Zarar tartışması
Güncelleme Tarihi:
Marmara Bölgesi'ni vuran 7.4 büyüklüğündeki depremin ekonomide yolaçtığı hasar konusunda, ortaya atılan farklı rakamlar tartışmaya yol açtı. Felaketin ilk gününden itibaren, hükümet, bürokratlar, sanayiciler, odalar ve yabancı finans kuruluşlarının açıkladığı hasar rakamları kafaları karıştırdı.
Depremin ekonomide yol açtığı hasar kimine göre 2, kimine göre 20 milyar dolar. Hatta bazı, çevreler bu hasarın sadece Kocaeli ili için 50 milyar dolara kadar çıkabileceğini ifade ediyorlar.
Uzmanlar, henüz belirlenemeyen hasar miktarını abartmakla ülke olarak biraz da kendi kuyumuzu kazdığımızı savunuyorlar. Uzmanlar, ‘‘Zarar rakamını abartarak, uluslarası finans piyasalarından daha fazla yardım alamayız. Başta Dünya Bankası olmak üzere, yardım yapacak kuruluşlar bu abartılı rakamlara bakarak değil, gerçek hasar miktarını gördükten sonra, yardım rakamını belirleyecektir’’ diyor.
Bu görüşe göre, yıkıntıları abartarak, çöküşümüzü ilan ederek yabancı sermayeyi ülkemize çekmemiz imkansız.
İSO:
İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) ilk belirlemelerine göre sanayinin kalbinin attığı Marmara Bölgesi'ndeki depremin üretimde yarattığı kayıp 2 milyar doları buluyor.
TÜSİAD:
Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Erkut Yücaoğlu, deprem felaketinin Türkiye ekonomisine toplam 20 milyar dolar civarında bir zarara uğratabileceğini söyledi. Yücaoğlu, bunun milli gelirin yüzde 5 ile 10'u anlamına geldiğini söyledi.
Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel, depremin yol açtığı zararı tahmin etmenin güç olduğunu, ancak kaba bir hesapla 5-7 milyar dolar dolayında bir zararın söz konusu olabileceğini söyledi. Depremin ekonomiye etkisi konusunda şu anda tahmin yapmanın zorluğuna işaret eden Erçel, ‘‘Görebildiğim kadarıyla esas etki binalara ve insanlara oldu. Burada bir tarımsal veya sanayi üretim düşüşü geçici olarak olabilir ama ondan sonra toparlanacaktır’’ dedi.
BORSACILAR:
Borsa aracı kurumlarınca yapılan hesaplara göre ise, felaketin ekonomide yolaçtığı hasar 10 milyar doları geçmiyor. Bazı finans kuruluşları ve Borsa Aracı Kurumlar Derneği yöneticilerine göre, daha fazla vergi indirimi elde edebilmek için tahmini hasar rakamları oldukça yüksek hatta abartılı gösterilebiliyor.
ABN AMRO BANK:
ABN Amro Bank Ekonomi Şefi Ceyla Pazarbaşıoğlu depremin Türkiye ekonomisine etkisi konusunda hazırladığı raporda zararın 6-10 milyar dolar arasında olacağını kaydetti. Pazarbaşıoğlu, bu miktarın Türkiye ekonomisini krize sokacak bir rakam olmadığını ifade etti.
DEPREMZEDE İŞADAMLARI:
Deprem bölgesindeki sanayi ve ticaret odası başkanlarının, deprem felaketinin faturası konusunda ortaya attıkları rakamlar oldukça ürkütücü. Kocaeli Ticaret Odası Başkanı Nihat Gürer, İzmit bölgesinin, Türk sanayiinin yüzde 16'sını oluşturduğunu belirterek, Kocaeli'nin deprem felaketinden uğradığı ekonomik zararın 50 milyar dolar seviyesinde olduğunu açıkladı. Kocaeli Belediye Başkanı Sefa Sirmen ise, Kocaeli'nde 70 bin konutun yıkıldığını belirterek, ‘‘Buraya çok acil konut yapmak gerek. Bir konutun maliyeti 10 milyar liraya çıktığı düşünülürse bunu 70 binle çarpın rakam ortaya çıkar’’ dedi.
