3 doz Sinovac mı? 2 doz Sinovac 1 doz Biontech mi? Uzmanlardan açıklama
Güncelleme Tarihi:
3 doz Sinovac mı, 2 doz Sinovac ve üzerine 1 doz BionTech mi vurulmak daha iyi sorusu pek çok kişinin gündemini oluşturuyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 30 Haziran'daki Koronavirüs Bilim Kurulu toplantısının ardından yaptığı açıklamada, iki doz aşı olmuş 50 yaş ve üzerindekiler ile sağlık çalışanlarının 1 Temmuz'dan itibaren üçüncü dozlarını olmak üzere randevu alabileceklerini bildirmişti. Bakan Koca, 2 doz Sinovac aşısı olan vatandaşların, 3. doz tercihini Biontech aşısından yana kullanabileceğini açıklamasının ardından, aşılaya yönelik araştırmalar yeniden hız kazandı. 2 doz Sinovac sonrası Biontech aşısının yapılıp yapılamayacağını ve etkilerini merak edenler için, Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Songül Özer ve Biyogüvenlik Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, önemli açıklamalarda bulundu.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 30 Haziran'daki Koronavirüs Bilim Kurulu toplantısının ardından yaptığı açıklamada, iki doz aşı olmuş 50 yaş ve üzerindekiler ile sağlık çalışanlarının 1 Temmuz'dan itibaren üçüncü dozlarını olmak üzere randevu alabileceklerini bildirmişti. Bu kapsamda, ülke genelinde Kovid-19'a karşı toplumsal bağışıklığın sağlanabilmesi için birinci ve ikinci doz aşıların yapılmasına hızla devam edilirken temmuz itibarıyla üçüncü dozların uygulanmasına da başlandı.
2 doz Sinovac olmuş vatandaşların, 3. doz aşısını Biontech yaptırabileceğini bildiren Bakan Koca’nın açıklamasından sonra aşıların birlikte kullanıldığı takdirde etkisi merak konusu oldu. Dünya genelinde etkisini göstermeye başlayan 'Delta virüsü'ne karşı aşıların etkinliğine dikkat çeken Dr. Songül Özer ve Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, bilgilendirici açıklamalarda bulundu. İşte, Sinovac ve Biontech aşılarının etkisine dair merak edilenler…
BAKMADAN GEÇME!
Biontech aşısı olanların 3. doza ihtiyacı var mı?
Songül Özer: Kişi eğer ilk iki aşısını Biontech olduysa şu anki bilgimize göre, üçüncü doz aşıya 9 ile 12 ay süresince ihtiyaçları yok. Yani biraz daha açık söyleyeyim: İlk iki doz Biontech olduysa, ikinci dozdan 9 ay veya 12 sonrasına kadar herhangi bir marka fark etmez aşılanmasına ihtiyaç yok diye biliyoruz şu anda. Ama 12 ay sonra yeniden aşılanmaya ihtiyaçları olacak mı? Muhtemelen olacak ve belki de o zaman Biontech aşısının da güncellenmiş haliyle, belki yeni bir aşı çıkacak onunla aşılanacağız. Ama şu anda öyle bir bilgimiz yok. Bir yıl süreyle üçüncü doz aşıyı olmalarına gerek yok.
Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu: İlk varyant olan Alfa'ya nazaran Delta önemli ölçüde bir dönüm noktası. BioNTech aşısı, inaktif aşıya göre daha yüksek etkinlik gösterdiği için 3. doz aşılamayı şu anda gerektirmiyor. Yine de varyantın seyrine göre bu durum, gelecekte yeniden değerlendirilebilir.
3.dozu Biontech olanlar delta varyantına karşı korunmuş olur mu?
Songül Özer: Tek dozla Biontech’in ortalama olarak yüzde 36 civarında, yüzde 40’lara yakın bir oranda delta varyantına karşı koruduğunu biliyoruz. Yani bu soruya ‘evet’ korunmuş oluyorlar yanıtını verebiliriz. Tabii ki tek doz Biontech’le koruyuculuk oranı çok yüksek değil ama sıfır da değil, yani yüzde 40.
Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu: Delta varyantına karşı tek doz BioNTech %33, çift doz %88 koruyor. Ancak yeni varyantın aşılara karşı direnci daha fazla. 3. doz aşı bizi koruyacak ancak aşı etkinliği, giderek daha da düşebilir. BioNTech aşısının etkinliği, Sinovac aşısına kıyasla daha fazla olduğu için Delta varyantına karşı daha etkili olduğunu ve önlemlere de uyulmasıyla beraber koruma sağlayacağını söylemek, yanlış olmaz.
