Ferai Tınç: Suriye ve Ortadoğu'da yeni dönem

Ferai TINÇ

ORTADOĞU barış sürecinin devamı, sadece bölge için değil, fakat Türkiye ile Suriye arasındaki ilişkilerin geleceği açısından da dikkat gerektiren göstergeler sergileyecek.

Hafız Esad'ın ölümü Ortadoğu barış sürecini olumsuz etkileyecek mi?

ABD'nin bölgeyle uzun süreli ilişkileri olan diplomatlarından Robert H. Pelletrau'nun dediği gibi, ‘Esad, İsrail ile barış yapmanın gerekli olduğunu önce kendisi kabul etti. Sonra da Suriye’ye bunu kabul ettirdi.'

Bu nedenle Hafız Esad sonrası Suriye'nin bu noktadan geri dönmesi, pek mümkün değil.

Kaldı ki, karamsar görüşler Enver Sedat'ın ölümünden sonra da ortaya çıkmıştı.

İsrail ile Mısır arasındaki barış sürecinin darbe yiyeceği beklentisi yükselmişti. Ama öyle olmadı.

Hüsnü Mübarek, iki ülke arasındaki ilişkileri daha da derinleştirdi.

İsrail ile barışın mimarı Kral Hüseyin'in ölümü de ülkesinde ters rüzgarlar estirmedi. İsrail-Ürdün ilişkileri Prens Abdullah'ın pragmatik politikalarıyla devam etti.

* * *

MOSSAD BİLİYORDU

EVET uzun süreden beri Hafız Esad'ın sağlığını yakından izleyen (idrar tahlili operasyonu bile gerçekleştiren) Mossad, Esad'ın sonunun yaklaştığını biliyordu.

Bu yıl başında yapılan tahminlerde ‘bir günden iki yıla kadar’ süre biçiliyordu Hafız Esad için.

Bahar aylarında İsrail askeri istihbaratı bu sürenin ‘bir güne daha yakın olduğunu’ açıklamıştı.

Mossad yetkilileri ise geçenlerde Esad'ın ‘bir gün ile bir hafta arası’ ömrünün kaldığını söylüyorlardı.

Yine de İsrail Lübnan'dan, belirlenen süreden önce çekildi. Suriye ile arasındaki ara bölgenin kalkmasını göze aldı. Hem de bile bile.

* * *

ORTADOĞU'DA YENİ NESİL

ŞİMDİ Barak bu kararı nedeniyle, ‘totaliter rejimlerle barış yapılamaz, baştaki kişi gider yerine gelen anlaşmayı bozar’ gerekçesini öne süren aşırı sağın eleştirisine maruz kalıyor.

İsrail'in önde gelen gazetelerinden Haaretz'in yazarlarından Uzi Benziman dünkü, ‘Şam’da soru işaretleri' başlıklı makalesinde aşırı sağın endişesine şu yanıtı veriyor:

‘Suriye’deki bu değişiklik iyimserlik nedeni bile olabilir. Çünkü Ortadoğu'nun yeni liderleri, kendilerinden öncekilerin sahip olduğu ideoloji zincirlerinden ve psikolojik engellerden özgür hareket edebilirler.

Bu yeni nesil bilgisayar döneminde yetişmiş, bazıları batıda eğitilmiş ve yeni kavramlarla tanışmışlar. O nedenle bu yeni neslin halkın çıkarları konusundaki yaklaşımı onlardan öncekilerden farklı olacaktır.'

Ortadoğu'nun yeni neslinin belirleyici özelliği, globalizmle Ortadoğulu muhafazakarlık arasındaki dengeyi kurmak olacak.

* * *

TÜRKİYE DESTEKLEMELİ

HAFIZ Esad'ın ölümü, Suriye'deki totaliter sistem mekanizmalarının çökmesi anlamına tabii ki gelmiyor. Ancak, 21'inci yüzyılın gerçekleri ile uzlaşmaları mümkün olmayan bu güçler geriliyor.

Terör ve savaşa inananların iktidar mücadelesinde yeni mevziler kazanmaları artık mümkün değil. Onların zaferleri kalıcı olamaz. O nedenle yükselen güçleri, Ortadoğu'nun yeni neslini desteklemek gerekiyor. Önümüzdeki dönemde Suriye ile yakınlaşma sürecine özel ihtimam göstermek çok önem kazanıyor.