Zamlar gazladı enflasyon patladı

Devlet Bakanı Kemal Derviş, ‘marttan daha yüksek çıkacak’ dediği nisan ayı enflasyonunda da yanılmadı. Nisan ayında aylık enflasyon tüketici fiyatlarıyla yüzde 10.3, toptan eşya fiyatlarıyla ise yüzde 14.4'e çıktı. Böylece yıllık enflasyon tüketici fiyatlarıyla yüzde 48.3, toptan eşya fiyatlarıyla yüzde 50.9 olarak gerçekleşti. Enflasyon artışında başta akaryakıt olmak üzere, kamu zamlarının ardarda yapılması etkili oldu.

Şubat ayının sonunda patlayan krizin ardından geçilen dalgalı kura geçişle birlikte yaşanan devalüasyona bağlı zamlar, enflasyonu nisan ayında iyice tırmandırdı. Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), nisanda enflasyonun tüketici fiyatlarıyla (TÜFE) yüzde 10.3, toptan eşya fiyatlarıyla (TEFE) yüzde 14.4'e ulaştığını açıkladı.

DİE'nin hesaplamalarına göre nisan ayları itibariyle yıllık enflasyon tüketici fiyatlarıyla yüzde 48.3, toptan eşya fiyatlarıyla yüzde 50.9 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon TEFE'de 8 ay sonra yüzde 50'nin, TÜFE'de ise dört ay aradan sonra yüzde 40'ın üzerine yükseldi.

Dört aylık enflasyon da tüketicide yüzde 22.1, toptan eşyada yüzde 32.2'ye ulaştı. Böylece, toptan eşyada yüzde 10.1'le iki haneli enflasyonun yaşandığı mart ayında, durgunluğun etkisiyle yüzde 6.1'de kalan tüketici fiyatları da nisan ayında iki haneli rakamı gördü.

Geçtiğimiz nisan ayında tüketici fiyatlarıyla aylık enflasyon yüzde 2.3, yıllık enflasyon yüzde 63.8'di. Toptan eşya fiyatlarıyla ise geçen yıl nisan ayında enflasyon aylık yüzde 2.4, yıllık 61.5 olarak gerçekleşmişti.

Buna göre yıllık enflasyon Nisan ayında, önceki yılın toptan eşya fiyatının 10.6 puan, tüketici fiyatında da 15.5 puan altında gerçekleşti. 2000 yılı Nisan ayı ile karşılaştırıldığında, bu yıl nisanda aylık enflasyon, toptan eşya fiyatlarında 12 puan, tüketici fiyatlarında 9 puan üzerinde gerçekleşti. Geride bıraktığımız mart ayında ise tüketici fiyatlarıyla aylık enflasyon yüzde 6.1, yıllık enflasyon yüzde 37.5 olmuştu. Mart ayında toptan eşyada fiyatlarındaki aylık artış yüzde 10.1, yıllık artış ise yüzde 35.1 olarak hesaplanmıştı.

BU KEZ KAMU ZAMLARI

Önceki yıllarda baharda enflasyonu mevsimsel olarak yukarı doğru çeken tarım fiyatları bu kez genel fiyat artışını önemli ölçüde dizginledi. Nisanda tarım sektörü fiyat artışları yüzde 5.9'da kalırken, imalat sanayii fiyatlarında yüzde 17.4'le çok yüksek oranda bir artış yaşandı.

Özel sektör imalat sanayii fiyatlarının yüzde 14.9 oranında arttığı nisanda kamu sektörü fiyatlarına yüzde 23.6 oranında zam yaptı. Kamu sektörü imalat sanayi fiyatlarının bu ölçüde yüksek artmasında petrol ürünlerindeki yüzde 30.8'lik zam büyük rol oynadı.

İmalat sanayiinin alt sektörlerinden gıdada fiyatlar yüzde 12.2, tütün ürünlerinde yüzde 14.4, tekstilde yüzde 15.3, giyim eşyasında yüzde 18.3, kağıt ürünlerinde yüzde 17.6, petrol ürünlerinde yüzde 31.1, kimyasal maddede yüzde 19, ana metal sanayiinde yüzde 21.6 oranlarında artış kaydetti. Nisanda madencilik fiyatları ise yüzde 13 oranında artış gösterirken, elektrik gaz ve su sektörü fiyatlarında ise yüzde 16.4 oranında fiyat artışı gözlendi. Nisandaki yüzde 14.4 oranındaki TEFE artışının 12.3 puanlık en büyük bölümünü, döviz kurundakeğişime ve kamu kesimi fiyat artışlarına en fazla duyarlı olan imalat sanayi sektöründeki fiyat artışları oluşturdu. Tarım fiyatlarındaki artış genel orana 1.2 puanlık katkı yaparken, enerjinin katkısı 0.6 puan oldu. Madencilik sektörünün katkısı ise 0.2 puanda kaldı. Söz konusu 14.4 oranının 5.1 puanlık kısmı kamu sektöründen, 9.3 puanlık bölümü ise özel sektörden kaynaklandı.