BAKMADAN GEÇME!
3. doz Sinovac ve Biontech aşısı, 2.dozdan ne kadar sonra yapılmalı?
Songül Özer: Bu aslında yaşayarak öğrendiğimiz bir şey. Hiç böyle bir planımız yoktu, böyle bir olay da yoktu. İkinci dozdan sonra ne kadar süreyle aşılanmalılar gibi bir çalışma elimizde yok. Klinik çalışmalarda bunu ispat edemiyoruz ama şu anda dünyada, Haziran ve Temmuz ayı itibariyle koranavirüsün delta varyantı hızla yayılmaya devam ettiği için… Türkiye’de de delta varyantı İstanbul, Ankara gibi büyük iller başta olmak üzere, Sağlık Bakanlığı tarafından en son açıklanan rakam 236. Bu rakamlar delta varyantının olduğunu bildiğimiz, hatta delta varyantının kendi içerisinde tekrar mutasyona uğrayarak delta plus varyantına dönüştüğünü ve Türkiye’de de üç kişide delta plus varyantının da göründüğünü bildiğimiz için, ikinci aşıdan sonra Sinovac olanların Biontech ile aşılanmalarını öneriyoruz. Yani, 2. doz aşıdan en erken 1 ay sonra Sinovac yapıldıysa, en erken bir ay sonra üçüncü doz aşıyı Biontech olarak olabilirler. Delta varyantı nedeniyle acele ediyoruz.
Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu: İki doz BioNTech aşısı olmuş kişilerin üçüncü doz olarak BioNTech veya Sinovac aşısı olmasına gerek yok. Ancak Sinovac aşısı sonrasında üçüncü bir doz önerilmekte. Üçüncü doz için hem Sinovac hem de BioNTech öneriliyor fakat süre için, son aşının üzerinden ortalama 1-2 ay geçmesi gibi bir şart mevcut.
3. doza ihtiyaç duyulmasının sebebi Sinovac’ın daha düşük bir etkisi olması mıdır?
Songül Özer: Daha düşük etkisi olmasıdır. Çünkü şu anda en önemli varyant delta varyantı, daha ölümcül olan ve hızla yayıldığını bildiğimiz bir varyant. Sinovac aşısının delta varyantına karşı koruyup korumadığına dair elimizde klinik çalışma olmadığı için şimdilik korumadığını düşünüyoruz. O yüzden kişileri delta varyantına karşı koruduğu bilinen Biontech ile aşılamaya çalışıyoruz.
Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu: Evet, inaktif aşı olan Sinovac'ın yeni varyant üzerinde etkisi, BioNTech aşısına göre daha düşük. Bu nedenle, üçüncü doz olarak bu aşının yapılması önerilmekte ancak üçüncü doz olarak bir kez daha Sinovac aşısı da elbette tercih edilebilir.
BAKMADAN GEÇME!
2 doz Biontech aşısı olmuş 50 yaş üstüne 3. doza gerek var mıdır?
Songül Özer: Gerek var. Burada bir yaş sınırı yok. 2 doz Sinovac olduysa her yaş grubundaki herkes delta varyantına karşı korunmuyor, diye düşünüyoruz. Her yaş grubundaki kişileri 3. dozla ve 3. dozun da Biontech olması şeklinde öneriler de bulunuyoruz.
Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu: BioNTech aşısının üçüncü dozu, şu anda hiçbir yaş grubunda direkt önerilen bir yaklaşım değil. Bu durum, "Genç yaş grubu daha dirençli, o yüzden aşıya ihtiyaç duyulmuyor." olarak algılanmamalı, çünkü bunun sebebi, mRNA aşılarının bizzat kendisi. 50 yaş altında olup Sinovac aşısı olanların üçüncü dozu yaptırması doğru olacaktır ancak 50 yaş altı olup da BioNTech aşısı olanların üçüncü doza şu anda ihtiyacı yok.
2 doz Sinovac ve 1 doz Biontech aşısı olmanın yan etkileri var mı?
