×
Faiz hesabı
Paylaş
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
ENFLASYONİST ortamda faiz gelirleri ve giderleri nasıl hesaplanır sorusunu yanıtlamak istiyorum. Bu konuyu şimdiye kadar en az beş kere işledim.
Hálá, devletin faiz yükü ‘‘nakit çıkışı esasına göre’’ hesaplanıyor. Yanlış yapılıyor. Zımni ana para geri ödemesi faiz diye tasnif ediliyor. Faiz sonrası bütçe fazlası varken bile, açık verdik deniyor.
1. Enflasyon ortamında, iki tür faiz vardır. Birincisi ‘‘görünen’’ (nominal) ikincisi ise ‘‘reel’’ (gerçek) faizdir. İkisinin arasındaki fark, enflasyonun ana parayı aşındırması kadardır. Diğer bir değişle, görünen faizden, ana para aşınmasını düşersek, geriye ‘‘cari fiyatlarla reel faiz’’ kalır.
2. Enflasyon, her tür geliri aşındırır. Mesela, kira veya ücret gelirleri de enflasyonla aşınır. Ama, ne kirayı getiren gayrimenkulün ana para değeri, ne de ücreti kazanan kişinin ana para değeri enflasyonla aşınmaz. Ücret ve kira gelirlerinde yapılacak enflasyon düzeltmesine, gelirin ‘‘sabit fiyata indirgenmesi’’ (deflate edilmesi) veya ‘‘sabit fiyatla ifadesi’’ denir. Gelir ve giderlerin, enflasyona göre düzeltilmesiyle, ana parası aşınan faiz gelirlerinde yapılan enflasyon düzeltmesi aynı şey değildir.
3. Bu yazının konusu olan ve ‘‘Kamu Kesiminin Borçlanma Gereksinimi / Milli Gelir’’ (PSBR / GDP) oranını yanıltıcı bir şekilde büyük çıkartan hesaplamanın yanlışlığı, iç borç stokundaki enflasyon aşındırmasının nominal faiz giderlerinden düşülmemesidir.
4. Nominal faizden, reel faizi hesap etme formülü şudur: (1+ faiz yüzdesi) bölü (1+ enflasyon yüzdesi) eksi 1 = reel faiz yüzdesi. Sayısal bir örnek çözelim. Yıllık nominal faiz % 90; yıllık enflasyon % 70. Yıllık reel faiz = (1+0.90 / 1+0.70) - 1 = % 11,76.
5. Şimdi de ana para aşınması yöntemiyle, faizi tekrar hesap edelim. Yılbaşında 100 milyar liralık, 365 günlük % 90 faizli devlet para tahvili aldınız. Yıllık enflasyon % 70 oldu. Yıl sonunda 90 milyar lira faiz aldınız. Elinize geçen reel faiz kaç milyar liradır, yüzdesi kaçtır? Çözüm: Ana paranız % 70 enflasyonla 70 milyar aşınmıştır. 90 milyar faizden 70 milyar ana para aşınmasını çıkartırsak, geriye 20 milyar lira reel faiz kalır. Faiz yüzdesini bulalım: Sizin yılbaşındaki 100 milyar liranızın karşılığı şimdi 170 milyar liradır. 20 milyar faiz / 170 milyar ana para = % 11,76.
6. 20 milyar lira, reel faizin cari fiyatlarla ifadesidir. Sabit fiyatla ifadesi ise 20 / 1.7 = 11,760 milyar eder. İşte buna, faiz gelirinin deflate edilmesi denir. Yıl sonunda tahsil ettiğiniz yıllık 20 milyar lira kira veya 20 milyar ücret geliriniz olsa, yapacağınız tek enflasyon düzeltmesi (deflate etme işlemi) budur. Yani bu yıl aldığınız 20 milyar liralık kira veya ücret gelirinin yılbaşındaki lira ile eşdeğeri 20 / 1.7 = 11,760 milyar liradır.
8. Bu hesabın bize anlattığı şudur. Enflasyon yüzde 70 ise, 100 milyar liralık bir tahvilin getirdiği 90 milyar lira faizin eşdeğeri, aynı değerdeki bir gayrimenkulün (amortimsan hariç) getirdiği 20 milyar kiraya eşittir.
