Ankara’nın su yolculuğu
Güncelleme Tarihi:
Elmadağ suyunu Ankara’ya getirmek için 1898’te Avrupa’dan dökme demir borular getirildiğini, Cumhuriyet’in ilk içme suyu arıtma tesisinin Ankara’ya yapıldığını biliyor muydunuz? Bugünkü nostalji yolculuğumuz ASKİ Genel Müdürlüğü arşivinden fotoğraflarla Ankara suyunun tarihine...
Ankara suyunun tarihi, kentin tarihi kadar eski. Hatip Çayı, İncesu Deresi ve Çubuk Çayı’nın birleştiği Akköprü, Çankırı Caddesi üzerindeki Roma Hamamı, eski valilik önündeki antik su boruları, kalenin altındaki Roma Tiyatrosu’ndaki su oyunları, Kayaş yakınlarındaki antik su kaptajı (dağınık su kaynaklarının bir araya toplanması) ve Elmadağ’daki antik kaynaklar bu sözü doğrular. Kayaş’taki kaptaj, Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar temel su kaynağı olur. Bu su, kalenin alt bölgelerine ulaşır, yüksekte kalanlar ise kuyu ve sarnıçlar ile suyu temin eder. Elmadağ kaynaklarından gelen su şehrin düşük noktalarında oluşan yüksek basınçtan ötürü pişmiş kil borular ile taşınamaz. Vali Abidin Paşa, 1898’de Avrupa’dan dökme demir (font) borular getirerek sorunu çözer. Ankara’nın başkent oluşu sonrasında hızla artan nüfusun su ihtiyacı için 1926’da antik Roma Kaptajı yakınındaki Kusunlar Çayı vadisinde bir yeraltı kaptajı projelendirilir, inşaat, Ankara Belediyesi’nin maddi zorlukları nedeniyle yarım kalır.
1928-30 YILLARINDAKİ SU SIKINTISI
Ankara, 1928–1930 arasında ciddi su sıkıntısı çeker. 1931’de kurulan Ankara Şehri İçme Suyu Komisyonu, Kusunlar Kaptajı’nı tamamlayarak devreye alır. Tesisin sağladığı su şehre yetmeyince, Atatürk Orman Çiftliği’ni sulamak için yapımına başlanan Çubuk Barajı’nda biriktirilen suyun bir kısmı içme suyu olarak kullanılır. Cumhuriyet’in ilk içme suyu arıtma tesisi olan Su Süzgeci de komisyon tarafından yaptırılır.
BAKMADAN GEÇME!
KENTİN İLK İÇME SUYU ANA PLANI
1950’ler ve 1960’larda Çubuk Barajı’na ek olarak şehir içinde onlarca su kuyusu açılır ve artan nüfusun su gereksinimi karşılanmaya çalışılır. 1960 ortalarında DSİ tarafından devreye alınan Çubuk 2 ve Bayındır barajları da artan su talebini karşılamakta yetersiz kalır. DSİ, 1969’da Ankara’nın ilk içme suyu ana planını yaptırır. Plan, çok büyük yatırımları içerdiği için gerçekleşmesi yıllara yayılır ve bu süre içinde şehir su sıkıntısı çekmeye devam eder.
ASU’DAN ASKİ’YE DÖNÜŞÜM ZAMANI
1985’te İvedik Arıtma Tesisi devreye girer ve Ankara, yıllardır süren su sorununu Kurtboğazı ve Çamlıdere barajlarının sularını arıtarak çözer. İlerleyen yıllarda Eğrekkaya ve Akyar da devreye girer ve birbirlerine su aktararak Kurtboğazı Barajı’nı beslerler. Büyükşehir belediyeleri ise 1984’te hayata geçer. Ankara Sular İdaresi’nin(ASU) Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi’ne(ASKİ) dönüşmesi de 1986’da gerçekleşir.
BAKMADAN GEÇME!
1990’DA BU BORULARI YENİLENDİ
1990’lı yıllarda şehir içi su boruları tümüyle dökme demir (düktil) borular ile yenilenir. Büyük Ankara Kanalizasyon Yatırımları (BAKAY) gerçekleştirilerek şehir içi atık su ve yağmur suyu hatları döşenir, o dönem Tatlar Atıksu Arıtma Tesisi projelendirilerek yapımına başlanır. ASKİ tarafından şu anda da 2024-2054 yıllarını kapsayacak içme suyu, atık su ve yağmur suyu yönetimi master planı hazırlanıyor.
1890’da Ankara Valisi Abidin Paşa döneminde Ankara Kalesi’ne getirilen Elmadağ suyunun havaya çıkış anı. Rivayete göre kalenin suya kavuştuğu anın fotoğraflandığı bu karede Fransız mühendis, yarım Türkçe’siyle “İşte su işte ben” diyerek bu büyük işi kendisinin başardığını anlatır.
BAKMADAN GEÇME!
Ankara Sular İdaresi'nin bir zamanlar ki binası
1930’lu yıllar Çankaya su deposu
BAKMADAN GEÇME!
1931’de Ankara’nın içme suyu sorununu çözmek için kurulan komisyon
İlk derin kuyu çalışması
BAKMADAN GEÇME!
Kale içinde font borularla su getirme çalışması
ASU'nun Akdamla isimli yayın organı
BAKMADAN GEÇME!
Ankara Sular İdaresi'nin 1979'daki su tasarrufu afişi