BM:
Cenevre'de Birleşmiş Milletler tarafından yapılan açıklamada, ‘‘Ekonomik işlerden sorumlu Bakan Recep Önal'a göre depremin zararı altında kalkılmayacak boyutlarda değil. Depremin hasarını gidermek için 10 milyar dolar yeterli olabilir’’ denildi.
ABD:
ABD'li uzmanlarca hazırlanarak Washington yönetimine sunulan ve deprem sonrası Türkiye ekonomisini değerlendiren raporda, ekonominin deprem zararının 4-7 milyar dolar olacağı tahmin edildi. Raporda, Türkiye'nin ABD'nin de yardımı ile bu zararın altında kolaylıkla kalkabileceği mesajı verildi.
TÜPRAŞ:
Tüpraş'ın özelleştirme danışmanı olan Salomon Smith Barney (SSB), Türkiye'nin deprem zaranının 7-10 milyar dolar dolayında olduğunu bildirdi. Salomon Smith Barney, depremin ekonomi üzerindeki olumsuz etkisine karşın, ekonomik aktivitenin artmasının beklendiğini vurguladı.
OECD: Türkiye yarasını hızla saracak güçte
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), deprem felaketinin Türkiye ekonomisinde yüzde 1-1.5 arasında bir üretim kaybı meydana getireceğini belirtti. Türkiye'nin depremden uğradığı ekonomik zararları hızla kapatabilecek güçte olduğunu belirten OECD Türkiye uzmanı Alessandro Goglio, yeniden yapılanmayla üretimin önümüzdeki yıl yükseleceğini kaydetti.
Meydana gelen depremden dolayı geçici bir hasar meydana geldiğini belirten Goglio, ‘‘Hasar nedeniyle üretimleri duran sanayi tesisleri Türkiye'nin merkezini teşkil ediyor’’ dedi.
OECD'nin depremden önce Türkiye'nin uluslararası üretiminin geçen seneki yüzde 4'lük büyümeye göre yüzde 1.4 oranında artacağını düşündüğünü belirten Goglio, ‘‘İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda yeralan 270 şirketten sadece 8'i depremden hasar gördüğü için işlem görmüyor. Bu Türkiye'nin yaralarını kısa zamanda sardığının bir göstergesidir’’ dedi.
2000'DE CANLANMA
Bu arada Paris'teki OECD yöneticilerinden Richard Price da Türkiye'de bu yıl kişi başına düşen gayrısafi milli hasılanın yüzde 1.5 oranında düşebileceğini ancak bu olumsuz etkilerin kısa vadeli olacağını söyledi. Almanya'nın Sesi Radyosu'na göre Price, yeniden kalkınma çabalarıyla birlikte gelecek yıl Türkiye'deki konjonktürün canlanacağını bildirdi.
Enkazdan umut doğabilir
Marmara Bölgesinde yaşanan deprem felaketinin ardından dünya medyasının Türkiye'ye gösterdiği ilgi devam ediyor. Haftalık The Economist dergisinin son sayısında Marmara Bölgesinde yaşanan deprem felaketine değinildi. ‘‘Türkiye'den dersler’’ başlığıyla yayınlanan makalede, deprem felaketi sonrası halkın, depremin zararlarını gidermekte geç kalan hükümeti suçladığı belirtilerek, ‘‘Deprem felaketinden ders alınarak, yeni düzenlemeler yapılabilir, enkazdan umut doğabilir’’ denildi.
Türkiye'nin, kalkınmış ve Avrupa Birliği'ne tam üye bir ülke olmayı istediği kaydedilen yazıda, deprem sonrası Türkiye ile AB ülkeleri arasında yaşanan yakınlaşmanın Türkiye'nin geleceğini olumlu yönde etkileyebileceği belirtildi.