Ferai Tınç: Türkiye, Orta Asya'dan siliniyor

Ferai TINÇ

YEMİN ederim ki, cumhurbaşkanlığı seçimlerine odaklanmış ruh halinizi dağıtmak istemiyorum. Sizi Türkiye'yi kurtaracak formüller üretmekten de alıkoymak niyetinde değilim. Allah esirgesin!

Yalnız, hayatınızdaki her paragrafın başında ve sonundaki Türk'ün Türk'e propagandaları faslına bir küçük parantez açmak istiyorum.

Hani, Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra Türkiye'nin önünde uzanan bir Türk dünyası vardı ya, işte o, artık yok.

* * *

ORTA Asya'nın Davos'unu, Almatı'da yaratmak isteyen Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, Dünya Ekonomik Fuarı'nda dünyaya net bir mesaj verdi.

'Eski Sovyet Cumhuriyetleri'nin, Rusya ile birleşmelerinden başka şansları yoktur. Kültürümüz bir, tarihimiz bir, atalarımız bir. Aynı ekonomik alt yapının, benzer sorunlarını yaşıyoruz. Ancak bu şekilde Batı ile de entegrasyonu sağlayabiliriz.''

Toplantıya katılan Rusya Başbakan Yardımcısı Mihail Kasyanov'un sözleri de gayet netti: 'Hazer bizim öncelikli ilgi alanımızdır. Bağımsız Devletler Topluluğu ile ilişkiler ise dış politikamızın en önemli maddesidir.'

Kırgızistan Devlet Başkanı Askar Akayev Avrasya'yı, Rusya ile İran ve Hindistan'ı bağlayan bölge olarak niteliyor, Çin'e açılan kapısının Kırgızistan, Avrupa'ya açılanın ise Gürcistan olduğunu söylüyordu. (Tabii Karadeniz üzerinden.)

Sadece yaşlı ve yorgun Şevardnadze, gür Gürcü sesi ve kaçın kurası dalgacılığıyla karşı çıkıyor, 'Biz aynı battaniye altında uyuyoruz ama rüyalarımız farklı' diyordu.

Diyordu ama, Almatı'da üç gün sabahtan akşama bir toplantıdan diğerine koşan Batı'lı siyasetçiler, uluslararası finans çevrelerinin temsilcileri ve dev petrol şirketlerinin CEO'larının önüne konan resim, henüz aralarında sorunlar bulunsa da, Rusya'nın bölgenin yeniden çekim merkezi haline gelmekte olduğunu gösteriyordu.

Türkiye ise resme Çin kadar uzak duruyordu.

* * *

RUSYA ve bölge ülkelerinden çok sayıda gazetecinin dışında, toplantıyı Avrupa ve Amerika'nın önde gelen basın yayın organlarının Orta Asya, Rusya ve enerji konularındaki uzman gazetecileri izledi.

Türkiye'den ise Enerji Bakanı Cumhur Ersümer'i takip eden meslektaşlarım dışında sadece iki uzman gazeteciydik Zeynep Göğüş ve ben.

Demek ki, Kafkasya ve Orta Asya perspektifi Galatasaray maçı kadar heyecan yaratmıyor. O zaman da, söyleyecek bir şey kalmıyor.

On yıl önce Türk dünyası ile Batı arasında 'köprü' rolüne soyunan, ardından 'eksen ülke' (pivotal ) olmaya karar veren Türkiye, sonunda 'perifer' ülkeler arasına giriyor.

Kazakistan Devlet Başkanı Nazarbayev'in, katılan ülke heyetlerine teşekkürü sırasında Türkiye'yi neden es geçtiğini anlamak için önce kendimizi sorgulamak gerekiyor.

* * *

TÜRKİYE ektiğini biçiyor. Özal ve Demirel'in karizmalarına teslim edilen Kafkasya ve Orta Asya politikalarının, sadece ahbap çavuş ilişkileriyle yürümeyeceği ortaya çıkıyor.

Almatı'da, aklıma Dışişleri Bakanı İsmail Cem'in, cumhurbaşkanı olabileceğini düşündüğü günlerde TBMM'de yaptığı konuşma geliyor. 'Dış politikamıza yeni bir kavram getirdik' diyordu. 'Türkiye'nin tarihi coğrafyası.'

Kavramı getirmişler ama içini doldurmayı unutmuşlar.

Toplantıda Türkiye adına konuşan Devlet Bakanı Abdülhaluk Çay için Dışişleri Bakanlığı'nın hazırladığı kupkuru, pırıltısız ve vizyonsuz konuşma da bunu gösteriyordu.