Son Söz: Tahvil faizinin tamamı, alan kişiye gelir değilse, veren devlete de gider değildir.
1. Enflasyon ortamında, iki tür faiz vardır. Birincisi ‘‘görünen’’ (nominal) ikincisi ise ‘‘reel’’ (gerçek) faizdir. İkisinin arasındaki fark, enflasyonun ana parayı aşındırması kadardır. Diğer bir değişle, görünen faizden, ana para aşınmasını düşersek, geriye ‘‘cari fiyatlarla reel faiz’’ kalır.
2. Enflasyon, her tür geliri aşındırır. Mesela, kira veya ücret gelirleri de enflasyonla aşınır. Ama, ne kirayı getiren gayrimenkulün ana para değeri, ne de ücreti kazanan kişinin ana para değeri enflasyonla aşınmaz. Ücret ve kira gelirlerinde yapılacak enflasyon düzeltmesine, gelirin ‘‘sabit fiyata indirgenmesi’’ (deflate edilmesi) veya ‘‘sabit fiyatla ifadesi’’ denir. Gelir ve giderlerin, enflasyona göre düzeltilmesiyle, ana parası aşınan faiz gelirlerinde yapılan enflasyon düzeltmesi aynı şey değildir.
3. Bu yazının konusu olan ve ‘‘Kamu Kesiminin Borçlanma Gereksinimi / Milli Gelir’’ (PSBR / GDP) oranını yanıltıcı bir şekilde büyük çıkartan hesaplamanın yanlışlığı, iç borç stokundaki enflasyon aşındırmasının nominal faiz giderlerinden düşülmemesidir.
4. Nominal faizden, reel faizi hesap etme formülü şudur: (1+ faiz yüzdesi) bölü (1+ enflasyon yüzdesi) eksi 1 = reel faiz yüzdesi. Sayısal bir örnek çözelim. Yıllık nominal faiz % 90; yıllık enflasyon % 70. Yıllık reel faiz = (1+0.90 / 1+0.70) - 1 = % 11,76.
5. Şimdi de ana para aşınması yöntemiyle, faizi tekrar hesap edelim. Yılbaşında 100 milyar liralık, 365 günlük % 90 faizli devlet para tahvili aldınız. Yıllık enflasyon % 70 oldu. Yıl sonunda 90 milyar lira faiz aldınız. Elinize geçen reel faiz kaç milyar liradır, yüzdesi kaçtır? Çözüm: Ana paranız % 70 enflasyonla 70 milyar aşınmıştır. 90 milyar faizden 70 milyar ana para aşınmasını çıkartırsak, geriye 20 milyar lira reel faiz kalır. Faiz yüzdesini bulalım: Sizin yılbaşındaki 100 milyar liranızın karşılığı şimdi 170 milyar liradır. 20 milyar faiz / 170 milyar ana para = % 11,76.
6. 20 milyar lira, reel faizin cari fiyatlarla ifadesidir. Sabit fiyatla ifadesi ise 20 / 1.7 = 11,760 milyar eder. İşte buna, faiz gelirinin deflate edilmesi denir. Yıl sonunda tahsil ettiğiniz yıllık 20 milyar lira kira veya 20 milyar ücret geliriniz olsa, yapacağınız tek enflasyon düzeltmesi (deflate etme işlemi) budur. Yani bu yıl aldığınız 20 milyar liralık kira veya ücret gelirinin yılbaşındaki lira ile eşdeğeri 20 / 1.7 = 11,760 milyar liradır.
8. Bu hesabın bize anlattığı şudur. Enflasyon yüzde 70 ise, 100 milyar liralık bir tahvilin getirdiği 90 milyar lira faizin eşdeğeri, aynı değerdeki bir gayrimenkulün (amortimsan hariç) getirdiği 20 milyar kiraya eşittir.
Son Söz: Tahvil faizinin tamamı, alan kişiye gelir değilse, veren devlete de gider değildir.
Paylaş
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
