Zeytinyağında zor sezon... Üretimde Avrupa ve ABD toparlanırken Türkiye’de beklentiler düşük
Güncelleme Tarihi:
Geçtiğimiz yıl önemli bir düşüş yaşanan zeytinyağı üretiminde, 2023-24 döneminde toparlanma bekleniyor. Küresel üretimde ve ihracatta Avrupa’nın başı çekeceği tahmin edilirken; ithalatta ise liderliğin daha önceki yıllarda olduğu gibi ABD’de olması öngörülüyor. Fiyatlar son dönemde küresel ısınmanın etkileriyle yükselişte. Türkiye ise üretimde rakip ülkelerden negatif ayrışıyor.
ABD Tarım Bakanlığı (USDA) verilerine göre, küresel zeytinyağı üretiminde 2023 ve 2024 yıllarını kapsayan dönemde toparlanma bekleniyor. Özellikle son dönemde dünyanın en önemli zeytinyağı üreticilerinden biri olan İspanya’da görülen kuraklık nedeniyle zeytinyağı üretimine ilişkin oluşan olumsuz tablonun değişeceğine dikkat çeken yetkililer, Türkiye’deki üretimin ise az da olsa düşmesini bekliyor.
Geçtiğimiz yıl tarihi düşüşlerin görüldüğü hasat döneminde 2023-24 yıllarında beklenen toparlanmayla üretimin 3.2 milyon tona yükselmesi öngörülüyor. Üretimdeki toparlanmayı Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin sırtlanması beklenirken; bölgenin üretiminin 1.50 milyon tondan 2.03 milyon tona çıkacağı tahmin ediliyor. Benzer şekilde Tunus’ta da üretimin toparlanarak 2022-23 döneminde 180 bin tondan, 2023-24 yıllarında yaklaşık 250 bin tona çıkması bekleniyor. Türkiye’nin AB’den negatif ayrıştığına dikkat çeken uzmanlar, 2023-24 yılındaki rekoltenin geçen yıl rekor seviyeye ulaşan 300 bin tondan 280 bin tona düşeceği tahmininde bulunuyor.
İHRACATTA TOPARLANMA
ABD Tarım Bakanlığı Ekonomisti Gretchen Kuck, Olive Oil Times’a verdiği değerlendirmede beklentilere ilişkin, “Zeytinyağının üretimini ele aldığımızda bir tahmin yapmak çok zor. Zeytinyağı üretimine ilişkin tahminimizi, pazardaki beklentiler, tarihsel veriler ve hava durumu hakkındaki çalışmalarımız belirliyor” derken; bakanlığın ekonomistleri Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da yüksek enflasyonla mücadele eden ülkelerde tüketimdeki iyileşmenin yavaş gerçekleşeceğini belirtti.
Paylaşılan verilere göre, küresel zeytinyağı stoklarının toparlanmasıyla ihracatta da yaklaşık yüzde 7’lik artış bekleniyor. Bu anlamda AB’nin ihracatta başı çekmesi ve 2022-23 yıllarındaki 588 bin ton seviyesinden 750 bin tona çıkması bekleniyor. Türkiye’de ise üretimde olduğu gibi ihracatta da 2022-23 yıllarındaki rekor seviyelerden gerileme ve 160 bin tona düşüş öngörülüyor. ABD’nin ithalatının ise 400 bin ton seviyesinde stabil kalması ve dünyanın en büyük ithalatçısı olmayı sürdüreceği tahmin ediliyor.
26 YILIN REKORU
GÜNEY Avrupa’da aşırı sıcak hava ve seller, zeytinyağı fiyatlarında da artışa neden oluyor. İtalya’da sızma zeytinyağı kilogram başına yaklaşık 7 Euro’ya yükselirken; Yunanistan’da ve İspanya’da da 6 Euro’yu aşan fiyatlar görüldü. Fiyatlardaki bu artışın temel nedeni olarak iklim felaketleri gösterilirken; bu nedenle sadece İspanya’da 2021-22 yıllarında zeytinyağı üretiminin yıllık yüzde 55 düştüğü kaydedildi.
IMF verilerine göre, küresel zeytinyağı fiyatları ton başına 5.989 dolara ulaşarak 26 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. İspanya üretimde başı çekmesi nedeniyle küresel piyasada fiyatları belirlerken; uzmanlar Ocak 2022’de bir ton zeytinyağının satış fiyatının 3 bin 500 Euro olduğunu hatırlatıyor.
