İhsan YILMAZ
Oluşturulma Tarihi: Ekim 10, 2005 00:00
Geçmişteki hızlı artışlarla gözde yatırım araçları olan altın ve doların karşısına şimdi başta tablolar olmak üzere sanat eserleri de çıktı. Son 10 yıllık döneme bakınca yüzde 700 oranında kazadıran tablolar göze çarpıyor. Elbette son 10 yılla karşılaştırınca tablolar altını ve altını yakalayamıyor, ama önümüzdeki dönemin gözde yatırım araçları arasına giriyor.
EKONOMİK ve siyasi krizlere rağmen tablolar da döviz ve
altın gibi yatırım araçları arasına girmeye başladı. Uzmanlar, tabloları son on yılın en risksiz ve iyi kazandıran yatırım araçlarından biri olarak gösteriyor. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından el konulan İktisat Bankası koleksiyonundaki Osman Hamdi Bey’in Kaplumbağa Terbiyecisi adlı eseri, yapılan açık artırmayla geçtiğimiz yıl rekor bir fiyata, yaklaşık 5 trilyon liraya (yaklaşık 3 milyon 750 bin
dolar) satıldı. Kamlumbağa Terbiyecisi için ödenen rakam, bu alanın yatırmıcılar için ne kadar cazip olduğunu bir kez daha kanıtladı.
İSTİKRAR SÜREKLİ OLUNCA: Osman Hamdi’nin Kaplumbağa Terbiyecisi 1988 yılında Erol Aksoy tarafından 800 bin dolara satın alınmıştı. Dolayısıyla yaklaşık son 17 yılda Kamlumbağa Terbiyecisi’nin getirisi yüzde 368’i buluyor. Bu kazanç, aynı dönemde
dolar ve altınla kıyaslandığında çok düşük kalıyor. Çünkü 1988’de 1023 lira olan dolar yüzde 132 bin 60 değer kazanıp 1 milyon 352 bin liraya çıkmış bulunuyor. ABD Doları’nın son 10 yılllık getirisi yüzde 2 bin 550,
Cumhuriyet Altını’nın getirisi ise yüzde 3 bin 161 oldu. Ancak uzmanlar, resim piyasasının Türkiye’de yeni gelişmeye başladığının altını çizerek, ekonomik ve siyasi istikrar ortamında tabloların önümüzdeki süreçte yerinde sayması beklenen klasik yatırım araçlarına göre daha fazla kazandırmasının şaşırtıcı olymayacağını belirtiyorlar.
KABLUMBAĞA TERBİYECİSİ’Nİ GEÇENLER: Kaplumbağa Terbiyecisi’nin ilgi görmesini ve rekor bir fiyata satılmasını münferit bir olay olarak yorumluyor ünlü müzayedeci Raffi Portakal. Hiçbir tabloya böylesine reklam yapılmadı diyen Portakal’a göre, daha az fiyatlara satılsa da değer artışı olarak onun üzerine çıkan pek çok klasik Türk ressamı var. Örneğin 10 yıl önce 30 bin dolara satın alınabilen bir Hoca Ali Rıza tablosu bugün yaklaşık olarak 250 bin dolar ediyor.
ÇAĞDAŞ RESSAMLARIN FİYATLARI: Resim piyasasındaki bu değer artışı yalnızca klasik dönem Türk ressamların eserleri için geçerli değil. Onları alamayan koleksiyonerlerin modern Türk ressamların eserlerine yönelmesi sonucu çağdaşların da fiyatlarında büyük artışlar oldu. Örneğin 10 yıl önce bir Nuri İyem tablosu 5-100 milyon liraya alınırken, şimdi 15-20 milyar lira ediyor. Resim piyasasında değerlerin böylesine artmasının pek çok nedeni var. Sakıp Sabancı, Pera Müzesi ve İstanbul Modern gibi özel müzelerin açılması, bilinçli koleksiyonerlerin sayısının artması gibi.
