyeti Milliye Gazetesi’nde Mustafa Kemal Atatürk’ün Etimesgut ile ilgili şöyle bir sözü yer alır: “Ankara davası, yalnız bir şehir yapmak davası değildir, Ankara yapıcılığı, vatanın en uzak köylerine kadar uzayacaktır. Modern Etimesut bir başlangıçtır.”
Dünyaca ünlü fotoğrafçı Alfred Eisenstaedt, 7 Ekim 1934’te Etimesgut’ta bir okuldaki öğrencileri fotoğraflar. Öğrenciler tahtaya, “Bugün herkes memleketine karşı vazifesini yaparken, hakkını da isteyebiliyor” yazar.
BAKMADAN GEÇME!
Atatürk Çeşmesi eski hali
Bağlıca Köyü eski bakkalı (varilden gaz yağı satılırken)
BAKMADAN GEÇME!
Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes Etimesgut Şeker Fabrikası Temel Atma Töreni'nde
Etimesgut Şeker Fabrikası Temel Atma Töreni
BAKMADAN GEÇME!
Çamaşırhane
Çarşı
BAKMADAN GEÇME!
Devlet Hastanesi
Eryaman İlkokulu
BAKMADAN GEÇME!
Eryaman Köyü kadınları
Etimesgut sakinleri 1960'lı yıllar
BAKMADAN GEÇME!
Etimesgut’a genel bakış devlet hastanesi radyo telsiz antenleri ve yatılı okul görülüyor
Etimesgutlu köylüler çeşme başında
BAKMADAN GEÇME!
Öğrencilerin tarım dersi
Tepeden Etimesgut’un görünümü 1929
BAKMADAN GEÇME!
Türk Hava Kurumu Uçak Fabrikası
Un değirmeni
BAKMADAN GEÇME!
Yukarı Yurtçu Köyü ilkokulu öğrencileri
...///FOTOALTI: (OKUL TAHTA YAZISI)