Songül Özer: Evet, kabul edilebilir sınırlarda yan etkileri olabilir. Yani aşının yapıldığı yerde kol ağrısı, hafif bir halsizlik, belki biraz baş ağrısı bunlar kabul edilebilir yan etkilerdir. Ama içerisinde ne Sinovac’ın ne Biontech’in canlı virüs olmadığı için, hastalığın benzeri bir tablo kesinlikle aşı olan kişilerde beklemiyoruz. Alerji ihtimali her aşıda vardır. Yani yıllardır olduğunuz kızamık aşısı, boğmaca aşısı, tetanos aşısı, verem aşısı gibi aşıların da alerji yapma etkisi var. Çünkü vücuda yabancı bir madde veriyorsunuz sonuçta. Bu yüzden gerek Sinovac’ın gerek Biontech’in gerekse diğer koronavirüs aşılarının hepsinin alerji yapma ihtimali elbette ki var. Aşı olduktan sonra hemen sağlık kurumunu terk etmeyin. “Bir yarım saat bir saat kalın gözlem altında olun, ondan sonra evinize gidin,” diyoruz olası durumlar için. Aylardır yapıyoruz bu aşıyı ölümcül yan etkiler, geri dönüşümsüz yan etkiler ben görmedim. Bugüne kadar gören arkadaşım olmadı ya da rapor edilmedi.
Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu: Şu ana kadar ortaya konmuş çalışmalar ve bu şekilde süregelen aşılama neticesinde, kayıtlara herhangi bir yan etki geçmiş değil. Sinovac aşısı ile kişilerde, hâli hazırda bir bağışıklık yanıtı oluşuyor ve BioNTech aşısı ile bu yanıt, sadece pekiştirilmiş oluyor. Herhangi bir yan etki olmadığı gibi gerek Sağlık Bakanlığı tarafından gerek Dünya genelindeki uygulamalar açısından bu şekilde çapraz aşılama tavsiye edilmekte.
BAKMADAN GEÇME!
3. dozda farklı aşının uygulanması etkinliği nasıl etiler?
Songül Özer: Hangi tür etki mekanizmasına sahip aşılandıysa o tür aşıdan devam etmekten yanadır. Yani inaktif aşıyla aşılanma başlandıysa inaktif aşıyla hatırlatma dozu yapılır. Biz bunu öğrendik, bunu öğütledik bugüne kadar. Fakat burada durum biraz değişti. Yani Sinovac inaktif bir aşı fakat Biontech mRNA teknolojisine dayalı bir aşı. Yani farklı bir üretim teknolojisi var. Niye o aşıdan sonra bunu öneriyoruz? Az önce de açıkladığım gibi çünkü Sinovac aşısının dünyada çok az ülkede yapılmış olması nedeniyle delta varyantına karşı koruyup korumadığına dair elimizde net bir kanıt yok. O yüzden de biz 83 milyon kişiyi riske atamayız. Biontech aşısının birçok ülkede delta varyantına karşı ve delta plus varyantına karşı koruduğuna dair, hatta 2. doz yapıldıktan sonra yüzde 88’e varıyor bu koruma. Koruduğuna dair elimizde de bilgiler olduğu için, bu aşı da elimizde varsa farklı bir teknolojiyle üretilmiş olsa da Sinovac’tan sonra Biontch yapılması delta varyantına karşı korunması için öneriyoruz.
Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu: Tek doz BioNTech aşısının etkinliği, normal şartlarda %33 olarak belirtildi fakat Sinovac aşısı ile bağışıklık kazanan kişilerin mRNA aşısı ile üçüncü doz aşılanması, bu oranı çok daha yukarılara çıkarmakta. Keza, mRNA aşısının etkinlik süresi, yaklaşık 9 aylık bir süre olarak belirtiliyor; yani, antikor yanıtı oluşturması açısından etkinliği, çok daha fazla.
3.doz Biontech’in etkinliği nedir?
Songül Özer: Aşıyı üreten firmanın CEO’su Uğur Şahin açıkladı ve klinik çalışmalarla biz bu sonucu gördük. Şu anda alfa beta, gama, delta varyantlarına karşı koruduğunu biliyoruz. Tek dozla bu delta varyantına karşı korunmanın yüzde 35 yüzde 40 civarında olduğunu ama ikinci doz Biontech yapıldığında bir ay sonra bu oranın yüzde 88’e çıktığını biliyoruz. O yüzden Biontech bu varyanta karşı en etkili aşıymış gibi görünüyor.
Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu: Sinovac aşısının antikor oluşturma yanıtı, BioNTech aşısına göre daha düşük. 3. doz olarak mRNA aşısı olunması, mevcut etkinliği daha da artırıyor. Sadece ülkemizde değil, birçok ülkede bu şekilde bir teşvik mevcut. Haziran sonunda İngiltere'de yapılan bir çalışma da üçüncü dozun farklı bir türde aşı ile yapılmasının etkinliği artırdığını ortaya koydu.