GİYİM ZAMLARI

Tüketici fiyatlarındaki artışın nisan ayında yüzde 10.3'e yükselmesinde giyim ve ayakkabı fiyatlarına yapılan yüksek oranlı zamlar etkili oldu. Hem devalüasyon hem de mevsimlik nedenlerle yüzde 18.9 oranında zamlandı.

TÜFE içinde en yüksek ağırlığa sahip bulunan gıda, içki ve tütün harcamaları nisanda yüzde 10.8 oranında arttı. İkinci en büyük ağırlığa sahip bulunan konutla ilgili harcamalar ise kira artışlarını yüzde 10'la sınırlayan yasanın yürürlükte bulunması nedeniyle yüzde 7.7 oranında artış gösterdi. Konut harcama grubunun alt kalemi olan kiralardaki artış ise yüzde 2.7'de kaldı. Nisanda ev eşyası fiyatları yüzde 11.8, sağlık harcamaları yüzde 4.1, ulaştırma harcamaları yüzde 16.8, eğlence ve kültür harcamaları yüzde 11.8, eğitim harcamaları yüzde 0.4, lokanta, pastane ve otel ücretleri yüzde 8.9 ve çeşitli mal ve hizmetlerle ilgili harcamalar yüzde 6.2 oranında arttı.

İTO'NUN RAKAMLARI

İstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) toptan eşya fiyatlarıyla yıllık enflasyon rakamı DİE'nin yüzde 50.9'luk rakamıyla aynı çıktı. İTO'ya göre de nisanda aylık enflasyon ise toptan eşyada yüzde 12.9 oldu. İTO, geçen ay tüketici fiyatlarındaki artışı ise aylık yüzde 11.9, nisan ayları itibariyle yıllık yüzde 47.5 olarak hesapladı.

Nisan’ın zam şampiyonu tüp

Nisan ayında bir önceki aya göre fiyatı yüzde 45.1 oranında artan tüp, zam şampiyonu oldu. Enflasyonla mücadelenin simgesi haline gelen sivri biberin fiyatı ise önceki ayların tersine nisan ayında yüzde 22.6 oranında geriledi. DİE'nin Nisan ayı fiyat değişimine ilişkini verilerine göre zam sıralamasında yüzde 45.1 ile birinci sırayı alan tüpü, yüzde 42.7 oranında kalorifer yakıt izledi. Nisan ayında sırasıyla benzin yüzde 36.6, belediye otobüsü yüzde 31, erkek ceketi yüzde 26.2, toz şeker yüzde 25.5, takım elbise yüzde 25.1, erkek gömleği yüzde 24.7, tavuk eti yüzde 23.8 ve elektrik süpürgesi yüzde 23.7, doğalgaz ve mercimek yüzde 22.1, ampul yüzde 21.7 oranında zamlandı.

Erçel’in biberi ucuzladı

Merkez Bankası eski Başkanı Gazi Erçel'in, enflasyonla mücadelenin simgesi haline getirdiği ve bayanlardan tüketmemelerini istediği sivri biber fiyatları, önceki ayların tersine nisan ayında yüzde 22.6 oranında geriledi.

OECD'ye göre bu yıl enflasyon yüzde 80

OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı) tarafından dün yayınlanan raporda, Türkiye ekonomisine ilişkin değerlendirmelerin yanı sıra, bazı tahmenlere de yer verildi.

OECD'nin altı aylık genel görünüş raporunun Türkiye ile ilgili bölümünde, yeni istikrar programının uygulamaya konmasıyla reel faiz hadlerinin de gelecek yıl yüzde 15-20 düzeyine çekilmesi gerektiği kaydedildi. Raporda, sıkı makro ekonomi politikalarının ve devalüasyonun neden olduğu ödemeler dengesi açıklarının 2001 yılında iç talepte yüzde 12'lik büyük bir daralmaya yol açacağı bildirildi. Buna karşılık sağlanan dış destek sayesinde, Gayri Safi Milli Hasıla'daki daralmanın görece daha düşük bir düzeyde, yüzde 4 civarında olacağı tahmin edildi. 2001 yılında tüketici enflasyonunun yüzde 80'e ulaşacağı tahmini de yapıldı.

Bununla birlikte, yeni programın ekonomide güveni restore etmeyi ve reel faizleri düşürmeyi başarması halinde, 2002 yılında ekonomide yüzde 5 oranında büyüme sağlanabileceği ve enflasyonun yeniden yüzde 30'a çekileceği tahmininde bulunuldu.

OECD, yeni programın bu hedeflere ulaşamaması halinde, Türkiye'yi yüksek enflasyon ve bütçe düzensizliklerine geri dönme tehlikesinin bulunduğu uyarısını yaptı.

OECD'nin 2001 tahminleri

İç talep yüzde 12 gerileyecek.

GSMH yüzde 4 daralacak.

Tüketici enflasyonu yüzde 80'e ulaşacak.