Ferai Tınç: Önemli ziyaret

Ferai TINÇ

Gözümüz başka şey görmüyor. Bayram sırasında, gündemi havalandırıp değiştirme girişimleri bile etkili olamadı.

Herkes Kemal Derviş'i izledi, ekonomi konuştu, yolsuzlukları anlattı birbirine.

Ama başka konularımız da var. Ve önemli konuklarımız.

Azerbaycan Devlet Başkanı Haydar Aliyev bugün Türkiye'ye geliyor.

Bu iki ülke ilişkilerinde yeni bir dönemin ilk ziyareti.

Türkiye ile Azerbaycan arasında yeni dönem 'gerçekçilik' dönemi olacak.

Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından sonra, her iki taraf da ilk karşılaşmanın heyecanıyla duyguları ön plana çıkarmıştı. Türkiye ağabey- Azerbaycan kardeşti.

Sonra Azerbaycan bu durumdan hiç hazetmedi. Kendimize çeki düzen verdik.

Daha sonraki döneme Haydar Aliyev ile Süleyman Demirel'in ahbap çavuş ilişkileri damgasını vurdu.

Olağanüstü bir yakınlık dönemi gibi durmasına rağmen, bu sırada iki ülke arasında hemen hiçbir sorun tam olarak çözümlenemedi.

Bu yeni dönemin gerçekçiliğinde mutlaka Ahmet Necdet Sezer'in, kişiliğinin ve üslubunun da etkisi olacak. Bir telefonla iş bitirme üslubu yok artık Çankaya tepesinde.

Kurumlar ve kurallar daha fazla devreye girecek. İlişkilerin derinleşmesi ve kalıcılığının garantisi bu.

* * *

ALİYEV'in ziyareti sırasında Şahdeniz gazının alımı konusunda bir anlaşma da imzalanacak.

Bu pazarlığın öyküsü eskiye dayanıyor.

Türkiye ile Azerbaycan arasında bir süreden beri Şahdeniz'deki petrol yataklarında yüksek miktarda bulunduğu saptanan doğal gaz konusunda pazarlıklar sürüyordu.

Şahdeniz'de gaz ortaya çıktıktan sonra Azerbaycan Hazar geçişli Türkmen gazı projesine ilgi göstermemeye başlamış, kendi gazının Türkiye piyasasına daha önce girmesini istemişti.

Şahdeniz rezervleri, bölgedeki en büyük petrol ve gaz hisselerine sahip olan BP'nin Bakü-Ceyhan politikalarının değişmesine neden oldu.

Hazar petrolünün pekala Rusya üzerinden Boğazlar vasıtasıyla dünya pazarlarına çıkabileceğini savunan BP, Şahdeniz'de gaz bulununca ağız değiştirdi.

Bakü-Ceyhan için kolları sıvadı. Daha doğrusu sıvar gibi yaptı. Hattın kaça mal olacağıyla ilgili mühendislik çalışmalarını başlatmak için maddi destek sağladı.

Neden? Çünkü Şahdeniz'de en büyük hisse BP'nin. Ve bu gazın en kolay satılabileceği pazar Türkiye pazarı.

Bakü-Ceyhan ana petrol boru hattı kararını verecek olan Konsorsiyum'un en güçlü üyesi olan BP-AMOCO, Türkiye'ye gaz satmak istiyor ve bunun için Bakü-Ceyhan kozunu kullanıyor.

Türkiye'nin de aynı şeyi yapması doğal. Yani Bakü-Ceyhan'ı garantiye almadan, gaz konusunda nihai karardan kaçınması. Ve anlaşmanın bir niyet beyanıyla sınırlı kalması.

* * *

'KRALDAN fazla kralcı olunmaz' demişti Aliyev. Fransa, Ermeni soykırım tasarısını kabul ettiği zaman bu gerçeği anımsatmıştı.

Çok haklıydı. Türkiye de Aliyev'den fazla Aliyev'ci olunamayacağını anlamalı artık.

Aliyev, Azerbaycan'a önemli katkılarda bulundu. Kafkasya'da Azerbaycan'ın Ermenistan ve Gürcistan'dan daha bağımsız ve güçlü olmasını sağladı.

Ama bu yeterli değil. Çünkü Azerbaycan'ın bağımsızlığının ve güçlü bir devlet olmasının garantisi demokrasi ve şeffaflıktan geçer.

İşte Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin karşılıklı çıkar ve dostluğa dayanması gereken bu yeni dönemde Türkiye'nin üzerine düşen de Azerbaycan'da demokrasi ve şeffaflık konusunda dostça hassasiyet göstermek olmalıdır.