Yumurta kabına sığmıyor
Güncelleme Tarihi:
Dünyada yumurta fiyatları geçen yıl yüzde 50’ye varan artış kaydetti. Uzmanlar bazı ülkelerde görülen tarihin en kötü kuş gribi salgınının ve artan yem fiyatlarının etkisinin 2023’te de sürebileceğini belirtiyor. Türkiye’de ise şimdilik kuş gribi ve yem fiyatları bir tehlike olarak görülmese de sektör temsilcileri gözlerinin yeni yılda mısır ve buğdaya gelecek olası zamlarda olduğunu ifade ediyor. Sektörün diğer bir sorunu da bilinçsiz yatırımlar ve plansızlık olarak öne çıkıyor.
Yumurta fiyatları özellikle ABD’deki gıda gündeminde önemli konulardan biri oldu. 2021 yılı kasım ayında 1.72 dolar olan bir düzine büyük boy yumurtada ortalama fiyatlar, kasım ayında 3.59 dolara ulaştı. Dünyada geçtiğimiz yıl fiyat artışlarının en önemli etkisi kuş gribi ve yem fiyatları olarak karşımıza çıktı. Türkiye’de ise özellikle üretici tarafında geçen yıl maliyetin altında satışlar dikkat çekti. Uzmanlar ve sektör temsilcileri yeni yılda kuş gribi riski ve yem fiyatlarındaki artış konusuna temkinli yaklaşırken; Türkiye’de ise hammadde fiyatlarının yakından takip edileceği belirtiliyor. 2022’de tarihinin en kötü kuş gribi salgınını yaşayan ABD’de 57.7 milyondan fazla kümes hayvanının kuş gribine yakalandığı belirtiliyor. İngiltere’de hem kuş gribi hem enerji krizi, yem fiyatlarını olumsuz etkilerken; Japonya’da da yıllık yumurta fiyatlarındaki artış yüzde 31’e çıktı.
Türkiye’de kuş gribi salgını söz konusu değil. Yem fiyatlarındaysa, 2022 yılında kur nedeniyle hızlı değişiklikler görülse de stabil bir aralık yakalanmış görünüyor.
GÖZLER HAMMADDEDE
İstanbul Yumurta Üreticileri Toptancıları ve İş Adamları Derneği Başkanı Necati Yıldırım, 2023 yılında üreticinin yem fiyatlarını yakından takip edeceğini belirterek, “2022’nin birinci çeyreği üretici zarar etti, satışlar maliyetin altında oldu. 2. çeyrekte bir miktar kâr etti. 2022’nin son aylarında da hiç fiyar artışı olmadı. 2023’te de mısıra buğdaya çok zam gelmezse fiyatlarda artış görmeyiz. TMO zaten mısır alımı yaptı, yem fiyatları çok artsa bile bize mısırı ucuz da olsa veriyor. Şu an marketlerde 30 adet büyük boy yumurta fiyatı 59 lirayla-69 lira arasında değişiyor” bilgisini verdi.
‘MALİYETİNE SATIYORUZ’
Bir sektör temsilcisi, geçmişte zarar nedeniyle sektörden çıkışlar, hayvan kesmek zorunda kalanlar olduğunu belirterek şunları söyledi: “Son 2 aydır yumurtaları üretici maliyetine satıyoruz, daha önce zararına satıyorduk. İhtiyaçtan fazla, isteyen istediği kadar yumurta üretimi yapmasın, ihracat da dahil kapasitemiz yeterli. Şu an atıl kapasitelerimiz var, hammaddemizi gereksiz yere tüketerek ekonomiye zarar verme durumumuz olabilmekte. Bir kesim, akşamdan sabaha tavukçuluk üretimine girmeye karar verebiliyor. Devlet de üretim yapılsın diyerek, sektöre her girene destek oluyor. Herkes üretimini minimuma düşürdü. ‘Yumurta ihracata gitmesin’ demek ithalatla eşdeğerdir. Fiyat düşsün diye ihracatı yasaklamak 2-3 hafta için ucuz yumurta ama fahiş fiyata uzun süre tüketim demek.”
‘HIZLI YÜKSELİŞ DE DÜŞÜŞ DE OLMAZ’
* Colorado State University’de tarım işletmeciliği ve gıda ekonomisi üzerine çalışmalarını yürüten Dr. Dawn Thilmany, “Kuş gribinin üretimdeki etkilerinin 2023 yılında da devam edip etmeyeceği net değil ancak bu hastalığın dünya genelinde yayılımın sürmesi etkilerinin de devam edeceğini gösteriyor. ABD’de yumurta fiyatları 2023’te belki bu kadar artmayacak ama fiyatlarda düşüş de beklemiyorum. 2022’de tahıl üretiminin artmasıyla yem fiyatlarının da az da olsa düşebileceğine dair beklentiler var. Ancak artan talep ve kuş gribi nedeniyle arz kısıtlamaları görmeye devam edersek, bu iyi haber gölgede kalabilir. Şu an protein içeren ürünlerdeki fiyat artışı, yumurtayı uygun fiyatlı olması nedeniyle öne çıkarıyor” dedi.