Evrimin aynası fosiller
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ekim 01, 2004 21:27
Fosiller nasıl oluşur?
Derenin içindeki bir salyangoz kabuğu zamanla çamurla dolar. Bu çamur birikimi sertleşip taşlaştığında ise salyangoz kabuğunun biçimini alır. Bu durumda salyangoz kabuğu çürüyüp yok olsa da taşlaşma (fosilleşme) sayesinde kabuğun biçimi hakkında bilgi sahibi oluruz. Midye, deniz kestanesi veya mercanlar da zamanla kalsiyum karbonata dönüşen kalsit veya aragonit kabuklara sahiptir. Damlayan ağaç reçinesi de hayvan veya bitki kalıntılarını kaplayabilir. Örneğin kehribar da bu reçineden oluşur.
Amonit nedir?
Amonit, özellikle de koç boynuzlarıyla tasvir edilen Mısır kralı Ammon veya Amun’a göre adlandırılmıştır. 350 milyon yıl kadar tüm denizlerde yaşayan amonitler suda yaşayan kafadanbacaklılar olarak sınıflandırılır. Bu canlılar dinozorlar döneminde de yaşıyorlardı ve soyları tıpkı onlar gibi yaklaşık olarak 65 milyon yıl önce tükenmiştir. 12.000 türü bulunan amonitler yaklaşık olarak 1500 sınıfa ayrılırdı. Bu canlılar aslında günümüz mürekkep balıkları ve ahtapotlara benziyorlardı. Genelde koç boynuzuna benzeyen kabuklara sahiptiler ve boyları 5mm’den 2m’ye kadar değişebiliyordu. Tortulların, yaş hesabına izin verdikleri için amonitler önemli bir fosil türüdür. Peki tortul nedir? Tortul, yüzeydeki taşların parçalanması, yuvarlanması ve yeniden tabakalarda birikmesi halinde oluşur. Bu süreç, taşları parçalayan, bozulma ve erozyonla başlar ve parçalanan taşlar daha sonra güneş, don, yağmur ve rüzgardan da etkilenirler. Rüzgar ve su, parçacıkları, ırmaklara, göllere ve denizlere taşıyarak tabakalara yerleştirir. Hangi suda ne şekilde taşındıklarına göre farklı tortullar oluşur. Demek ki tortul dendiğinde aklımıza parçalanmış taş parçaları veya hayvan ve bitki kalıntılarının rüzgar, su ve buzla ırmak ve deniz diplerine taşınarak birikmesi aklımıza gelmeli.
Fosil buluntuları böylece bu tortulların yaşı hakkında bilgi verirler. Örneğin bilim adamları çakıl yatağında bir mamut kemiği bulduklarında, yataktaki çakılın buz dönemine ait olduğunu bilirler, çünkü mamut buz devrinde yaşamıştır. Belli başlı hayvan ve bitki türleri sadece belli dönemlerde yaşamıştır. Örneğin ilkel bitki veya belli başlı balık izleri bulunduğunda, bunların içinde bulunduğu tortul da tarihlenebiliyor.
İlkel bir sürüngen nasıl fosilleşir?
1- Bir deniz sürüngeni ölür, bedeni dibe çöker ve etleri çürür.
2- İskelet zamanla kum ve çamurla örtülür.
3- Tabakalar sertleşir- hayvanın kemikleri ve dişleri taşlaşır (fosilleşir).
4- Milyonlarca yıl sonra ilkel sürüngenin kalıntıları bir kazı sırasında bulunur.
Derenin içindeki bir salyangoz kabuğu zamanla çamurla dolar. Bu çamur birikimi sertleşip taşlaştığında ise salyangoz kabuğunun biçimini alır. Bu durumda salyangoz kabuğu çürüyüp yok olsa da taşlaşma (fosilleşme) sayesinde kabuğun biçimi hakkında bilgi sahibi oluruz. Midye, deniz kestanesi veya mercanlar da zamanla kalsiyum karbonata dönüşen kalsit veya aragonit kabuklara sahiptir. Damlayan ağaç reçinesi de hayvan veya bitki kalıntılarını kaplayabilir. Örneğin kehribar da bu reçineden oluşur.
Amonit nedir?
Amonit, özellikle de koç boynuzlarıyla tasvir edilen Mısır kralı Ammon veya Amun’a göre adlandırılmıştır. 350 milyon yıl kadar tüm denizlerde yaşayan amonitler suda yaşayan kafadanbacaklılar olarak sınıflandırılır. Bu canlılar dinozorlar döneminde de yaşıyorlardı ve soyları tıpkı onlar gibi yaklaşık olarak 65 milyon yıl önce tükenmiştir. 12.000 türü bulunan amonitler yaklaşık olarak 1500 sınıfa ayrılırdı. Bu canlılar aslında günümüz mürekkep balıkları ve ahtapotlara benziyorlardı. Genelde koç boynuzuna benzeyen kabuklara sahiptiler ve boyları 5mm’den 2m’ye kadar değişebiliyordu. Tortulların, yaş hesabına izin verdikleri için amonitler önemli bir fosil türüdür. Peki tortul nedir? Tortul, yüzeydeki taşların parçalanması, yuvarlanması ve yeniden tabakalarda birikmesi halinde oluşur. Bu süreç, taşları parçalayan, bozulma ve erozyonla başlar ve parçalanan taşlar daha sonra güneş, don, yağmur ve rüzgardan da etkilenirler. Rüzgar ve su, parçacıkları, ırmaklara, göllere ve denizlere taşıyarak tabakalara yerleştirir. Hangi suda ne şekilde taşındıklarına göre farklı tortullar oluşur. Demek ki tortul dendiğinde aklımıza parçalanmış taş parçaları veya hayvan ve bitki kalıntılarının rüzgar, su ve buzla ırmak ve deniz diplerine taşınarak birikmesi aklımıza gelmeli.
Fosil buluntuları böylece bu tortulların yaşı hakkında bilgi verirler. Örneğin bilim adamları çakıl yatağında bir mamut kemiği bulduklarında, yataktaki çakılın buz dönemine ait olduğunu bilirler, çünkü mamut buz devrinde yaşamıştır. Belli başlı hayvan ve bitki türleri sadece belli dönemlerde yaşamıştır. Örneğin ilkel bitki veya belli başlı balık izleri bulunduğunda, bunların içinde bulunduğu tortul da tarihlenebiliyor.
İlkel bir sürüngen nasıl fosilleşir?
1- Bir deniz sürüngeni ölür, bedeni dibe çöker ve etleri çürür.
2- İskelet zamanla kum ve çamurla örtülür.
3- Tabakalar sertleşir- hayvanın kemikleri ve dişleri taşlaşır (fosilleşir).
4- Milyonlarca yıl sonra ilkel sürüngenin kalıntıları bir kazı sırasında bulunur.