Getirdiği prestijin maddi karşılığı yoktur
RAFFİ PORTAKAL (Portakal Müzayede Evi): Yatırım dışında sanat eserini doğru seçip alırsanız sadece maddi getiri değil, hiç bir şeyle ölçülemeyecek prestij kazanıp estetik tad alırsınız. 2000’lerin sonunda ülkenin geçirdiği ekonomik kriz elbetteki sanat dünyasına daz çok çabuk yansıdı. Paniğe kapılıp ellerindeki eserleri satmak isteyenler çıktı. Baktılar ki pek çok satıcı var ama alıcı yok. Elden çıkaramayınca eserlerine sahip çıktılar ve böyle davrandıkları için bugün dua ediyorlar. Bu her şeyde öyle. Yaşayan ve yaşamayan ressamlar gözle görünmeyen bir zincirle birbirine bağlıdır. Başkası düşünelemez. Birinin fiyatı o kadar yükselecek ki ona ulaşamayan insanlar modern resme, yaşayan sanatçılara yönelecekler. Böylece onların değeri de artacaktır. Bir şey daha gelecek Türkiye’ye. Zaman içinde Batılı büyük ustalarnın küçük eserleri, Dali’ler Picaso’lar, Monet’ler burada satılacak.
Tek resimle yatırım olmaz
YAHŞİ BARAZ (Galeri Baraz): Riskleri olan bir yatırım aracıdır resim. Bir kaç resim alarak yatırım yapılacak bir
konu da değildir. Koleksiyon yapmak, çok resim almak gerekir. Bunların içinden bazıları çok yüksek prim yapar bazıları değer kaybeder. Bu şekilde dengeleyebilirsiniz yatırım olarak düşünürseniz yatırımınızı. Ama bir iki resim alıp da ben bundan para kazanayım şeklinde bir düşünce kişiyi yanılabilir. Büyük bir patırım işidir ve aynı zamanda bilinçliliği gerektirir. Bir liste yapılır önce hangi sanatçılar gündemde diye ve o listedeki sanatçıların da başyapıtlarının alınması lazımdır. Bizim ressamların hayatı boyunca yaptığı resimlerin yüzde doksanı çok kötüdür.Yüzde onu iyidir ve o yüzde onu almak lazımdır. İşte o, yüzde on da bilinçli galericiler ve koleksiyonerler tarafından satın alınır. Kötüleri alanlar parasını boşuna bloke etmiş olur.
Giacometti’ye 8.4 milyon dolar
P Dergisi’nin son sayısında yer alan bir habere göre Christie’s’in New York’taki Bahar Müzayedesi’nde en çok konuşulan satışlardan biri Alberto Giacometti’nin Femme Leoni’sine aitti. 1960’ta New York’taki Pierre Matisse Galerisi’nden 9 bin dolara satın alınan bu bronz heykele 8.4 milyon dolar ödendi. Ancak müzayedenin rekortmeni Giacometti’nin Femme Leoni’si değil, Brancusi’nin Uzayda Kuş adlı yapıtıydı. Christie’s tarafından 8-10 milyon dolar tahmini fiyatla satışa sunulan 120 cm yüksekliğindeki bu mermer heykel 27.4 milyon dolara alıcı buldu. Bu rakam modern bir heykele ödenen en yüksek fiyat.
Kaplumbağa Terbiyecisi’ne yüksek bedel ödemek isteyen 4-5 kişi var
TURGAY ARTAM (Antik A.Ş.): İnsanlar çağdaş resim alma peşindeler. Klasik resimlerin azalması ve fiyatların
çok yükselmesi özellikle genç kuşak alıcıları çağdaş resme itiyor. Bilinçli yapılan bir koleksiyon yüzde 300 - 600 kar getiriyor. Diğer yatırım araçlarına göre iki de olumlu özelliği var, birincisi değeri hiç düşmüyor , ikincisi yatırımcısı borsada, bankada parasını saklarken tabloyu evinde, iş yerinde asıp ayrı bir keyif alıyor. İyi bir tablo alabilmek için yarının parasını ödemek gerekiyor. Satıldığı gün pahalı denilen Osman Hamdi Bey’in Kaplumbağa Terbiyecisi’ne bugün daha da yüksek bedel ödemeye hazır en az 4-5 kişi var. Yurtdışında iyi eserler için müzeler yarışa girerler. Bu bizde pek olmaz. Ama Kaplumbağa Terbiyecisi’nde bu oldu. Bu fiyatlar resim piyasasını da olumlu bir şekilde etkiledi ve tüm resimlerin fiyatları yükseldi. 15 yıl önce sadece klasikler satılıyordu. Bugün artık çağdaş sanatçılar da müzayedelerde büyük ilgi görüyor.