Zonguldak'ın altı köstebek yuvası gibi

Zonguldak'ın çeşitli bölgelerinde tasman adı verilen zemin hareketleri, heyelan ve karstik boşluklardan kaynaklanan sorunlar tespit edilmesi üzerine hazırlanan araştırma raporunda, özellikle madenciliğin yol açtığı çöküntüye bağlı zemin hareketlerinin binalar için tehlike oluşturduğu belirlendi.

Valilik oluruyla oluşturulan; İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü, Zonguldak Belediyesi, Türkiye Taşkömürü Kurumu ve Maden Tetkik Arama Kurumu Bölge Müdürlüğü yöneticilerinden oluşan “Zemin Hareketleri Değerlendirme Komisyonu”, Bülent Ecevit Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi'nce hazırlanan “Zonguldak İncivez ve Bahçelievler Mahallesi Zemin Hareketleri Raporu” doğrultusunda çalışmasını tamamladı.

“Zonguldak İli Zemin Hareketleri Raporu”nda, kentte oluşan ve oluşacak tasman (madencilikte yer altında oluşan boşlukların, yer üstünde meydana getirdiği çöküntü) olayının zararlarının en aza indirilmesi ve yapılacak işlemlerin belirlenmesinin amaçlandığı belirtildi.

Kent yerleşiminin yüzde 90'ının 61 kilometre karelik alanı kapsayan Kozlu, Üzülmez ve Karadon kömür üretim bölgelerinin üzerinde yer aldığı ifade edilen raporda, “Bu yerleşim alanlarının altında yapılan üretim faaliyetlerinin doğal sonucu olan tasman, yapılarda işlevi azaltan, hatta yapıyı kullanılamaz biçime getirecek ölçüde 'çok hafif' ile 'çok şiddetli' dereceler arasında değişen hasarlara yol açmaktadır” ifadeleri kullanıldı.

Konutları bekleyen tehlike

1985 yılındaki bir araştırmaya da değinilen raporda, buna göre havzada 50 kilometre karelik alanı kapsayan 24 bin dolayında konutun tasman olayının fiziksel etkileriyle karşı karşıya kalacağı belirtildi.

Maden işletmesi sonucu tasman hasarının engebeli arazilerde heyelanlara da sebep olabileceği vurgulanan raporda, şunlar kaydedildi:

“Yapı tasman etki alanı dışında kaldığı halde, tasmanın başlattığı heyelandan hasar görebilir. Zonguldak'ta bu gibi durumlara çok rastlanmaktadır. Hasar derecesi yapının boyutlarına, kat sayısına, temel ve yapı sistemlerinin uygun olup olmayışına göre artıp azalabilir. Büyük ebatlı ve çok katlı yapılar çok fazla hasara uğrarlar.”

Altta kömür, üstte bina çok

Raporda, son yapılan sondajlı aramalara göre Kozlu'dan Kilimli'ye kadar olan kalker örtülü kıyı şeridi altında 150 milyon ton taş kömürü bulunduğuna işaret edilerek, şöyle devam edildi:

“Bu taş kömürünün üzerinde Zonguldak kenti vardır. 1975'te yeni metropoliten imar planı hazırlanmıştır. Yeni imar planı hazırlandıktan sonra kömür işletmesinin incelemesine sunulmadan onaylatılmıştır. Altında büyük rezervler bulunan kentteki çok katlı gökdelenlerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Bugün Bahçelievler Mahallesi altında üretim yapılmakta ve binalarda büyük tasman hasarları görülmektedir. Buna rağmen hasara uğrayan evlerin yanında yeni apartmanlar yapılmaktadır. İnşaat sahipleri bu durumu bildikleri halde hasar olursa kömür işletmesi öder düşüncesiyle faaliyetlerini sürdürmektedir.”

Sahil şeridindeki kalkerlerin tasman yönünden en tehlikeli zemin olduğu ifade edilen raporda, kömür üretimi yapıldığı takdirde binaların pek çoğunun oturulamaz hale geleceği kaydedildi.

Kentin büyük kısmı hasara uğrayacak

Altında üretim yapılması kaçınılmaz olduğu için kentin büyük bölümünün hasara uğrayacağına yönelik uyarıların yapıldığı geçmiş araştırmalara yer verilen raporda, şu görüşler aktarıldı:

“Büyük ebatlı ve çok katlı yapılar tehlikelidir. Buna rağmen yeni bloklar yükselmeye devam etmektedir. Tasman sorunları öylesine büyümüştür ki ulusal bir sorun niteliği kazanmıştır. Nasıl bir deprem, sel ve heyelan afetse, Zonguldak kenti de böyle bir afetle karşı karşıyadır. Yapı sistemi tasmana elverişsiz yeni binaların yükselmesine göz yumulmasına kimsenin hakkı yoktur.”

Raporun sonuçlarının emir mahiyetinde ilgili kurumlara gönderileceği öğrenildi.