Ferai Tınç: Bakü'de, Türkiye ile birleşme tartışması

Ferai TINÇ

BAKÜ'de, aydınlar bugünlerde en çok Aliyev'in eski milli güvenlik danışmanı Vefa Gulizade'nin ortaya attığı bir konuyu tartışıyorlar.

Türkiye ile birleşmek.

Sovyet diplomasisinin deneyimli diplomatlarından Gulizade, Arap-İsrail savaşı sırasında Kahire ile Moskova arasındaki iletişim köprüsü olarak görev yapmış. Azerbaycan'ın bağımsızlık yıllarının en başından beri de ulusal güvenlik ve dış politika danışmanı olarak cumhurbaşkanlarının yanında bulunmuş.

Azerbaycan topraklarının Türk ve Amerikan üslerine açılması çağrısıyla dikkat çeken Gulizade, şimdi bağımsız bir düşünce kuruluşunun başında. Gulizade'nin bu yeni önerisinin de tartışma yaratacağı kesin. İşte uzun görüşmemizin özeti:

BAĞIMSIZ YAŞAYAMAYACAĞIZ

Neden Türkiye ile birleşmeyi öneriyorsunuz?

Tarihe bakın Azerbaycan devleti yok. Biz etnik Türkler, merkezi devlet yaratamadık. Bizim milli şuur sorunumuz var. Azerbaycan milleti diye bir şey yok. Ruslar, bu siyasetle Türklüğümüzü unutturmayı becerdiler. Milli öz kuvvetli değilse, milli devlet kuvvetli olmaz. Şimdiki devletin geleceğine inanmıyorum. Aliyev'e bir şey olsa Azerbaycan'da her şey olabilir. Biz Rus siyasetine karşı duramayız. Türkiye ile birleşelim, tam bir devlet olalım. Bağımsız yaşayamayacağız.

ALMANYALAR BİRLEŞTİ

Bu çağrınız ne kadar gerçekçi?

Bakın, iki Almanya birleşti. Şimdi Belarusya ile Rusya birleşme kararı aldı. Onlar birleşiyorsa biz neden öz vatanımızla birleşmeyelim? Bu tarihi bir fırsat. Azerbaycan dünyanın tanıdığı bir devlet. İki devlet kendi özgür iradeleriyle birleşme kararı alabilirler. Bakü'de bir aydır bunun sohbeti gidiyor. Bu idea çok popüler.

TÜRK ASKERİ

MÜDAHALE EDECEK Mİ?

Yıllardan beri politika içindesiniz, bu fikri neden şimdi ortaya atıyorsunuz?

Putin, Hazar havzasını özel ilgi alanı ilan etti. Rusya'nın hangi müttefiki tehlike karşısında kalsa Rusya müdahale edecek dedi. NATO bunu görmüyor. Biz Türkiyesiz Kafkasya'da muhkem duramayacağız. Ermeniler Rusya'nın desteği ile önce Kelbecer'i aldı. Ardından altı bölgeyi daha aldı. BM'nin kararı var Ermenistan'ın işgal topraklarını geri vermesi için, kimse dinlemiyor. Yarın Nahcivan da gidecektir. Biz sulh yoluyla bu toprakları alamayız. Türkiye artık Azerbaycan ile daha yakın ilgilenmeli. Çünkü şu an ateşkes var. Bu sulh değil. Ateşkes her an bozulabilir. Yarın ateşkes bozulsa, Türk askeri müdahale edebilecek mi? O zaman ne petrol ne gaz. Bu petrol ABD'den hiç kaçmayacak, ama Azerbaycan dağılırsa Türkiye'den kaçacaktır.

ASKERİ ANLAŞMA ŞART

Türkiye'nin bugün verdiği destek Azerbaycan'ın muhkem durmasına yetmiyor mu?

Yetmez. Aslında Demirel zamanında da ilişkiler güçlü değildi. Elçibey 92'de askeri ittifak istediğinde Demirel ciddiye almadı. Alsaydı Ermeniler gelmezdi. Topraklarımızın yüzde 20'sinin işgal altında olmasından Türkiye'yi de suçluyorum. Ben çok endişeliyim. Hiç olmazsa gecikmeden Türkiye ile askeri ittifak yapılmalıdır. Rusya ile Ermenistan'ın yaptığı gibi.

Azerbaycan'ın deneyimli diplomatının çıkışı, Azerbaycan'da bir süredir alttan alta işlenen bir talebin yüksek sesle ifadesi. Bu birleşme değil, Türkiye'nin askeri güvencesine duyulan ihtiyaç. Bakü, bir süredir Ankara'nın nabzını yokluyor ama beklediği yanıtı duyamıyor.

NOT: Geçen hafta Cumhurbaşkanı Sezer'in Bakü ziyareti sırasında fazla tarafsız bir izlenim bıraktığını yazmış, Gulizade'nin değerlendirmesine de yer vermiştim. Azerbaycan Büyükelçisi Sayın Mehmet Nevruzoğlu Aliyev, bu izlenimin doğru olmadığını söyledi düzeltme istedi. İsteğini yerine getiriyorum.

‘Kapalı kapılar ardındaki görüşmelerde biz vardık ve o görüşmeler çok sıcak geçti. Gulizade artık yönetim dışındadır, o bilemez. Sayın Sezer, Aliyev’e kardeşim diye hitap etti, Karabağ konusundaki sözleri de bizi memnun etti. Gulizade, Azerbaycan topraklarına Türkiye'nin kendi toprağı gözüyle bakması gerektiğini söylüyor. Orası Türk toprağıdır ama Türkiye toprağı değildir.'